خروج از پناهگاه امن؟
در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ وضعیت بازار طلا خوب بوده، زیرا دولت آمریکا، هم با چین و هم با دوستان و دشمنان آمریکا وارد تنش شد، در نتیجه تقاضا برای حوزه‌های امن سرمایه‌گذاری افزایش یافت البته رشد قیمت طلا تا تابستان سال گذشته قابل ملاحظه نبود. از تابستان سال قبل، تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا به سطحی رسید که به رشد اقتصادی لطمه وارد کرد. اگرچه این تنش‌ها اوایل سال‌جاری تا اندازه زیادی کاهش یافت، اما به‌دلیل شروع همه‌گیری کرونا، سیاست‌های جدید حمایتی آغاز شد و این یعنی عوامل دیگری برای رشد قیمت طلا به وجود آمد. اکنون که در پایان سال‌جاری هستیم، نه تنها آن عوامل هنوز موثر هستند، بلکه اثر آنها بیش از هر زمانی دیگر در بالا بردن قیمت فلز زرد برجسته شده است. شیوع ویروس کرونا سبب شد بانک‌های مرکزی به میزانی بی‌سابقه در اقتصادها مداخله کنند. آنها نه تنها نرخ‌های بهره را به نزدیک صفر کاهش دادند، بلکه برنامه‌های بزرگی برای خرید اوراق قرضه اجرا شده و نرخ بازدهی اوراق کاهش یافته است. تمامی این عوامل سبب می‌شود طلا یک حوزه جذاب برای سرمایه‌گذاری باشد حتی اگر وحشت سرمایه‌گذاران از همه‌گیری کاهش یابد و ریسک‌پذیری افزایش پیدا کند.
افق بازار طلا احتمالا به میزان تحمل تورم از سوی بانک‌مرکزی وابسته است. کاهش ارزش دلار یک عامل مهم جذابیت طلا در این دوره از اجرای سیاست‌های حمایتی پولی بانک‌مرکزی بوده است. کاهش ارزش دلار قدرت خرید دارندگان دیگر ارزها را بالا می‌برد و تقاضا برای طلا بیشتر می‌شود زیرا طلا به دلار قیمت‌گذاری می‌شود. البته غیر از کاهش ارزش دلار، یک عامل دیگر یعنی تورم بر قیمت‌ها موثر است. بانک‌مرکزی آمریکا اعلام کرده اجازه خواهد داد نرخ تورم برای مدتی به بالاتر از نرخ هدف یعنی ۲ درصد افزایش یابد. این به آن معناست که به محض رشد نرخ تورم، بانک‌مرکزی نرخ‌های بهره را بالا نخواهد برد. این موضع‌گیری بانک‌مرکزی سبب شده پیش‌بینی‌هایی درباره افزایش نرخ تورم در آمریکا مطرح شود و شاهد کاهش نرخ واقعی بازده اوراق خزانه به پایین‌تر از ارقام مربوط به دیگر کشورها هستیم.
در سال‌جدید میلادی میزان انتظارات تورمی و زمان واکنش بانک‌مرکزی به رشد احتمالی نرخ تورم بر میزان کاهش ارزش دلار و رشد قیمت طلا اثر خواهد داشت. در واقع طی فصول آینده نرخ تورم بالا خواهد رفت و باید دید چه وقت بانک‌مرکزی به این رشد واکنش نشان می‌دهد و نرخ بهره را بالا می‌برد. هر چه این واکنش دیرتر رخ دهد ارزش دلار بیشتر تحت فشار قرار خواهد گرفت. برخی تحلیلگران معتقدند برای مدتی نسبتا طولانی روند کاهش شاخص دلار ادامه پیدا خواهد کرد و تحقق این پیش‌بینی به معنای رشد قیمت طلاست. البته غیر از کاهش ارزش دلار عوامل دیگری هم وجود دارند که به رشد قیمت طلا کمک می‌کنند. با آنکه واکسن‌هایی برای کرونا ساخته شده و واکسیناسیون شروع شده اما اثرات شناسایی گونه جدید ویروس کرونا بر فعالیت‌های اقتصادی در اروپا و آمریکا به روشنی نشان داده که هنوز بدترین وضعیت فرانرسیده و نباید تصور کرد شرایط پیوسته بهبود خواهد یافت. در زمینه توزیع سریع واکسن و واکسیناسیون تعداد کافی از جمعیت طوری‌که بتوان محدودیت فعالیت‌های اقتصادی را کنار گذاشت، امیدواری‌هایی پدید آمده و این عامل به افت قیمت طلا منجر شد، درحالی‌که این امیدواری‌ها خیلی منطقی نیست. اما باید به یک موضوع توجه شود و آن اینکه کاهش تنش‌های ژئوپلیتیک با شروع به کار دولت بایدن، فضای آرام‌تر در روابط آمریکا و هم‌پیمانان این کشور و بهتر شدن شرایط اقتصاد جهان بر قیمت طلا فشار وارد کرد.
ماه آوریل یعنی در اوج موج نخست همه‌گیری کرونا، جنگ نفت بین عربستان و روسیه به سقوط قیمت این ماده خام منجر شد اما توافق اوپک‌پلاس بر سر کاهش قابل ملاحظه عرضه سبب شد قیمت‌ها در مسیر رشد قرار گیرد و به سطوح منطقی برسد. با توجه به رقم کنونی قیمت‌ها می‌توان گفت برنامه کاهش عرضه موثر بوده است؛ اما قیمت‌ها هنوز هم تا ارقام مربوط به ابتدای سال یعنی قبل از همه‌گیری فاصله قابل ملاحظه‌ای دارد. بنابراین ظرفیت برای افزایش بیش از پیش قیمت‌ها در سال‌جدید میلادی وجود دارد البته این رشد مستلزم بهبود شرایط اقتصاد جهان است. تحلیلگران معتقدند بازار نفت برای رسیدن به رونق و ثبات پایدار با مشکلات مختلفی مواجه است.
پس از آنکه کشورهای اروپایی برای مهار موج جدید همه‌گیری کرونا فعالیت‌های اقتصادی را تعطیل کردند، تحلیلگران پیش‌بینی خود از قیمت نفت در سال آینده را پایین آوردند. در هفته‌های اخیر تدابیر جدیدی برای مهار کرونا اتخاذ شده و در هفته‌های آینده اجرای این برنامه‌ها ادامه پیدا خواهد کرد، در نتیجه مصرف سوخت کاهش خواهد یافت. در برخی کشورهای دیگر از جمله آمریکا و استرالیا نیز محدودیت‌هایی برای فعالیت‌های اقتصادی در نظر گرفته شده است. درحال‌حاضر امیدواری به واکسیناسیون سریع تعداد قابل ملاحظه‌ای از مردم در ماه‌های آینده و مهار کرونا سبب شده قیمت نفت در هفته گذشته به سرعت افزایش یابد اما مشخص نیست آیا این روند ادامه پیدا خواهد کرد یا نه. سیاست‌های اوپک‌پلاس در سال جدید میلادی یک عامل بسیار مهم است که بر قیمت‌ها اثر خواهد داشت. ماه جاری میلادی اعضای این ائتلاف توافق کردند از ابتدای ماه ژانویه ۵۰۰ هزار بشکه بر عرضه نفت بیفزایند. این ائتلاف همچنین از سال جدید هر ماه نشست خواهد داشت تا وضعیت بازار را بررسی کند.
افزایش نشست‌ها بر بی‌ثباتی قیمت‌ها خواهد افزود. اما مهم‌ترین نگرانی این است که عرضه با سرعتی بالاتر از تقاضا افزایش یابد. در این حالت قیمت‌ها بار دیگر کاهش خواهد یافت. به‌ویژه اگر رشد اخیر قیمت‌ها سبب افزایش تولید نفت شیل در آمریکا شود، شاهد سقوط قیمت‌ها خواهیم بود. اما مادام که هیجان‌های مثبت حاصل از واکسیناسیون و برنامه‌های حمایتی وجود دارد بازار حمایت خواهد شد.
بازار فلزات پایه سال‌جاری میلادی عملکرد مثبت داشته است. قیمت فلزات گرانبها و فلزات پایه لزوما در یک مسیر حرکت نمی‌کند زیرا فلزات گرانبها عموما نقش حوزه امن سرمایه‌گذاری را بازی می‌کنند. اما قیمت فلزات پایه در دوران‌های رونق اقتصاد جهان بالا می‌رود. اما هر دو گروه فلزات یاد شده با دلار همبستگی منفی دارند در نتیجه سرنوشت بازار فلزات پایه عمدتا به تغییرات شاخص دلار وابسته است. با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود سال آینده شاخص دلار کاهش خواهد یافت و وضعیت اقتصاد جهان بهتر خواهد شد، مانع بزرگی در برابر رشد قیمت فلزات پایه وجود ندارد و یک نکته امیدوارکننده دیگر این است که در سال‌جاری، همه‌گیری کرونا اثر نسبتا کمتری بر بخش‌های تولید کارخانه‌ای جهان گذاشته است. بنابراین حتی اگر ابتدای سال‌جدید وضعیت اقتصادی چندان امیدبخش نباشد تقاضا برای فلزاتی نظیر مس کاهش نخواهد یافت.
