بزرگترین کسری بودجه تاریخ
درحالحاضر همهگیری کرونا با شدت ادامه دارد، میلیونها آمریکایی که تحتتاثیر بحران کرونا شغل خود را از دست دادهاند همچنان بدون شغل هستند و باید برای مقابله با تغییرات آب و هوایی برنامهریزی شود، زیرا این بحران درحال عمیقتر شدن است. اینها تنها سه مورد از چالشهای بزرگی هستند که در برابر اقتصاد آمریکا قرار دارند. بایدن در ماههای گذشته ستونهای برنامه اقتصادی خود را معرفی کرده است اما اگر سنای آمریکا در کنترل جمهوریخواهان باقی بماند، او برای اجرای این برنامهها با موانع جدی مواجه خواهد شد. اعداد و ارقام رسمی مربوط به تولید ناخالص داخلی آمریکا در سه ماهه سوم سالجاری میلادی نشان میدهد حجم اقتصاد بهرغم رشد شدید در سه ماهه سوم، همچنان چهار درصد کوچکتر از قبل از بحران کروناست. فعلا این اطمینان وجود دارد که دموکراتها همچنان بر مجلس نمایندگان کنترل خواهند داشت اما برای مشخص شدن وضعیت مجلس سنا باید تا ماه ژانویه صبر کرد. کنترل جمهوریخواهان بر مجلس سنا به معنای وجود مانع در برابر بسیاری از برنامههای جو بایدن است. البته بایدن مانند ترامپ میتواند از فرمان اجرایی استفاده کند تا برخی موانع سیاسی را دور بزند. استفاده از اینگونه فرمانهای اجرایی موثر است. اما اگر هر دو مجلس سنا و نمایندگان در کنترل جمهوریخواهان باشند بایدن برای به تصویب رساندن آنچه جهت اجرای برنامههایش ضروری است با موانع بزرگ مواجه خواهد بود. شکی وجود ندارد که افق اقتصاد آمریکا به میزان موفقیت بایدن در اجرای برنامههایش وابسته است و اگر دموکراتها بر هر دو مجلس کنگره کنترل نداشته باشند تحقق اهداف او دشوار خواهد بود. در ادامه به برنامههای اصلی بایدن اشاره میکنیم. از دید بسیاری از تحلیلگران، فوری ترین چیزی که اقتصاد آمریکا به آن نیاز دارد بسته حمایتی جدید است. اقتصاد آمریکا همچنان تحتتاثیر بحران کروناست و اگر بسته حمایتی به اندازه کافی بزرگ، تصویب نشود بهبود شرایط به تعویق خواهد افتاد. در ماههای اولیه همهگیری کرونا دو حزب دموکرات و جمهوریخواه بر سر برنامههای حمایتی عظیم توافق کردند. اما مذاکرات بر سر بسته حمایتی جدید بهدلیل اختلافاتی که بین دموکراتها و دولت وجود داشت به نتیجه نرسیده است. بایدن امیدوار است برای کمک به اقتصاد، «برنامه اضطراری اقدام برای نجات اقتصاد» را در روزهای اولیه استقرار در کاخسفید اجرا کند. او قصد دارد از یک مصوبه به نام «مصوبه تولید دفاعی» استفاده کند تا شرکتهای آمریکایی به تولید تجهیزات محافظتی شخصی، تجهیزات پزشکی، ونتیلیتور و هر آنچه آمریکا برای غلبه بر بحران کنونی به آن نیاز دارد اقدام کنند. مصوبه یاد شده به رئیسجمهور اجازه میدهد شرکتها را وادار کند به کمک کشور بیایند. بایدن همچنین اقداماتی برای تشکیل یک تیم از متخصصان انجام داده تا هدایت عملیات مقابله با بحران کرونا را برعهده گیرد.
بایدن قصد دارد بر بیمه بیکاری افرادی که همچنان فاقد شغل هستند و پرداخت مستقیم به خانوادههای نیازمند بیفزاید. بخشی از وامهای دانشجویی بخشیده خواهد شد و کمکهای بیشتری در اختیار شرکتهای کوچک قرار خواهد گرفت اما بایدن برای به تصویب رساندن بسته حمایتی بزرگ به موافقت جمهوریخواهان نیاز دارد. در دوره ریاستجمهوری ترامپ بزرگترین کسری بودجه تاریخ آمریکا بهوجود آمده و حالا جمهوریخواهان درحال گفتوگو درباره کاستن از کسری بودجه هستند. به همین دلیل تحلیلگران معتقدند بایدن در مذاکره بر سر بسته حمایتی جدید با جمهوریخواهان راهی پر فراز و نشیب پیش رو دارد. ماه گذشته دفتر بودجه کنگره تخمین زد که در سال مالی ۲۰۲۰ که ۳۰ سپتامبر پایان یافت، کسری بودجه به ۱۳/ ۳ هزار میلیارد دلار رسید. این رقم بهعنوان درصدی از کل اقتصاد بالاترین میزان از دوران پس از جنگ جهانی دوم است. دومین حوزهای که بایدن قصد دارد در آن برنامههایی اجرا کند محیط زیست است. در واقع هدف این است که یک «قرارداد جدید زیست محیطی» اجرا شود. بایدن ماه گذشته گفت تغییرات آب و هوایی مهم ترین چالش پیش روی بشر است و دولت او برنامههای بزرگ برای حل این بحران که ترامپ آن را کم اهمیت قلمداد کرد دارد. برنامه بایدن شامل تضمین رسیدن به اقتصادی مبتنی بر انرژی پاک تا سال ۲۰۳۵ است. همچنین زیرساختهای آمریکا برای تضمین آنکه ساختمان ها، آب، حملونقل و زیرساخت انرژی میتواند در برابر تغییرات آب و هوایی تاب آوری داشته باشند دگرگون خواهد شد. پیوستن مجدد به پیمان آب و هوایی پاریس، بسیج رهبران جهان برای همکاری و مقابله با تغییرات آب و هوایی و مقابله با آلودهکنندههای محیط زیست که اقداماتشان بهویژه بر جوامع فقیر و رنگینپوست اثر منفی بزرگ داشته است بخشهای دیگر برنامه بایدن در حوزه محیطزیست است. اجرای پیشنهادهای بایدن در حوزه عدالت زیست محیطی و آب و هوا مستلزم سرمایهگذاری ۱۷۰۰ میلیارد دلاری طی ۱۰ سال است. برنامه بایدن به اندازه «قرارداد جدید سبز» که مورد نظر نیروهای پراگرسیو است وسیع نیست. برای مثال فعالیت شرکتهای تولیدکننده نفت شیل تا زمانی که بتوان سوخت جایگزین یافت ادامه پیدا خواهد کرد. با این حال این برنامهها به معنای معکوس شدن سیاستهای دوران ریاستجمهوری ترامپ است. سومین حوزه مهم، مالیات بر شرکتهاست. برنامه کاهش مالیاتها که در ماههای اولیه دوران ریاستجمهوری ترامپ تصویب شد بزرگترین پیروزی او محسوب میشود. این برنامه که بهعنوان یک برنامه برای ثروتمندان محکوم شده است طرفداران اندکی داشت و ترامپ در دوره مبارزات انتخاباتی به ندرت به آن اشاره کرد. بایدن وعده داده بخش اعظم این برنامه را لغو کند. افزایش مالیات شرکتها از ۲۱ درصد به ۲۸ درصد، اعمال حداقل مالیات بر سود خارج از آمریکای تمام شرکتهای آمریکایی مستقر در خارج با هدف متوقف کردن استفاده از بهشتهای مالیاتی خارجی، جریمه شرکتهایی که شغلها را به خارج منتقل میکنند و افزایش نرخ مالیات درآمدهای بالای اشخاص به ۶/ ۳۹درصد جزو برنامههای بایدن هستند.
چهارمین حوزه، مقابله با شرکتهای فناوری است. شرکتهای بزرگ فناوری حتی قبل از شروع همهگیری کرونا که سبب افزایش شدید سود آنها شد از برنامه کاهش مالیاتها که در دوران ترامپ اجرا شده سودی سرشار کسب کردهاند اما به علل مختلف هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه از سیاستهای این شرکتها ناراضی هستند و اقدامات بایدن برای تغییر رفتار آنها مورد حمایت هر دو حزب خواهد بود. برای مثال هر دو حزب، رسانههای اجتماعی را بهدلیل انتشار اطلاعات گمراهکننده سرزنش کردهاند.
پنجمین حوزه پر اهمیت در سیاستهای بایدن، جنگ تجاری است. خشم درباره این موضوع که چگونه چند دهه سیاستهای تجارت آزاد به بخش تولید آمریکا لطمه زده زمینه را برای ورود ترامپ به کاخسفید در سال ۲۰۱۶ فراهم کرد. بعید است بایدن بازگشت به تجارت آزاد را در برنامه خود قرار دهد. او در مصاحبه با خبرگزاری سیانان گفته بود: «ما هر چیزی که ساخت آمریکا نباشد نخواهیم خرید.» پیشبینی میشود تنشهای تجاری در دوران بایدن ادامه پیدا کند. پایان جهانی شدن احتمالا یکی از پایدارترین میراثهای دوران ریاستجمهوری ترامپ خواهد بود.