پیش به سوی انرژی سبز
این امر به معنای تغییر کلان در سیاست‌های اقتصادی است. او و رئیس آژانس بین‌المللی انرژی نوشته‌اند: «جهان برای محدود کردن تاثیرات مخرب تغییرات آب‌وهوایی باید به شکل بنیادی شیوه تولید و مصرف انرژی را دگرگون کند و زغال‌سنگ، نفت و گاز کمتری بسوزاند. اگر درآمدهای نفتی، قبل از آنکه تولیدکنندگان این ماده خام به اقتصادهای خود تنوع ببخشند، شروع به کاهش کند، آنگاه زندگی در این کشورها دشوار خواهد شد و فقر گسترش خواهد یافت.»
هفته گذشته، نشست اوپک‌پلاس برگزار شد تا اعضا درباره وضعیت بازار، بررسی‌های لازم را انجام دهند و تصمیم مناسبی درباره افزایش عرضه گرفته شود. آنها از پیش توافق کرده‌اند که به دلیل بهبود شرایط اقتصاد جهان، به‌واسطه واکسیناسیون علیه همه‌گیری کرونا، بر عرضه به‌شکل تدریجی بیفزایند، اما برخی عوامل که مصرف را تهدید می‌کنند، سبب شده‌اند که برخی به فکر توقف برنامه افزایش عرضه باشند. از سوی دیگر، جو بایدن ماه گذشته در یک اقدام جنجال‌برانگیز، از اوپک خواسته بود با سرعت بیشتری تولید نفت را بالا ببرد تا از رشد قیمت‌ها جلوگیری شود و اقتصاد آمریکا در مسیر بهبود با مانع مواجه نشود، اما این درخواست پذیرفته نشد. اعضای اوپک‌پلاس تصمیم گرفتند، طبق برنامه قبلی ماه جاری نیز عرضه را ۴۰۰هزار بشکه در روز افزایش دهند. اوپک همچنین در نشست هفته پیش، به بررسی موضوع تغییرات آب‌وهوایی پرداخت. این یک اقدام غیرمعمول از سوی کشورهایی است که تولیدکننده نفت هستند. در ماه نوامبر، گفت‌وگوهای آب‌وهوایی سازمان ملل انجام خواهد شد. علی علاوی و مدیر آژانس بین‌المللی انرژی می‌گویند، نوسان‌های کنونی در قیمت نفت که تحت تاثیر همه‌گیری کرونا مشاهده شده، آغاز مشکلات برای تولیدکنندگان این ماده خام است. غلبه بر بحران آب‌وهوایی، نه‌تنها مستلزم دور شدن از نفت است، بلکه این بحران، اثرات دشوار و بزرگی بر خاورمیانه و شمال آفریقا خواهد داشت. در این مناطق، از پیش افزایش دما مشکلات بزرگی پدید آورده است.
آژانس بین‌المللی انرژی در نقشه راه جهانی به سوی انتشار صفر گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۵۰ آورده است، تقاضا برای نفت در جهان از بیش از ۹۰ میلیون بشکه در روز کنونی به کمتر از ۲۵ میلیون بشکه در آن سال کاهش خواهد یافت و این به معنای کاهش ۸۵ درصدی درآمد کشورهای تولیدکننده نفت است. علاوی و مدیر آژانس بین‌المللی انرژی نوشته‌اند: «در منطقه‌ای که یکی از جوان‌ترین جمعیت‌ها و بیشترین نرخ‌های رشد جمعیت در جهان را دارد، دشواری‌های اقتصادی و رشد بیکاری، ریسک ناآرامی‌های اجتماعی و بی‌ثباتی را بالا می‌برد.» یکی از جایگزین‌های وابسته بودن به قیمت بی‌ثبات نفت، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی است. بخش انرژی می‌تواند در این زمینه نقش ایفا کند و این کار از طریق بهره‌گیری از پتانسیل عظیم منطقه برای تولید انرژی پاک است.
عراق یکی از بنیان‌گذاران اوپک است؛ سازمانی که عربستان، ایران، کویت، ونزوئلا، نیجریه و چند کشور دیگر، یعنی بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان عضو آن هستند. همچنین اوپک‌پلاس شامل اعضای اوپک و چند کشور دیگر، از جمله روسیه است. این کشورها از درخواست برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی ناراضی‌اند و برخی نیز این درخواست‌ها را نادیده می‌گیرند. همچنین عربستان در برابر مذاکرات سازمان ملل در خصوص اقدام برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی مانع‌تراشی کرده است. در ماه می، آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داد که برای رعایت پیمان آب‌وهوایی پاریس، یعنی محدود کردن افزایش گرمای زمین به ۵/ ۱ درجه سانتیگراد، باید تمامی عملیات‌های اکتشاف نفت از امسال متوقف شود. همه اعضای اوپک، پیمان آب‌وهوایی پاریس را امضا کرده‌اند، اما برخی کشورها از جمله عربستان این پیمان را جدی نمی‌گیرند. در گذشته، مقامات عربستان به اقدام برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی اشاره می‌کردند؛ برای مثال می‌گفتند که این کشور می‌تواند برق مورد نیاز خود را در آینده از نور خورشید تامین کند، اما هیچ برنامه‌ای برای متوقف کردن صادرات نفت پیشنهاد نداده‌اند.
برخی تولیدکنندگان نفت، موضعی متفاوت اتخاذ کرده‌اند. عمان که دیگر، عضو اوپک نیست، به دنبال استفاده از هیدروژن به‌عنوان یک سوخت بالقوه با آلایندگی پایین‌تر برای آینده است. امارات نیز در حال کار روی هیدروژن و افزایش ظرفیت تولید انرژی‌های پاک است. این کشور اخیرا بهره‌برداری از نیروگاه هسته‌ای را آغاز کرد. مصر، مراکش و اردن از دیگر کشورهای منطقه هستند که برنامه‌های بزرگی برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر دارند. مدیر آژانس بین‌المللی انرژی که یکی از اقتصاددان‌های برجسته جهان در حوزه انرژی است، به گاردین گفت: «اکنون بیش از هر زمان دیگری در تاریخ، تغییر بنیادی در مدل اقتصادی کشورهای غنی از نفت اجتناب‌ناپذیر است. کشورهای منطقه برای حرکت به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر اقداماتی انجام داده‌اند. در برخی کشورهای تولیدکننده نفت، برنامه‌های امیدبخش در این زمینه تدوین شده است، اما رسیدن به انتشار صفر گازهای گلخانه‌ای، مستلزم اقدامات بسیار فراگیرتر و قدرتمندتر و نیز همکاری‌های عمیق‌تر بین‌المللی است.»
