اثر دلار قدرتمند
تغییرات شاخص دلار، یعنی ارزش این ارز در برابر سبدی از ۶ ارز معتبر، اثرات زیادی بر بازارهای گوناگون و اقتصاد جهان دارد؛ در نتیجه با آنکه طی ۱۲ماه آینده به احتمال زیاد، وضعیت اقتصاد آمریکا بهتر از دیگر اقتصادهای توسعه‌یافته خواهد بود، سیاستگذاران در آمریکا باید مراقب تحولات دیگر اقتصادها باشند؛ زیرا تحولات خارج از آمریکا اثرات معناداری بر اقتصاد این کشور دارد.
عملکرد شاخص دلار طی سال‌جاری میلادی مثبت بوده و رقم شاخص به بالاترین میزان در دودهه اخیر رسیده است. این رشد، حاصل اقدامات بانک‌مرکزی آمریکا و نیز ضعف ارزش دیگر ارزها به‌ویژه پوند انگلستان و یورو است. هر دو ارز یادشده، به علل گوناگون تحت فشار بوده‌اند. شرکت گازپروم روسیه اعلام کرده است که عرضه گاز از طریق خط لوله «نورداستریم‌یک» به اروپا را از سر نخواهد گرفت. با اعلام این خبر شاهد رشد شدید قیمت گاز بودیم. این تحول فشار قابل ملاحظه‌ای به ارزش یورو وارد کرده و ارزش آن در برابر دلار به‌شدت کاهش یافته است. روسیه در واکنش به تحریم‌هایی که غرب علیه این کشور اعمال کرده و تلاش‌ها برای تعیین سقف قیمت برای انرژی روسیه، از گاز به عنوان سلاح علیه اروپا استفاده کرده است؛ این یعنی به احتمال زیاد در ماه‌های آینده عرضه گاز روسیه به اروپا همچنان متوقف خواهد بود.
این عامل، وضعیت اقتصادی اروپا را بدتر می‌کند. از پیش اروپایی‌ها مجبور بودند برنامه‌هایی را برای به حداقل رساندن اثرات منفی قیمت بالای انرژی تدوین کنند. قیمت‌های بالا نه‌تنها به تعطیلی کارخانه‌‌‌ها و کاهش فعالیت‌های اقتصادی منجر شده، بلکه فشارهای شدیدی به خانواده‌ها وارد کرده است. در این شرایط، طبیعی است که ارزش یورو کاهش می‌یابد. حساسیت اقتصاد اروپا به قطع عرضه گاز بسیار بیشتر از حساسیت اقتصاد آمریکاست و قطعا در چند فصل آینده، وضعیت شاخص‌های اقتصادی در اروپا بدتر از آمریکا خواهد بود. بانک‌مرکزی اروپا مجبور است برای مهار تورم که از پیش به ۱/ ۹درصد یعنی بالاتر از نرخ تورم در آمریکا رسیده، واکنش نشان دهد و نرخ‌های بهره را به‌سرعت بالا ببرد. بانک‌مرکزی انگلستان نیز در وضعیتی کاملا مشابه وضعیت بانک‌مرکزی اروپا قرار دارد.
شاخص دلار در ۱۲ماه اخیر حدود ۲۰درصد افزایش یافته و به محدوده ۱۱۰ رسیده است. در گذشته اگر چنین رشد سریعی در ارزش دلار رخ می‌‌‌داد، نه‌تنها درباره کاهش رقابت‌‌‌پذیری کالاهای صادراتی آمریکا نگرانی پدید می‌آمد، بلکه دیگر کشورها به دستکاری در ارزش پول ملی‌شان برای کاستن از ارزش آن در برابر دلار متهم می‌شدند؛ اما حالا نه آن نگرانی وجود دارد و نه اتهامی به کشورهای دیگر زده می‌شود؛ زیرا رشد ارزش دلار به آمریکا کمک می‌کند با تورم بالا و سرسخت مبارزه کند. نرخ تورم در آمریکا طی ماه ژوئیه ۵/ ۸درصد بود و از آنجا که عوامل بالا باقی‌ماندن نرخ تورم قدرتمند هستند، بعید است که این نرخ به‌آسانی و به‌سرعت پایین بیاید. در نشست‌های آینده بانک‌مرکزی آمریکا، نرخ‌های بهره همچنان افزایش خواهد یافت. اگرچه افزایش ارزش دلار اثرات مثبتی در زمینه مهار تورم در آمریکا خواهد داشت؛ اما سیاستگذاران آمریکایی باید به اثرات رشد ارزش دلار بر دیگر اقتصادها کاملا توجه داشته باشند.
هرچه دوره رشد ارزش دلار در مقایسه با دیگر ارزها بیشتر طول بکشد و ارزش دلار بالاتر برود، ریسک رکود تورمی طولانی در جهان، رخ‌دادن بحران بدهی در اقتصادهای در حال توسعه، محدودیت جریان آزاد کالا بین کشورها، ناآرامی‌های سیاسی در اقتصادهای ضعیف و درگیری‌‌‌های ژئوپلیتیک بیشتر می‌شود. در واقع رشد ارزش دلار صرفا یک اتفاق داخلی برای آمریکا نیست و اثرات بسیار فراگیر سیاسی و اقتصادی در جهان خواهد داشت و هر اتفاقی که در جهان رخ دهد، دیر یا زود بر اقتصاد آمریکا اثر خواهد گذاشت. این اثرگذاری به شکل‌های مختلف، از جمله کاهش تقاضا برای کالاهای آمریکایی، اختلال در زنجیره‌های بین‌المللی تامین، کاهش امنیت اقتصادی و... خواهد بود.
البته واقعیت این است که ایالات‌متحده، به‌طور مستقیم نمی‌تواند اقدامی برای جلوگیری از کاهش ارزش ارزهای دیگر انجام دهد؛ اما سیاستگذاران آمریکایی می‌‌‌توانند در واکنش به ضعف ارزش ارزهای دیگر، دو اقدام انجام دهند: اقدام نخست این است که باید تدابیری برای بالابردن کارآیی و بهره‌‌‌وری در اقتصاد، حفاظت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه و... انجام شود تا نقاط ضعف دیرینه اقتصاد رفع شوند. اقدام دوم این است که آمریکا باید با همکاری هم‌پیمان‌های خود، سیاست‌هایی را برای کاهش لطمات به اقتصاد جهان اتخاذ کند. در حال حاضر از آنجا که همکاری مناسب بین‌المللی وجود ندارد، بسیاری از کشورها تلاش می‌کنند به‌تنهایی خودشان را در برابر شوک‌های جهانی ایمن کنند. این تلاش‌های انفرادی کشورها نه برای خود آنها نتیجه‌بخش است و نه لطمات واردشده به اقتصاد جهان را مهار می‌کند.
افزایش ارزش دلار به آمریکا کمک می‌کند تا تورم وارداتی را کم کند؛ اما رشد ارزش دلار راه‌حلی برای تمامی مشکلات نیست. شوک ارزی، اقتصاد جهان را تضعیف می‌کند و بر بی‌ثباتی آن می‌‌‌افزاید. اقتصاد جهان از پیش با ریسک‌های گوناگونی مواجه است و در چند فصل آینده، این ریسک‌ها ادامه پیدا خواهد کرد. افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا و رشد ارزش دلار به مهار شدن تورم در این کشور کمک می‌کند؛ اما دلار قدرتمند، ریسک‌هایی را در دیگر اقتصادها پدید می‌‌‌آورد که در نهایت بر اقتصاد آمریکا اثر منفی خواهد گذاشت. سیاستگذاران آمریکایی هنگام تدوین برنامه‌ها برای مقابله با فشارهای تورمی باید به این اثرات توجه کرده و تلاش کنند با همکاری دیگر کشورها، زمینه‌‌‌های رشد تورم و بی‌ثباتی در اقتصاد جهان را از میان ببرند.
