میدان مین سرمایه‌گذاران؟
سه هفته قبل، رئیس بانک مرکزی روسیه بیت‌کوین را یک طرح هرمی مالی توصیف کرد که با بهره‌گیری از فناوری به وجود آمده است. معاون این نهاد گفت: «خریدن بیت‌کوین مانند وارد شدن به میدان مین است و بورس‌ها نباید سهام شرکت‌هایی را که به بیت‌کوین معامله می‌کنند، بپذیرند.» اواسط ماه ژوئیه یکی از مدیران بانک مرکزی انگلستان گفت: «پول دیجیتالی بسیار بهتر از بیت‌کوین است. بیت‌کوین با توجه به نقایص عملکردی که دارد و مصرف بالای انرژی در استخراج و تراکنش‌های آن، به هیچ وجه به آن فناوری که در بانک مرکزی برای ارز دیجیتالی بانک مرکزی استفاده می‌کنیم، شبیه نیست.»
اوایل ماه ژوئیه جروم پاول، رئیس بانک مرکزی آمریکا در جلسه گزارش‌دهی در کنگره گفت: «تحقیقات آتی بانک مرکزی درباره دلار دیجیتالی سبب کنار گذاشته شدن بیت‌کوین خواهد شد. اگر دلار دیجیتالی داشته باشید، به ارز دیجیتالی غیرمتمرکز یا استیبل‌کوین نیازی نخواهد بود.» دو ماه قبل از آن، رئیس بانک مرکزی ژاپن گفته بود: «بیت‌کوین در واقع یک تراشه کازینو است که از آن برای قمار به‌شدت سفته‌بازانه استفاده می‌شود و هیچ‌کس آن را نمی‌پذیرد. هیچ‌کس واقعا از بیت‌کوین به‌عنوان ابزاری برای معامله استفاده نمی‌کند.»
من هشدار داده بودم که بانک‌های مرکزی جهان در حال اقدام برای خارج کردن بیت‌کوین از بازار هستند. این اقدام به رشد سریع قیمت این ارز منجر می‌شود، اما هنگامی که بانک‌های مرکزی بزرگ تمامی بیت‌کوین‌ها را در مالکیت خود بگیرند، چه رخ خواهد داد؟ همچنین این پرسش مطرح است که چه عاملی می‌تواند آنها را از ممنوع‌کردن تمام فعالیت‌های مرتبط با بیت‌کوین باز دارد؟ شاید به همین دلیل است که جان پاولسون، مدیر یک صندوق سرمایه‌گذاری معتقد است، بیت‌کوین و ارزهای دیجیتالی دیگر که پس از آن به وجود آمده‌اند، هیچ ارزشی ندارند. او هفته گذشته در مصاحبه با بلومبرگ گفت: «ارزهای دیجیتالی، صرف نظر از اینکه اکنون کجا معامله می‌شوند، در نهایت بی‌ارزش خواهند بود. هنگامی که هیجان‌های کنونی از میان برود یا نقدینگی از بازار خارج شود، قیمت آنها به صفر کاهش خواهد یافت. من به هیچ‌کس توصیه نمی‌کنم که روی این ارزها سرمایه‌گذاری کند.»
مسلما سرمایه‌گذاران خرد هیچ علاقه‌ای به شنیدن این سخنان ندارند. آنها مدت‌های طولانی مشغول خرید ارزهای دیجیتالی بوده‌اند؛ ارزهایی که بلاک‌چین آنها را هیچ‌کس استفاده نمی‌کند، به جز گیمرها و برخی متخصصان رایانه. با این حال رشد ۱۰ هزار درصدی قیمت یک ارز دیجیتالی نظیر دوج‌کوین سبب شده است تا مردم وارد بازار این ارز شوند و نسبت به آینده امیدوار باشند. شاید در نهایت این ارزها هیچ ارزشی نداشته باشند، اما فعلا در حال معامله هستند.
اما در بلندمدت بزرگ‌ترین ریسک، به‌ویژه برای بیت‌کوین، موضع‌گیری‌ها و اقدامات بانک‌های مرکزی بزرگ نظیر بانک مرکزی آمریکا، ژاپن، انگلستان و بانک مرکزی اروپاست. آنها کاملا با گسترش بیت‌کوین مخالفند و اصلا مایل نیستند یک رقیب برای ارز دیجیتالی خودشان که راه‌اندازی خواهد شد، وجود داشته باشد. حالا این سوال مطرح است که چه کسی نگران است؟ جیسون بلیک، مدیرعامل EQIBank می‌گوید: «تمامی دولت‌ها، از جمله دولت آمریکا مایلند، مردم از پول ملی استفاده کنند. یک اصل اقتصادی وجود دارد که بر مبنای آن، بانک مرکزی آمریکا می‌تواند دلار را با ارزشی بسیار بالاتر از هزینه چاپ رواج دهد. اگر مردم حاضر نباشند از پول بانک مرکزی استفاده کنند، مشکل پدید می‌آید. در کشورهایی مثل آرژانتین و ایران، این موضوع اهمیت پیدا کرده؛ زیرا جایگزین‌هایی نظیر بیت‌کوین به دلیل فقدان اعتماد به پول ملی سبب ایجاد اقتصاد سایه شده‌اند. در بسیاری از کشورها مشکلی که با روی گرداندن مردم از پول ملی ایجاد می‌شود، جدی است، به همین دلیل در اغلب این کشورها دولت‌ها فعالیت‌های وابسته به ارزهای دیجیتالی را ممنوع کرده‌اند. در آمریکا به دلیل سلطه‌ای که دلار در تجارت جهانی دارد، چنین مشکلی پدید نخواهد آمد.»
برخی کارشناسان نسبت به راه‌اندازی دلار دیجیتالی یا یوآن دیجیتالی خوشبین هستند. در برخی مناطق چین، یوآن دیجیتالی به شکل آزمایشی مورد استفاده قرار گرفته است. مدیرعامل کنیت فایننس می‌گوید: «اگر بانک مرکزی آمریکا، دلار دیجیتالی را راه‌اندازی کند، این اقدام یک نشانه مثبت برای بیت‌کوین، اتریوم و دیگر ارزهای دیجیتالی است. به نظر من در این حالت، سرمایه‌گذاران نهادی و سرمایه‌گذاران خرد با نگرانی کمتری وارد بازار می‌شوند و این به معنای افزایش قیمت‌هاست.»
بسیاری معتقدند، ارزهای دیجیتالی متمرکز یعنی آنهایی که از سوی بانک‌های مرکزی ایجاد می‌شوند، تهدیدی مستقیم برای بیت‌کوین نیستند؛ زیرا اهداف ایجاد این ارزها کاملا متفاوت است. برخلاف بیت‌کوین، یوآن دیجیتالی یا دلار دیجیتالی از سوی نهاد ارشد بانکی ایجاد می‌شود. ساختار غیرمتمرکز بیت‌کوین، بی‌ثباتی قیمت آن و محدود بودن عرضه سبب می‌شود، اکثر کشورها این ارز را یک نوع کامودیتی طبقه‌بندی کنند؛ در نتیجه تقاضا برای بیت‌کوین با تقاضا برای ارزهای دیجیتالی بانک‌های مرکزی هیچ همبستگی ندارد. مدیر هلدینگ رگال می‌گوید: «بیت‌کوین کاملا تحت تاثیر و در کنترل مقررات بانکداری به‌ویژه قوانین ضدپولشویی قرار دارد.» او سال‌های متمادی در نظام بانکی فعالیت کرده و با سیستم‌های سنتی بانکداری کاملا آشناست. پلت‌فرم رگال‌ایکس این هلدینگ از سوی معامله‌گران فارکس، مواد خام، فلزات گرانبها و ارزهای دیجیتالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. آنها همچنین از روش‌های پیشرفته فناوری استفاده می‌کنند که زمینه معاملات خودکار را برای سرمایه‌گذاران فراهم کرده است.
اکثر بانک‌های مرکزی مشغول بررسی موضوع تعیین مقررات برای معاملات ارزهای دیجیتالی هستند و در این میان، سرمایه‌گذاران در ارزهای یادشده منتظرند ببینند که آیا معاملات این ارزها قانونی و مدون خواهد شد یا نه؟ دولت‌ها هنوز مقرراتی برای این بخش تدوین نکرده‌اند؛ بنابراین دیر یا زود شاهد اقدام فراگیر قانونی از سوی نهادهای دولتی در گوشه و کنار جهان خواهیم بود. چین همیشه از بیت‌کوین متنفر بوده و خواهد بود؛ زیرا هر عاملی که ثبات مالی کشور را به خطر اندازد، سبب نگرانی مقامات پکن خواهد شد. پکن به حذف هرگونه دارایی بی‌ثبات و غیرمتمرکز دیجیتالی از سیستم بانکی و اقتصادی کشور متعهد است. البته یوآن دیجیتالی نه‌تنها برای حذف بیت‌کوین، بلکه برای مقابله با سلطه دلار بر تجارت جهانی به‌ویژه در آسیا راه‌اندازی می‌شود. کارشناسان می‌گویند، ظهور و گسترش دارایی‌های دیجیتالی همچنان در سیستم مالی سنتی اختلال ایجاد خواهد کرد. دارایی‌های یادشده در سیستم‌های پرداخت، نقل و انتقال فرامرزی پول و بازارهای ارز اختلال پدید خواهد آورد. چند سال آینده دوره مهم گذار و تحول است، به همین دلیل است که شاهد ظهور ارزهای دیجیتالی بانک‌های مرکزی و تلاش نهادهای حکومتی برای تدوین مقررات و اعمال مالیات بر بازار ارزهای دیجیتالی هستیم. آنها به دنبال حفظ کنترل خود بر اکوسیستم کنونی هستند.
