پیش به سوی یوآن قدرتمند
یکی از استراتژیست‌های ارشد بانک اچ‌اس‌بی‌سی می‌گوید: «چین به یک اقتصاد مصرف‌محور تبدیل خواهد شد و این به آن معناست که چین مجبور نیست مانند یک اقتصاد نوظهور صادرات‌محور، ارزش پول ملی خود را پایین‌تر از حد واقعی نگه دارد. پکن مدتی است به سوی این مدل جدید در حرکت است به این معنا که مقامات چین معتقدند پول ملی قوی‌تر، بیش از آنکه برای اقتصاد زیان داشته باشد برای آن سودمند است.» نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که یوآن قوی‌تر جایگاه بین‌المللی این ارز را ارتقا می‌بخشد و از تنش‌ها با واشنگتن می‌کاهد. آمریکا سال‌های متمادی از چین به‌دلیل پایین نگه‌داشتن مصنوعی ارزش یوآن انتقاد کرده است. واشنگتن چین را به دستکاری در ارزش یوآن به هدف افزایش مزیت رقابتی کالاهای صادراتی این کشور متهم کرده است.
در نیمه دوم سال گذشته میلادی، ارزش یوآن در برابر دلار ۲/ ۸ درصد افزایش یافت، اما این افزایش لطمه‌ای به تقاضای جهانی برای کالاهای صادراتی چین وارد نکرده است. مازاد تجاری چین در معاملات جهانی سال پیش ۵۳۵ میلیارد دلار بود و این بالاترین میزان از سال ۲۰۱۵ است البته همان‌طور که بیان شد، رشد ارزش یوآن زیان‌هایی در بردارد. رشد ارزش پول ملی چین بر صادرکنندگان این کشور فشار مالی وارد کرده است. آنها از پیش تحت‌تاثیر منفی رشد قیمت مواد خام و افزایش هزینه حمل‌ونقل قرار گرفته‌اند و حالا برخی کارشناسان می‌گویند صادرکنندگان قصد دارند بخشی از این هزینه‌ها را به مصرف‌کنندگان منتقل کنند. مدیر یک شرکت تولیدکننده صندلی اداری در چین که محصولات خود را عمدتا به آمریکا و برخی کشورهای اروپایی صادر می‌کند گفته است قصد دارد قیمت کالاهای خود را ۵درصد بالا ببرد. سال گذشته این شرکت مانند بسیاری از شرکت‌ها، زیان حاصل از افزایش هزینه‌ها را تحمل کرد و حالا قصد دارد تغییر رویه بدهد. رئیس یک شرکت دیگر مستقر در شانگهای گفته است سال گذشته رشد ارزش یوآن به کسب و کار او لطمه زد. این شرکت ماه ژانویه قیمت برخی محصولات خود را بالا برد تا زیان‌های حاصل از افزایش ارزش یوآن را جبران کند و حاشیه سود ۱۰ درصدی خود را حفظ کند. او می‌گوید: «اکثر مشتری‌های ما این افزایش قیمت را می‌پذیرند اما روند مذاکره با مشتری‌ها زمانبر خواهد بود.»
اقتصاددان‌ها معتقدند یکی از علل اقدام نکردن پکن برای جلوگیری از رشد ارزش یوآن و کاستن از ارزش این ارز آن است که عوامل رشد ارزش یوآن در سال گذشته، امسال ضعیف خواهند شد. رشد شدید صادرات چین در سال گذشته امسال ادامه پیدا نخواهد کرد به‌ویژه اگر فعالیت بخش تولید کارخانه‌ای در تعداد بیشتری از کشورها افزایش یابد تقاضا برای کالاهای صادراتی چین کمتر خواهد شد. البته رشد فعالیت‌ها در بخش یاد شده مستلزم اثرگذاری مطلوب واکسیناسیون علیه کروناست. اگر روند واکسیناسیون با سرعت ادامه پیدا کند و شرایط اقتصاد جهان بهبود یابد، بخش‌های تولید کارخانه‌ای رونق پیدا خواهند کرد. بانک گلدمن ساکس ماه ژانویه پیش‌بینی خود درباره نرخ رشد اقتصاد آمریکا در سال‌جاری میلادی را به ۸/ ۶ درصد بالا برد و یک دلیل این اقدام، برنامه حمایتی جدیدی است که دولت بایدن پیشنهاد داده است. انتظار می‌رود اقتصاد چین سال‌جاری میلادی رشد ۸ درصدی داشته باشد.
مقامات پکن معتقدند رشد صادرات نمی‌تواند برای همیشه ادامه پیدا کند. یکی از اعضای کمیته سیاست‌های پولی بانک‌مرکزی چین ماه ژانویه هشدار داد که رشد ارزش یوآن به میزان ۵ درصد دیگر، فشاری چشمگیر بر بخش صادرات وارد می‌کند. او گفته است: «چین باید همچنان برخی کنترل‌ها بر جریان سرمایه را کاهش دهد و از طریق مجاز کردن خروج پول از کشور، فشاری که به رشد ارزش یوآن منجر می‌شود را کم کند.» نویسنده کتاب کاپیتالیسم سرخ می‌گوید: «برای پکن، خروج سرمایه، سناریویی بسیار نگران‌کننده‌تر از ورود سرمایه است. فعلا هیچ نشانه‌ای از نگرانی دولت چین نمایان نشده است.»
مقامات چین از پیش تدابیری برای مهار رشد ارزش یوآن اتخاذ کرده‌اند. سپتامبر سال گذشته چین پس از ۱۷ ماه توقف، صدور سهمیه جدید برای سرمایه‌گذاری در خارج را شروع کرد. این اقدام به بانک‌ها و موسسات مالی اجازه می‌دهد یوآن را به ارزهای خارجی تبدیل کنند و به خرید دارایی‌های خارجی بپردازند. تاکنون بیش از ۲۱ میلیارد دلار سهمیه سرمایه‌گذاری خارجی صادر شده است. در ماه اکتبر سیاست‌گذاران چینی تغییراتی در مقررات دادند تا زمینه برای رشد ارزش یوآن کمتر فراهم باشد. آنها درحال بررسی موضوع اعطای مجوز به اشخاص برای استفاده از سقف مجاز خرید دلار در جهت خرید دارایی‌های خارجی و محصولات بیمه‌ای هستند. هر فرد در چین می‌تواند سالانه ۵۰ هزار دلار خریداری کند. مقامات چین قصد دارند به افراد اجازه دهند از این پول برای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های خارجی استفاده کنند. برخلاف دیگر کشورها که در آنها داد و ستد ارز آزاد است، پکن از گذشته‌های دور کنترل سختگیرانه بر تغییرات ارزش یوآن اعمال کرده است. این کار از طریق کنترل جریان سرمایه و تعیین نرخ برابری متوسط در هر روز برای یوآن در برابر دلار انجام شده است.
سال گذشته ذخایر ارزی خارجی چین با ۱۰۸ میلیارد دلار افزایش به ۲/ ۳ هزار میلیارد دلار رسید و بسیاری از اقتصاددان‌ها این میزان رشد را نشانه‌ای از کاهش دخالت پکن در بازار ارز تفسیر کرده‌اند. بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ بانک‌مرکزی چین برای بالا بردن ارزش یوآن، صدها میلیون دلار از ذخایر خود را فروخت. برخی اقتصاددان‌ها می‌گویند بانک‌مرکزی برای جلوگیری از رشد ارزش یوآن می‌توانست از طریق بانک‌های دولتی اقداماتی متضاد با اقدامات سال‌های یاد شده انجام دهد. از سه ماه دوم سال گذشته میلادی، خالص دارایی‌های خارجی این بانک‌ها به سرعت افزایش یافته است. هنوز مشخص نیست بانک‌مرکزی چه دیدگاهی درباره این روش برای مهار رشد ارزش یوآن دارد. بسیاری از اقتصاددان‌ها پیش‌بینی کرده‌اند سال‌جاری میلادی ارزش یوآن باز هم بالا خواهد رفت.
بنا به گزارش‌های منتشر شده، سال پیش چین ۲۳۰۰ میلیارد یوآن معادل ۳۶۷ میلیارد دلار اوراق قرضه و سهام به سرمایه‌گذاران خارجی فروخت. فردی وونگ، رئیس بخش آسیا پاسیفیک در موسسه اینوسکو می‌گوید: «تقاضای جهانی برای دارایی‌های چین همچنان بالاست. مشتری‌های زیادی مایلند بدانند در چه دارایی‌هایی در چین می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند.» از سوی دیگر مایکل پتیس، استاد مدیریت مالی دانشگاه پکن می‌گوید: «سرمایه‌گذاری خارجی از سوی چینی‌ها سال‌جاری میلادی افزایش خواهد یافت و این رشد همزمان با آن صورت می‌گیرد که پکن جریان سرمایه به خارج را تشویق می‌کند. مقامات چین مایلند یوآن قدرتمند باشد اما برای آنها ثبات نیز اهمیت بالایی دارد. بسیار بعید است که سال‌جاری میلادی شاهد کاهش ارزش یوآن باشیم.» امسال تحولات بسیار زیادی در اقتصاد جهان رخ خواهد داد و ابهام‌های گوناگون درباره افق اقتصاد وجود دارد. بر مبنای شرایط کنونی و سیاست‌های بانک‌مرکزی چین، می‌توان انتظار داشت روند رشد ارزش یوآن ادامه یابد.
