نبردی با افق مبهم
با آنکه روابط دو سوی اقیانوس اطلس در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ و در دوره همه‌گیری کرونا عمیق و یکپارچه نبود؛ اما در شش‌ماه اخیر، کشورهای غربی توانسته‌اند به شکل یکپارچه، اقداماتی را علیه روسیه و در حمایت از اوکراین انجام دهند. طی این مدت، توافق‌‌‌هایی بر سر کمک نظامی به اوکراین، توقف استفاده از نفت روسیه و اعمال تحریم‌های فراگیر علیه مسکو حاصل شده که به اقتصاد این کشور لطمه وارد کرده است. البته به غرب، به‌ویژه کشورهای اروپایی نیز لطمات بزرگی وارد شده؛ زیرا صادرات گاز روسیه به اروپا به‌شدت کاهش یافته و قیمت‌ها به‌سرعت بالا رفته است. اکنون که شش‌ماه از شروع این بحران می‌گذرد و زمستان نزدیک است، مقامات اروپایی نگران هستند که موضع یکپارچه در قبال روسیه و اوکراین دچار تزلزل شود. افزایش قیمت محصولات غذایی و کشاورزی، کاهش عرضه انرژی روسیه به اروپا و احتمال زیاد بروز رکود در اقتصاد اروپا عواملی هستند که می‌توانند، در جبهه واحد اروپا در قبال بحران جنگ اوکراین تزلزل به وجود آورند.
تردیدی وجود ندارد که در ماههای آینده، فشار حاصل از کاهش عرضه گاز به اروپا بیشتر خواهد شد؛ به‌ویژه آلمان که وابستگی بیشتری به گاز صادراتی روسیه دارد، وضعیت دشوارتری خواهد داشت؛ در نتیجه، رئیس‌جمهور اوکراین برای جلب حمایت رهبران غرب با موانع بیشتری مواجه خواهد شد. یکی از تحلیلگران ارشد موسسه تحقیقاتی چتهام‌هاوس میگوید: «چالشی که اوکراین با آن روبه‌روست، همان چالشی است که روز اول جنگ وجود داشت؛ یعنی جلب حمایت غرب همزمان با افزایش هزینه این حمایت‌ها برای کشورهای غربی. احتمالا به همین دلیل است که زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین گفته، مایل است جنگ قبل از کریسمس پایان یابد. با گذشت زمان، عمل به وعده‌ها، یعنی حمایت از اوکراین، برای اروپا دشوارتر خواهد شد.»
بحران سوخت در زمستان، موضوعی است که مقامات اروپایی و دیپلمات‌ها هر روز به آن فکر می‌کنند. سال گذشته، روسیه ۵۵درصد گاز موردنیاز اروپا را تامین کرد. حالا میزان صادرات گاز به‌شدت کاهش یافته است. کشورهای اروپایی همچنین متقاضی نفت روسیه هستند. نیمی از نفت صادراتی روسیه به اروپا می‌رود. سال پیش، اتحادیه اروپا روزانه ۲/۲میلیون بشکه نفت از روسیه وارد کرد.
یکی از دیپلماتهای ارشد اروپایی با اشاره به توافق کشورهای عضو اتحادیه اروپا بر سر کاهش ۱۵درصدی مصرف گاز روسیه میگوید: «در داخل اتحادیه اروپا کاستن از مصرف انرژی صادراتی روسیه بسیار دشوار است و باید تلاش کنیم به وعده خود، یعنی کاستن از مصرف گاز صادراتی روسیه عمل کنیم؛ اما عمل به این توافق، اختیاری است و این نگرانی وجود دارد که اگر فشارها شدت پیدا کند، برخی کشورها به این توافق عمل نکنند.» کارشناس ارشد موسسه چتهام‌هاوس میگوید: «در اروپای غربی کشورها به دلیل فاصله‌ای که با روسیه و اوکراین دارند، تا اندازه زیادی از بحران در امان هستند. این کشورها را نمی‌‌‌توان متقاعد کرد که وابسته‌بودن به انرژی روسیه، نوعی آسیب‌پذیری فاجعه‌‌‌بار است. این کشورها حتی همین حالا امیدوار هستند که روابطشان با روسیه به حالت عادی بازگردد.»
مقامات اروپایی همچنین نگران این موضوع هستند که استراتژی غرب، یعنی کمک تسلیحاتی به اوکراین به راه‌حلی کوتاه‌مدت برای مشکلی بلندمدت تبدیل شود؛ یعنی جنگ پایان مشخصی نداشته باشد. تعدادی از کشورهای اروپایی به اوکراین کمک نظامی ارائه کرده‌اند. تسلیحات فرانسه اکنون در جنگ علیه روسیه مورد استفاده نیروهای اوکراینی قرار دارد. آلمان نیز چند دهه سیاست صلح‌آمیز خود را کنار گذاشته و نه‌تنها بر بودجه دفاعی خود افزوده، بلکه به اوکراین سلاح ارسال کرده است. یکی از مقامات ناتو میگوید: «در ابتدای حمله روسیه به اوکراین، واکنش غربیها به این جنگ، شدیدتر از حدی بود که روسیه پیش‌بینی کرده بود. روسیه از لحاظ تاکتیکی نیز دچار اشتباهات متعددی شد. از لحاظ سیاسی، حمایت فراگیر از اوکراین به شکل‌های مالی و تسلیحاتی آسان بود؛ اما با گذشت زمان، سلاح‌هایی که در حال ارسال آنها به اوکراین هستیم، پیچیده‌تر شده‌اند و لازم است نیروهای اوکراینی برای استفاده موثر از آنها آموزش‌های تخصصی ببینند. این سلاحها به اوکراین کمک می‌کنند تا به جنگ ادامه دهند؛ اما جنگ هرچه بیشتر طول بکشد، تامین این‌گونه سلاحها برای اوکراین دشوارتر می‌شود.»
نکته دیگر این است که غیر از هزینه‌های سیاسی و اقتصادی جنگ که بر تصمیم‌های غرب تاثیر می‌گذارد، ممکن است غربیها به‌تدریج دچار خستگی از جنگ و نوعی به ستوه آمدن از وضعیت کنونی شوند. یکی از دیپلماتهای ناتو میگوید: «در ابتدای جنگ، موضع‌‌‌گیری علیه پوتین بسیار آسان بود؛ اما حالا جنگ در فاز خسته‌کننده‌ای قرار گرفته است و به شکل فرسایشی در آمده است و هیجان اولیه وجود ندارد. این به آن معنا نیست که غربیها به حمایت از اوکراین پایان خواهند داد؛ اما ممکن است برخی از آنها درباره نتیجه‌‌‌ای که جنگ باید به آن برسد، تغییر عقیده دهند. برخی کشورهای غربی، به‌ویژه آلمان و فرانسه، آشکارا گفتهاند که باید گفت‌وگو بین غرب و روسیه ادامه پیدا کند و رئیس‌جمهور فرانسه بارها گفته است که باید بین روسیه و اوکراین مذاکره انجام شود.»
از سوی دیگر، صدراعظم آلمان به دلیل ارسال سیگنال‌های غیرشفاف درباره گاز روسیه مورد انتقاد قرار گرفته است. یک دیپلمات اروپایی میگوید: «مسلما دیدگاه ما اکنون نسبت به ابتدای جنگ، درباره آنچه باید در آخر رخ دهد، تغییر کرده است. آیا پس از پایان جنگ، روابط اروپایی‌ها و روسیه به حالت قبل از جنگ بازمی‌گردد، آیا روسیه باید به مرزهای قبل از سال ۲۰۱۴ بازگردد، آیا پوتین باید از قدرت کناره‌گیری کند و... اینها پرسش‌های مهم و بلندمدتی هستند که باید به آنها پاسخ داده شود؛ اما هنوز پاسخی به آنها داده نشده است.» ماههای آینده سخت‌ترین دوران برای کشورهای اروپایی از زمان شروع جنگ خواهد بود. شهروندان اتحادیه اروپا با تمام وجود، افزایش هزینه زندگی را احساس خواهند کرد و در برخی کشورها مردم باید بین گرم کردن خانه یا تامین غذای موردنیاز خود، یکی را انتخاب کنند.
مدتی است که تعداد زیادی از پناهجویان اوکراینی در اروپا زندگی می‌کنند و رهبران اتحادیه اروپا نمی‌‌‌توانند صرف هزینه برای آنها را برای مردم خود توجیه کنند. تعدادی از مقامات اروپایی به خبرگزاری سی‌ان‌ان گفتهاند، نگران آن هستند که در آینده، رهبران سیاسی به این باور برسند که بهترین کار، میانجی‌گری برای انعقاد پیمان صلح بین روسیه و اوکراین است؛ توافقی که در آن خواست اوکراین، یعنی بازگشت نیروهای روسیه به مرز تحقق نیابد. یکی از تحلیلگران میگوید: «این نگرانی فزاینده وجود دارد که اگر اوکراین در برخی مناطق از روسیه شکست بخورد، فشارها برای انعقاد پیمان صلح افزایش خواهد یافت. زلنسکی همچنان باید این پیام را ارسال کند که اوکراین می‌تواند مقاومت و پیشروی کند و به سلاح نیاز دارد. به محض آنکه احساس شود، اوکراین در حال شکست خوردن است، این سوال مطرح می‌شود که چرا باید حالا که فشارهای اقتصادی شدید است، سلاح‌های گران قیمت در اختیار اوکراین قرار دهیم؟»
در تعدادی از کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا و بریتانیا انتخابات در پیش است. در آمریکا نیز انتخابات میان‌دوره‌‌‌ای کنگره حدود ۸۰روز دیگر برگزار خواهد شد. همزمان با مهم‌شدن مسائل سیاسی داخلی، شهروندان می‌پرسند، چرا باید به جای توسعه زیرساخت‌ها در داخل کشور، به اوکراین کمک شود. هیچ‌کس نمی‌داند جنگ چگونه پایان خواهد یافت. با آنکه اکثر مقامات غربی مایلند اوکراین پیروز شود و نیروهای روسیه به مرزها عقب‌‌‌نشینی کنند؛ اما راهی برای تحقق این هدف مطرح نشده است.
