جای خالی تصمیم کارشناسی
نکته بعدی اینکه واردات برای خودروسازان سود دارد و با آن موافقند. اگر واردات خودرو آزاد شود، خودروسازان در جلوی صف هستند و خیلی هم نفع می‌‌‌برند. همچنین فشار روانی که به دلیل اتهام انحصار روی آنها وجود دارد، حذف می‌شود. نکته بعدی اینکه خودروهای تولیدی خودروسازان ایرانی، به خاطر واردات خودروی خارجی با مشکل فروش روبه‌‌‌رو نمی‌‌‌شوند؛ چرا که قیمت‌ها در مناطق مختلف بازار هستند.
این داستان‌ها که می‌‌‌گویند که خودروسازان ما خودرو را گران تولید می‌کنند، خیلی درست نیست. در ایران اصولا تولید با قیمت بالا تمام می‌شود و مقصر آن، خود دولت است. حتی در واردات هم دولت است که باعث می‌شود، خودروی وارداتی با نرخ زیاد قیمت‌گذاری شود. البته حل این معضل (بالا بودن هزینه تولید و محصول نهایی در ایران)، یکی از مشکلات ساختاری نظام اقتصادی کشور است که از حدود ۵۰سال پیش وجود داشته است و به این راحتی قابل حل نیست. در ایران اصولا تولید محصولاتی مانند لوازم‌خانگی، خودرو و مسکن، گران و برعکس، هزینه بهره‌‌‌برداری به‌‌‌شدت پایین است؛ در حالی که در اروپا، برعکس است. در آنجا به‌‌‌طور نسبی، هزینه خرید محصول، ارزان و هزینه بهره‌‌‌برداری بسیار بالاست. هر دولتی به‌‌‌گونه‌‌‌ای درآمد کسب می‌کند. در ایران از زمانی که نفت کشف شد و به‌خصوص از زمانی که قیمت نفت خیلی بالا رفت، بودجه ما نفتی بوده است و عملا قیمت سوخت، برق و آب بسیار ارزان است، به همین دلیل، هزینه بهره‌‌‌برداری از تجهیزات مرتبط بسیار پایین است.
دولت باید کمبودهای مالی خود را از محل‌هایی جبران کند. دو مرجع اصلی جبران کسری بودجه، مالیات‌های مضاعف در زنجیره تولید و انواع تعرفه و عوارض، در کنار تورم مصنوعی است که هر چند وقت یکبار، ایجاد می‌کند. مالیات مضاعف بانی اصلی گران بودن تولید است. البته در مورد دوم، اطلاعات من کم است. تورم ناشی از بودجه تورمی است یا تورم منشأ بودجه تورمی؟ آنچه واضح است، این است که تورم در نظام بودجه دولتی، به نفع شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی است و هر چند وقت یکبار که جهش تورمی داریم، خیلی از مشکلات ناشی از نا‌کارآمدی نظام دولتی و مدیریتی آن، زیر لایه‌‌‌های تورمی گم می‌شود و همه ظاهرا خوشحال هستند.
چند نکته خاص هم در مورد طرح مجلس و اتفاقات اخیر بگویم. واردات خیلی خوب است و باعث تعادل در بازار می‌شود؛ به‌‌‌شرطی که خود واردات محل انحصارگرایی نباشد. در طرح مجلس، به جای اینکه مشکل انحصارگرایی را حل کنند، با دادن اجازه واردات خودرو به صادرکنندگان خودرو و قطعات خودرو، به‌‌‌جای اینکه فضای رقابتی ایجاد کنند، انحصار ایجاد می‌کنند؛ در حالی که در گذشته نه‌چندان دور، ده‌‌‌ها واردکننده حرفه‌‌‌ای و اصیل داشتیم.
اگر قرار است واردات آزاد شود، باید فضای رقابتی بین این شرکت‌ها و البته بازیگران جدید، ایجاد شود. ضمنا در آخرین سال‌هایی که واردات داشتیم، قرار بود پیشرفت کنیم. خواسته دولت این بود که شرکت‌های اصلی تولیدکننده خودرو خودشان مستقیما نمایندگی بپذیرند و محصولات خود را گارانتی کنند؛ اما عملا در طرح فعلی عقب‌‌‌نشینی ذاتی وجود دارد.
گذشته از این، مسوولان به جزئیات توجه نمی‌‌‌کنند. متاسفانه امسال دولت در حال ارتکاب یک اشتباه راهبردی است که بدتر از واردات در چنین شرایطی است و آن افزایش CKD کاری بدون پشتوانه برای داخلی‌‌‌سازی است.
اگر قبلا در برنامه‌‌‌ها CKD کاری را دیده‌‌‌ایم، با این شرط بود که همان ابتدا با داخلی‌‌‌سازی بالای ۳۰درصد شروع شود و در بازه حداکثر سه‌ساله به بالای ۶۰درصد برسد؛ اما اگر قرار باشد CKD کاری شروع شود و هر سال خودروساز خارجی خودروی جدید به ما بدهد، عملا به ضرر ملت تمام می‌شود؛ چرا که CKD گران‌تر از CBU تمام می‌شود. در روش CKD خودروساز، خودرو را در کشور مبدا قطعه قطعه کرده و آن را در کشور مقصد سر هم می‌کند اما در روش CBU خودرو به صورت کامل ساخته شده از کشور دیگر وارد می‌شود.
چنین تولیدی وقتی برای کشور صرفه دارد که قرار باشد اقدام بلندمدتی انجام دهد یا به‌‌‌عنوان پایگاه صادراتی با تیراژ بالا عمل کند؛ وگرنه چنین کاری جز زیان برای مردم، نتیجه‌ای در بر ندارد.
نکته بعدی که در زمینه واردات نگران‌‌‌کننده است، مسوولیت خدمات پس از فروش، شامل گارانتی و وارانتی است. وقتی واردات به‌‌‌صورت محدود انجام می‌شود، شرکت اصلی خودروساز هیچ مسوولیتی نمی‌‌‌پذیرد. همچنین طی سال‌های گذشته شاهد بوده‌‌‌ایم که واردکنندگان متفرقه هم هیچ مسوولیتی را بر عهده نگرفته‌اند؛ هرچند در تحریم‌های اخیر که سنگین‌‌‌ترین تحریم‌ها در نوع خود بود، عملا حتی واردکنندگان اصیل نیز نتوانستند تعهدات اخلاقی خود را رعایت کنند. همه شاهد بودیم که در چند سال اخیر، چه بر سر بازار یدکی و خدمات پس از فروش آمد. حال اگر قرار است بدون ارائه تضمین‌های‌‌‌های درست از سوی آمریکا و رفع رسمی مشکلات تحریمی، واردات دوباره آغاز شود، می‌‌‌توان به‌راحتی پیش‌بینی کرد که در سال‌های آینده، چه اتفاقاتی برای کشور می‌‌‌افتد.
در اینجا می‌‌‌خواهم توجه شما را به خواسته آمریکا جلب کنم. از منظر آمریکا، از روز اول اعمال تحریم‌های اخیر، واردات خودرو به ایران آزاد بود؛ اما هرگونه واردات قطعات به ایران ممنوع شد؛ چرا که این کار از یک طرف به تولید ضربه می‌‌‌زند و از طرف دیگر وابستگی را به خارج بیشتر کرده و تنش اجتماعی ایجاد می‌کند؛ این همان چیزی بود که آمریکا می‌‌‌خواست؛ هرچند تاکنون در زمینه زمین‌‌‌زدن صنعت خودروی کشور موفق نبوده است.
همچنین با درایت مسوولان در دور جدید تحریم‌ها، ضمن جلوگیری از واردات خودرو، جلوی ایجاد وابستگی جدید به خارج هم گرفته شد. اگر همچنان در تحریم باشیم و واردات را آزاد کنیم، به این معنی است که در جنگ اقتصادی، یک دروازه را به‌‌‌سوی نیروهای دشمن باز کرده‌‌‌ایم.
امیدوارم مسوولان امسال، مسوولانه‌تر عمل کنند، نه هیجان‌‌‌زده. رهبری هم ابتدای سال همین دستور را دادند که مبادا پول‌های نفتی ما را منحرف کند. دانش را جدی بگیریم. حتی اگر واقعا درآمد نفتی بالا برود، اولویت کشور، نه واردات محصولاتی مانند خودرو، بلکه جبران عدم‌سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌هایی مانند تولید برق و گاز و بنزین است.
البته مسائلی مانند دارو و تولید مواد غذایی مورد نظر، در اولویت هستند. در صنایعی مانند خودرو هم اولویت با وارد کردن خطوط تولید و خلأهای فناوری است. ان‌شاءالله اوضاع کشور خوب شود و تولید و اقتصاد رونق یابد. اگر پس از یکی، دو سال اوضاع خوب شد، واردات خودرو و دیگر لوازم آن هم به‌‌‌صورت رقابتی خود به خود آغاز و اوضاع بازار خوب خواهد شد.
