الزامات تداوم رونق کنونی
به‌صورت دقیق‌تر تغذیه حداکثری بازار داخلی از مسیر بورس کالا با ابلاغ این دستورالعمل و تلاش‌های اعضای کمیته پتروشیمی ستاد تنظیم بازار چهره تازه‌ای در بازارهای داخلی و صادراتی پلیمرها ترسیم کرده که فضای جدیدی را برای توسعه صنایع تکمیلی فراهم کرده است. رشد برجسته قیمت مواد اولیه (ایرانی) و برآورد کاهش تولید در کشوری همچون ترکیه و کاهش سهم بازارهای صادراتی آنها یکی از خروجی‌های روند فعلی است که فضایی بنیادین را برای توسعه صنایع تکمیلی داخلی با محوریت صادرات ایجاد کرده است. البته نمی‌توان از اثر رشد بهای ارز و نوسان قیمت‌های جهانی غافل شد. تجمیع این موارد به معنی آن است که فضا برای تولید در صنایع تکمیلی فراهم شده، اما بررسی دقیق‌تر ملزومات آن در چارچوب واقعیت‌های بازار باید در نظر گرفته شود. این نکته که همه بازارهای جهانی رشد قیمت‌ها را تحمل می‌کنند، ولی اوضاع کشورهای همسایه واردکننده پلیمرهای بعضا ارزان قیمت، چندان جذاب نیست، یک فرصت برای توسعه تولید داخلی در صنایع تکمیلی است که نباید از آن غافل شد. البته رشد قیمت‌ها نیاز به استفاده از ابزارهای معاملاتی جدید با محوریت خرید اعتباری و تامین مالی را برجسته ساخته که یکی از الزامات اصلی استمرار رونق تولید در صنایع پتروشیمی است.
تکانه‌های مثبت رشد قیمت‌های جهانی در هفته‌ها و ماه‌های اخیر و در کنار ذهنیت‌های جدید ایجاد شده از ابرچرخه‌های قیمتی در بازارهای کالایی، امید به سالی پررونق را در بازارهای جهانی پدید آورده است، بنابراین بازارهای صادراتی را باید یک اولویت در نظر گرفت. این درحالی است که فراز و فرود نرخ را نمی‌توان در روند قیمت‌ها نادیده گرفت. ولی موفقیت‌های اخیر کالایی‌ها و برتری مشهود تقاضا بر عرضه تاکنون، ذهنیت رونق جهانی را ایجاد کرده است. تجربه نشان داده ردپای رونق بازارهای جهانی؛ در نهایت در بازار داخلی با محوریت بورس کالای ایران نیز دیده خواهد شد. اگرچه نوسان قیمت‌های جهانی را باید با بیم و امید نوسان بهای ارز هم‌زمان ارزیابی کرد. اما این وضعیت به بررسی دقیق‌تری نیاز دارد.
افزایش قیمت‌های جهانی و رونق استفاده از واژه ابرچرخه‌ها به معنی زنده‌شدن خاطرات رشد قیمت‌هایی مستمر با محوریت برتری تقاضا بر عرضه است که در نتیجه آن رونق اقتصادی جدیدی ایجاد شده و برای کشورهای تولیدکننده مواد خام یک موهبت و کشورهای واردکننده آنها یک نگرانی است. برای صنایع تکمیلی پلیمری همیشه عملکرد ترکیه مهم بوده، زیرا بازارهای صادراتی ایران و ترکیه در قاره آسیا یکسان است، بنابراین عقبگرد این کشور همواره به معنی حمایت از صادرات ایران خواهد بود. این شرایط می‌تواند به تحریک تولید منجر شده و رونق اقتصادی متعاقب آن، ظرفیت‌های تولیدی جدیدی را حاصل کند. تجمیع این موارد نشانه‌های مهمی از بهبود وضعیت تولید در صنایع بزرگ بالادستی و صنایع متعدد تکمیلی را به همراه خواهد داشت، اگرچه به ملزوماتی نیاز دارد. توجه حداکثری به استفاده گسترده از توانمندی‌های داخلی، مخصوصا استفاده از مواد اولیه پلیمری، نیاز به گشایش بازارهای صادراتی و حضور واقعی در بازارهای هدف و اولویت یافتن واقعی تولید، مخصوصا در صنعت استراتژیک زنجیره تولید محصولات پتروشیمی از این قبیل موارد است. اما بررسی وضعیت ماه‌های اخیر و سال‌جاری می‌تواند ذهنیت دقیق‌تری از آینده احتمالی صنایع و بازارها را ترسیم کند.
سال ۹۹ از سال‌های پررونق بورس کالا بود و از هم‌اکنون می‌توان گفت که غالب بازارها در رکوردهای تاریخی حجمی و قیمتی خود قرار داشتند که البته محرک اصلی رشد تقاضا؛ نوسانات ارزی بود. این نکته موجب شد در دوره‌های کاهش نرخ ارز، حجم معاملات افت شدیدی پیدا کند، ولی در نهایت یک‌سال پررونق همراه با رقابت برای خرید را شاهد بودیم. البته افزایش قیمت‌های جهانی در بسیاری از دوره‌ها؛ محرک اصلی رشد تقاضا بود. ولی این داده در نهایت به رونق بنیادین بازارها منتهی گشت. اینکه قیمت‌ها در جهان افزایشی است، به معنی برتری تقاضا بر عرضه و رونق فعالیت‌های تولیدی با محوریت کشورهای شرقی و دقیق‌تر آسیای جنوب‌شرقی بود که در نهایت تحریک تولید در کشورمان را به همراه داشت تا جایی که به‌رغم تحریم‌ها، می‌توان برآورد کرد که بیشترین حجم تولید تاریخی صنایع تکمیلی ایران در سال ۹۹ رقم خورد.
تا پایان بهمن‌ماه سال‌جاری در بورس کالا به نسبت مدت مشابه سال قبل، حجم معاملات محصولات صنعتی و معدنی با رشد ۳۹ درصدی، فولاد با افزایش ۳۸ درصدی و محصولات پتروشیمی رشد ۱۲ درصدی داشت. این آمارها درحالی به ثبت رسید که رشد بهای جهانی محصولات پتروشیمیایی با محوریت پلیمرها مخصوصا در ۸ ماه اخیر از تمامی این بازارها بیشتر بود و در صورت نادیده گرفتن نوسان بهای جهانی برخی فلزات و سنگ‌آهن، بیشترین رشد قیمت‌های جهانی را در بازار پلیمرها در ماه‌های اخیر شاهد بودیم. این موارد مخصوصا رشد کمتر حجم معاملات پلیمرها در مقایسه با بازارهای ذکر شده، به این معنی است که شفافیت عملکردهای تولیدی با فاصله‌گرفتن از سفته‌بازی، در بازار پلیمرها رخ داده و این بازار برجسته، بیش از سایر بازارها با محوریت تولید واقعی عمل کرده و اندیشه‌های سفته‌بازانه کمتر از سایر بازارهای مشابه به این بازار خاص سرایت کرده است. بنابراین می‌توان با اعتماد بیشتری نسبت به شفافیت عملکردها در بازار پلیمرها اظهارنظر کرد. دشواری تبدیل وجه نقد به کالا و استفاده از نوسان قیمت‌ها در مقایسه با سایر بازارها، خود سرعت‌گیر مهمی در برابر سفته‌بازی‌ها در بازار و صنعت پلیمرهاست. این موارد حکایت از آن دارد که با رشد واقعی حجم تولید در صنایع تکمیلی پتروشیمی روبه‌رو هستیم و این رونق می‌تواند از مسیر تولید واقعی برای سال آینده استمرار یابد. با احتساب ادامه همین شرایط تا پایان سال، ذهنیت حداقلی رشد ۱۰ درصدی حجم تولید در صنایع تکمیلی در سال ۹۹ به نسبت مدت مشابه سال قبل را می‌توان در نظر گرفت که اگر همین روند برای سال آینده نیز ادامه یابد، روند روبه‌رشد تولید در این صنعت خاص ادامه خواهد یافت، بنابراین رونقی بنیادین را در حجم معاملات در بورس کالا رصد می‌کنیم.
البته ذات رشد قیمت‌ها به نیاز بیشتر صنایع به سرمایه در گردش منجر شده و برای بسیاری از واحدهای تولیدی، ریسک کاهش حجم تولید و نیاز به حمایت‌های اعتباری را شاهد هستیم.
از آن جهت به این موضوع پرداختیم که برای سال آینده حتی تکانه‌های ارزی هم اثری بر کاهش جذابیت تولید به‌صورت جدی بر جای نخواهد گذاشت. آن‌هم در وضعیتی که رشد انتظاری قیمت‌های جهانی خود محرک مضاعفی برای حمایت از تولید است، بنابراین نه تنها در بازار پلیمرها، بلکه در سایر بازارهای مشابه نیز انتظار دوره‌ای جذاب از حجم مورد توجه معاملات در بورس کالا چندان دور از ذهن نیست. آن‌هم در شرایطی که ریسک‌ها برای بازار محصولات پتروشیمی با محوریت پلیمرها برای کل سال آینده متعادل‌تر و منطقی‌تر خواهد بود. بنابراین یک‌سال قابل قبول و قابل‌توجه را مشاهده خواهیم کرد.
