طرح آمریکایی تامین انرژی
هفته گذشته دولت آمریکا اعلام کرد مقامات دولت مشغول نهایی کردن برنامه‌ای هستند که تضمین می‌کند اروپا زمستان و بهار را بدون مواجه شدن با بحران انرژی سپری کند. این کار با انعقاد قرارداد انتقال گاز طبیعی مایع با تانکر از کشورهای تولیدکننده گاز به اروپا انجام می‌شود اما واقعیت این است که این برنامه با چالش‌هایی روبه‌روست. درباره بحران گازی اروپا و روش‌هایی که از طریق آن می‌توان از این بحران جلوگیری کرد، پرسش‌های گوناگونی مطرح است.
یک پرسش مهم این است که عرضه اضطراری گاز به اروپا از کجا می‌تواند انجام شود؟ مقامات آمریکایی جست‌وجو برای یافتن محمولههای گاز طبیعی مایع را «جست‌و‌جوی جهانی» توصیف کرده‌اند. به این معنا که آنها به شکل فراگیر در حال جست‌وجو برای یافتن منابع عرضه گاز طبیعی برای تامین نیاز اروپا به این منبع انرژی هستند اما به احتمال زیاد مذاکرات عمدتا با قطر که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز طبیعی در جهان و دومین صادرکننده بزرگ گاز طبیعی مایع در جهان پس از استرالیاست انجام خواهد شد. قطر یکی از هم‌پیمان‌های غرب در خاورمیانه است و طی سال‌های متمادی با تانکر گاز طبیعی مایع به انگلستان و دیگر کشورهای اروپایی صادر کرده است.
لیبی هم می‌تواند در این زمینه کمک کند. زیرا میزان تولید گاز این کشور بالاست و فاصله آن تا اروپا بسیار کمتر است. خود آمریکا نیز می‌تواند در تامین گاز موردنیاز اروپا نقشی بزرگ بازی کند. طی ماه گذشته تعداد بی‌‌سابقه‌ای از محمولههای گاز طبیعی مایع بنادر آمریکا را به مقصد اروپا ترک کردند و یک نکته مهم این است که آمریکا برای تشویق اروپا به قطع وابستگی خود به گاز روسیه و خط لوله نورد استریم ۲ انگیزه قوی دارد. ایالات متحده می‌تواند بخش بزرگی از نیاز گازی اروپا را از گازی که در میادین شیل این کشور تولید می‌شود، تامین کند.
پرسش بعدی این است که اروپا به چه میزان گاز اضطراری نیازمند است؟ میزان چالش گازی اروپا به شدت تنش‌‌ها بین روسیه و اوکراین و میزان کاهش انتقال گاز روسیه به اروپا وابسته است. روسیه روزانه ۲۳۰میلیون متر مکعب گاز به اروپا صادر می‌کند و یک‌سوم این رقم از خاک اوکراین به اروپا می‌رسد. متخصصان نمی‌دانند که آیا روسیه تمامی صادرات خود به اروپا را متوقف خواهد کرد یا صرفا انتقال آن بخش از گازی که از خاک اوکراین به اروپا صادر می‌شود متوقف خواهد شد. برخی از کارشناسان نیز معتقدند روسیه هیچ تغییری در میزان صادرات گاز خود به اروپا ایجاد نخواهد کرد. تحلیلگر ارشد بازار مواد خام در موسسه آر بی‌سی کپیتال مارکتس می‌گوید: «این سوال مهم مطرح است که اگر روسیه بخواهد از صادرات انرژی خود به اروپا به عنوان سلاح استفاده کند چه میزان از صادرات انرژی خود به این قاره خواهد کاست؟ پاسخ دادن به این سوال بسیار دشوار است. پرسش اصلی این است که آیا آمریکا می‌تواند برای کاهش تاثیر اختلال احتمالی در صادرات گاز روسیه به اروپا، منابع کافی از گاز بیابد یا نه؟»
پرسش دیگر این است که آیا برای پر کردن شکاف تقاضا و عرضه گاز به اروپا، گاز مازاد کافی در بازار وجود دارد یا نه؟ تحلیلگر ریستاد انرژی می‌گوید: «کمبود جهانی عرضه گاز همزمان با بازگشایی اقتصادها به این معناست که میزان مازاد عرضه زیاد نیست. ایالات متحده اعلام کرده مذاکرات این کشور برای یافتن محمولههای مازاد گاز طبیعی بسیار فراگیر است و شامل بسیاری از شرکت‌ها و کشورهای جهان می‌شود طوری که لازم نیست از یک شرکت یا کشور تولیدکننده گاز خواسته شود تولید خود را به شدت بالا ببرد و کافی‌است تعدادی از آنها به میزان محدود گاز بیشتری تولید کنند. سوال اصلی این است که آیا آمریکا می‌تواند به این هدف خود برسد یا نه.»
در حال حاضر قطر سالانه ۷۷میلیون تن گاز طبیعی مایع تولید می‌کند. اما ۹۷میلیون تن قرارداد فروش به کشورهای آسیایی، اروپایی، کویت و شرکت‌های بزرگ انرژی دارد. این شرکت‌ها می‌توانند تصمیم بگیرند گاز خریداری شده از قطر را به کدام مقصد بفرستند. آمریکا نیز برای فروش ۸۰میلیون تن گاز طبیعی مایع خود به خریداران در آسیا، اروپا و تعدادی از کشورها قرارداد دارد. اما به دلیل سرد نشدن بیش از حد هوا در آسیا که تقاضا برای گاز را کم می‌کند، این امکان وجود دارد که برخی از محمولههای در نظر گرفته شده برای آسیا به اروپا تحویل داده شود. برای فراهم کردن زمینه ارسال میزان بیشتری گاز طبیعی مایع به اروپا لازم است با خریداران آسیایی مذاکراتی انجام شود.
در نهایت، این سوال مهم مطرح است که آیا قبلا چنین عملیاتی برای تامین اضطراری گاز انجام شده است؟ در بازار جهانی نفت نمونه‌های متعددی از اجرای تدابیر عرضه اضطراری وجود دارد اما برای گاز نمونه‌ای وجود ندارد. در دوره جنگ داخلی در لیبی، عربستان قبول کرد صادرات نفت خود به بازارهای جهانی را بالا ببرد تا کاهش عرضه نفت لیبی جبران شود. کاهش عرضه نفت لیبی قیمت نفت را به ۱۲۰ دلار در هر بشکه رسانده بود. سال ۲۰۲۰ عربستان به همراه دیگر اعضای اوپک و چند کشور دیگر توافق کردند از عرضه نفت به بازارهای جهانی بکاهند تا قیمت‌ها حمایت شود. در دوره اوج همه‌گیری کرونا در سال ۲۰۲۰ قیمت نفت به شدت کاهش یافته بود. اما بازار گاز طبیعی فاقد چنین همکاری بین‌المللی است. در نتیجه واکنش به بحران عرضه گاز بسیار دشوارتر است. محمد بن‌سلمان خود را «بانک مرکزی برای نفت»می‌‌داند، اما در بازار گاز معادلی وجود ندارد. احتمالا شرایط بی‌سابقه به اتخاذ تدابیر بی‌سابقه نیاز دارد.
