دو دهه تلاش بی‌ثمر
پیشروی‌های طالبان طی ماه‌های اخیر بزرگ‌ترین موفقیت این گروه جهادی از زمان خروج نیروهای شوروی سابق از افغانستان در سال ۱۹۸۹ است و سرعت پیشروی‌ها از آنچه که چند ماه پیش نهادهای اطلاعاتی آمریکا به‌عنوان بدترین سناریو پیش‌بینی کرده بودند، بیشتر بوده است. به همین دلیل بایدن چند روز پیش با رئیس‌جمهوری افغانستان گفت‌وگو کرد تا شرایط آینده مشخص شود. بایدن قصد دارد تا یازدهم سپتامبر تمامی نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج کند، اما حالا با توجه به پیشروی‌های طالبان و فشارهایی که بر نیروهای خارجی وارد شده، درباره برنامه بایدن تردیدهای پدید آمده است. پیش‌تر انتظار می‌رفت طالبان عموما در مناطق جنوبی و شرقی افغانستان بر حملات خود بیفزاید اما آنها بر شمال تمرکز کرده‌اند و این سبب نگرانی شده است. یک نکته مهم این است که حتی خود نیروهای طالبان از سرعت پیشروی که داشته‌اند متعجب شده‌اند. فرمانده طالبان در استان غزنی به خبرنگار ان‌بی‌سی گفته است: «از سرعت پیشروی نیروهای‌مان متعجب شدیم و حتی تصمیم گرفتیم برخی مناطق را تصرف کنیم تا نیروهای آمریکایی خشمگین نشوند. تلاش کردیم به توافق قطر که سال پیش منعقد شد، پایبند باشیم.» یک عامل نگرانی این است که سلطه پیدا‌کردن طالبان بر افغانستان تمامی دستاوردهای دو دهه حضور نظامیان خارجی را از میان خواهد برد و عملا تمامی هزینه‌هایی که تاکنون صرف شده بی‌نتیجه خواهد شد. گزارش جدید وزارت‌دفاع آمریکا نشان می‌دهد تاکنون نزدیک به هزار میلیارد دلار صرف این جنگ طولانی شده است. تحقیقات کنگره نیز نشان داده بین ماه مه۲۰۰۹ تا دسامبر ۲۰۱۹ حدود ۱۹میلیارد دلار در اثر فریب، سوء استفاده و سوءمدیریت هدر رفته است. هزینه انسانی دوره طولانی جنگ نیز بسیار عظیم بوده است. در این مدت ده‌ها هزار نیروی افغان و صدها نیروی کمک‌رسان بین‌المللی و همچنین تعداد بسیار زیادی از غیرنظامیان جان خود را از دست داده‌اند و چند برابر آنها زخمی شده‌اند. بنا به تخمین سازمان ملل، طی این دوره ۷/ ۲ میلیون نفر از افغانستان آواره شده‌اند و ۴ میلیون نفر نیز در داخل کشور مجبور شده‌اند محل زندگی‌شان را ترک کنند. نیروهای دولت افغانستان دچار سرخوردگی شده و روحیه‌شان بسیار ضعیف است و طالبان از این وضعیت حداکثر استفاده را کرده است. طبق برخی گزارش‌ها، در تعدادی از مناطق، نیروهای دولتی خود را تسلیم کرده‌اند یا با طالبان وارد مذاکره شده‌اند. در این میان دولت افغانستان برنامه بسیج عمومی را آغاز کرده و به داوطلبان سلاح می‌دهد تا با طالبان بجنگند. اما تحلیلگران می‌گویند رفتار دولت به روشنی نشان می‌دهد، امیدی به پیروزی ندارد.
