زبالههای سازگار با محیطزیست
اقتصاد دورانی یا چرخشی، اصطلاح جدیدی در علم اقتصاد است که با صنعتی شدن بیشتر جهان، شکل گرفته است؛ این شاخه از علم گسترده اقتصاد که در جهان اغلب با واژه Circularity شناخته میشود، در برخی منابع این گونه تعریف میشود: نظامی اقتصادی است که هدف آن کمینه کردن ضایعات و بهینه کردن استفاده از منابع است.
نظریه اقتصاد خطی که در آن مقادیر نامشخص و نامحدودی از منابع طبیعی وجود دارند و محیطزیست ظرفیت نامحدودی برای جذب ضایعات، زبالهها و آلودگیهای محیطزیستی را دارد، بهطور کامل مردود شده است. بنابراین رویکرد بازسازیکننده اقتصاد چرخشی در مقابل رویکرد سنتی اقتصاد خطی قرار میگیرد که در آن مدل تولید بهصورت دریافت مواد اولیه، تولید و دور انداختن است. در یک نظام چرخشی، مصرف منابع ورودی، ضایعات خروجی و هدررفت انرژی با بستن یا کوچک کردن حلقههای مواد و انرژی کمینه میشود. از طریق طراحی، نگهداری، تعمیر، استفاده مجدد، بازتولید و بازیافت، میتوان بهصورت بلندمدت به این اهداف دست یافت.
اقتصاد چرخشی برای دستیابی به مدلهایی که به لحاظ اقتصادی و زیستمحیطی پایدار هستند، بر حوزههایی چون تفکر طراحی، تفکر سیستماتیک، گسترش طول عمر محصول و بازیافت متمرکز شده است. بهنظر میرسد اقتصاد چرخشی از نظام اقتصاد خطی فعلی، پایدارتر باشد؛ چراکه منابع مورد استفاده و ضایعات و هدررفت انرژی را کاهش میدهد، منابع را حفظ میکند و به کاهش آلودگیهای زیستمحیطی کمک میکند. با این حال، برخی افراد این گونه استدلال میکنند که چنین فرضیاتی سادهانگارانه است و پیچیدگی نظامهای موجود و رفت و برگشتهای احتمالی میان آنها مغفول مانده است.
گرایش جهانی به سمت اقتصاد چرخشی، نه تنها میتواند منجر به کاهش تاثیرات منفی وارده بر محیطزیست و آب و هوا شود، بلکه از پتانسیل بسیار خوبی برای رقابت برخوردار است. از این رو همکاری با اقتصاد چرخشی به شیوههای گوناگون مزایای مثبت و فوقالعادهای در بر دارد. ازآنجاکه افزایش قیمت منابع همچنان چالشی بزرگ برای شرکتها به حساب میآید، بنابراین کاهش تولید زباله با استفاده مجدد از مواد، تا حداکثر میزان ممکن، علاوه بر اینکه باعث صرفهجویی در هزینههای تولید محصولات میشود، با وابستگی کمتری به منابع همراه خواهد بود. بنابراین بهکارگیری مدلهای تجاری اقتصاد چرخشی نه تنها رفع مشکلات و نگرانیهای زیستمحیطی، اقتصادی و اجتماعی را پوشش میدهد، بلکه مزیت رقابتی نیز به وجود میآورد.
در نهایت میتوان بیان کرد، اقتصاد چرخشی از جمله رویکردهای اقتصادی است که درحالحاضر مورد توجه بسیاری از کشورهای مختلف بوده و سرمایهگذاری کلانی در این حوزه از اقتصاد انجامشده است. بهطوری که چرخشی از اقتصاد خطی است که در آن پسماند و زباله تولیدهشده مجددا به چرخه تولید اقتصاد بازمیگردد. صرفهجویی، ایجاد اشتغال، افزایش سرعت تولید و حفاظت از محیطزیست و منابع پایدار از مزیتهای اقتصاد چرخشی بهشمار میرود. واحدهای تولیدی صنعتی و دولتها به تدریج دریافتند که تولید ثروت، نیازمند مدلهای جدیدی است که وابستگی کمتری به مواد اولیه و انرژی داشته باشند و در نهایت سبب تجدید سرمایههای طبیعی شوند.
هنگامی که مواد مصرفی زیستی و صنعتی در تولید کالاها با دقت و میزان سازگاری مناسب طراحی شوند، ضایعاتی وجود نخواهد داشت. از نظر اقتصاد چرخشی، ضایعاتی که به آسانی قابلیت تبدیل شدن به کود را دارند و مواد صنعتی، پلیمرها، آلیاژها و سایر ترکیبات مصنوعی به گونهای طراحی میشوند که با صرف حداقل انرژی و حفظ بالاترین کیفیت، در تولید کالاها باز استفاده میشوند. گاهی ممکن است فرآیند بازیافت، با کاهش کیفیت محصول برای برگشت آن به چرخه تولید به شکل ماده اولیه باشد. در اقتصاد چرخشی، ضایعات و پسماندها، بهعنوان یک نهاده مجدد توسط خود بنگاه یا سایر بنگاههای دیگر استفاده میشود و حجم بسیار کمی از آن به زباله نهایی تبدیل میشود.