لیدر «نیمه‌هادی‌ها» کیست؟
دو هفته پیش، دولت آمریکا اعلام کرد مشغول بررسی موضوع اعمال محدودیت صادرات بر «شرکت بین‌المللی تولید نیمه‌هادی» چین است. این شرکت بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده نیمه‌هادی‌ها در دومین اقتصاد بزرگ جهان؛ یعنی چین است. این اقدام دولت آمریکا تازه‌ترین اقدام واشنگتن برای ایجاد محدودیت برای شرکت‌های فناوری چین از جمله هوآوی است و سبب خواهد شد این شرکت‌ها بدون مجوز نتوانند به تراشه‌های مورد‌نیاز خود دسترسی پیدا کنند.
اقداماتی که دولت آمریکا در ماه‌های گذشته علیه بخش فناوری چین انجام داده، صرفا به چین لطمه وارد نمی‌کند. بنا به اعلام خبرگزاری رویترز، گروه صنعتی SEMI نامه‌ای برای وزارت بازرگانی آمریکا ارسال کرده و در آن توضیح داده که چطور محدودیت‌های جدید بر شرکت بین‌المللی تولید نیمه‌هادی چین به صنعت فناوری آمریکا لطمه وارد خواهد کرد. گروه صنعتی SEMI ۲۴۰۰ عضو در سراسر جهان دارد. در این نامه آمده است: «ما از وزارت بازرگانی می‌خواهیم با دقت به اثرات منفی فوری و بلندمدت اضافه کردن شرکت چینی تولیدکننده نیمه‌هادی‌ها به فهرست محدودیت‌ها توجه کند.» شرکت بین‌المللی تولید نیمه‌هادی چین عضو گروه صنعتی یادشده است. در این گروه همچنین تعدادی از تولیدکنندگان آمریکایی تراشه عضو هستند. با آنکه تعدادی از تولیدکنندگان تراشه از جمله اینتل در ایالات‌متحده فعالیت می‌کنند، اما بخش عمده فعالیت شرکت‌های آمریکایی که در این حوزه فعال هستند در آسیا انجام می‌شود و تایوان یک مرکز بسیار مهم در این زمینه محسوب می‌شود.
شرکت‌هایی نظیر اپل برای تولید تراشه‌های مورد‌نیاز خود به‌شدت به شرکت‌های تایوانی و دیگر شرکت‌های آسیایی وابسته هستند. کارشناسان صنعت نیمه‌هادی‌ها معتقدند قطع زنجیره‌های عرضه در این صنعت در‌هم تنیده در آینده قابل پیش‌بینی امکان‌پذیر نیست. قطعات یک تراشه قبل از تکمیل شدن بیش از ۲۵هزار مایل سفر و گاه بیش از ۷۰بار از مرز کشورها عبور می‌کنند تا به دست مصرف‌کننده نهایی برسند.
دولت آمریکا برای تغییر زنجیره عرضه، برنامه‌هایی را تدوین کرده است. منابع مطلع در صنعت نیمه‌هادی‌ها معتقدند بهترین راه برای حل مشکلی که دولت آمریکا با آن مواجه است، بازگرداندن فرآیند تولید نیمه‌هادی‌ها به داخل کشور، ایجاد یک اکوسیستم صنعتی قدرتمند، سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش‌های تحقیق و توسعه و حفظ جایگاه پیشرو آمریکا در حوزه طراحی محصول است. شواهد و مدارک نشان می‌دهد، دولت آمریکا معتقد است افزایش تولید داخلی و تقویت بخش تحقیق و توسعه عناصری کلیدی برای امنیت ملی و رقابت‌پذیری بین‌المللی است. در بیست سال گذشته سهم ایالات‌متحده از ظرفیت جهانی تولید نیمه‌هادی‌ها به ۱۲درصد یعنی نصف کاهش یافته و اگر تغییری ایجاد نشود، این سهم تا سال ۲۰۲۳ به ۱۰درصد کاهش خواهد یافت.
تغییراتی در قوانین مربوط به تولید نیمه‌هادی‌ها ایجاد شده که بر مبنای آن، مشوق‌های مالیاتی برای تولیدکنندگان این محصول در آمریکا در نظر گرفته شده است. همچنین برای افزایش فعالیت‌های تحقیق و توسعه، منابع مالی در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر برای افزایش توانمندی‌ها در حوزه تولید نیمه‌هادی‌ها، اقداماتی جهت حمایت از بخش‌های تحقیقاتی در دانشگاه‌ها و شرکت‌های خصوصی انجام خواهد شد. در قوانین جدید به تاسیس «مرکز ملی فناوری نیمه‌هادی» اشاره شده که نقش هماهنگ‌کننده فعالیت‌ها در این حوزه را برعهده خواهد داشت. این مرکز همچنین یک مرکز جدید برای تحقیق و توسعه در حوزه فناوری نیمه‌هادی‌هاست. در یک مصوبه دیگر به وزارت بازرگانی آمریکا اجازه داده می‌شود ۱۵میلیارد دلار به ایالات کمک کند تا از آن برای احداث، توسعه و مدرن‌سازی تاسیسات تولید تجهیزات پیشرفته الکترونیکی استفاده شود. در واقع تمامی مراحل تولید نیمه‌هادی‌ها و دیگر تجهیزات پیشرفته، از مونتاژ و تست تا بسته‌بندی پیشرفته و تحقیق و توسعه موردتوجه قرار خواهد گرفت.
برای کمک به افزایش فعالیت‌های تحقیق و توسعه در وزارتخانه‌های دیگر، از جمله وزارت انرژی و دفاع نیز منابع مالی قابل‌ملاحظه‌ای در نظر گرفته شده است. در مصوبه یادشده دفتر علوم و فناوری کاخ‌سفید ملزم می‌شود با هماهنگی و همکاری آژانس‌های فدرال تحقیق و توسعه و بخش‌خصوصی، برنامه‌هایی برای کار روی نسل بعدی نیمه‌هادی‌ها تدوین کند. مسوول هماهنگی با دولت در شرکت اینتل می‌گوید: «ما معتقدیم این برنامه‌ها و مشوق‌ها برای صنعت تولید نیمه‌هادی آمریکا به‌ویژه فناوری پیشرفته ضروری است. ما برای توسعه فعالیت‌ها و رسیدن به سطوح بالاتر و رقابت با رقبای خارجی به حمایت دولت نیازمند هستیم. فعالان صنعت نیمه‌هادی‌ها در آمریکا و مقامات دولت این کشور به روشنی می‌دانند که کشور با خطرات مختلفی مواجه است، زیرا اگر در حوزه تولید نیمه‌هادی‌ها و تمامی مراحل وابسته به آن به خودکفایی نرسد، به منابع خارجی وابسته خواهد بود.»
متخصصان صنعت نیمه‌هادی‌ها معتقدند بدون حمایت دولت، امکان توسعه فعالیت‌ها و رقابت وجود ندارد، زیرا احداث کارخانه تولید تراشه به ۱۵میلیارد دلار پول نیاز دارد. چین و بسیاری از دیگر کشورها برای توسعه ظرفیت تولید تراشه میلیاردها دلار پول صرف کرده‌اند و برای جذب تولیدکنندگان خارجی از مشوق‌های مالیاتی و مالی استفاده می‌کنند. در برنامه «ساخت چین ۲۰۲۵» دولت چین برای تقویت تولید نیمه‌هادی‌ها در این کشور ۱۲۰میلیارد دلار بودجه در نظر گرفته و هدف، تولید ۷۰درصد تراشه‌های مورد‌نیاز در داخل کشور است.
طبق تحقیقی که از سوی انجمن صنعت نیمه‌هادی انجام شده، مشوق‌های دولت آمریکا به ارزش ۵۰میلیارد دلار به احداث ۱۹ مرکز بزرگ تولید نیمه‌هادی و ایجاد ۷۰هزار شغل تخصصی در ۱۰سال آینده منجر خواهد شد. تقویت بخش تولید تراشه و نیمه‌هادی‌ها به آمریکا کمک می‌کند در فناوری‌های استراتژیک آینده یعنی هوش‌مصنوعی، اینترنت نسل‌پنجم و محاسبات کوانتومی از دیگر کشورها جلو بزند. برتری در فناوری‌های یادشده عامل تعیین‌کننده‌ای برای رهبری اقتصادی و نظامی جهان در دهه‌های آینده است.
رئیس انجمن صنعت نیمه‌هادی می‌گوید: «کشوری که در حوزه تحقیقات پیشرفته تراشه‌ها، طراحی و تولید آنها پیشرو باشد، در رقابت جهانی برای بهره‌گیری از فناوری‌های پراهمیت نظیر هوش مصنوعی، اینترنت نسل پنجم و محاسبات کوانتومی از دیگر کشورها جلو خواهد بود. واشنگتن باید از فرصت موجود استفاده کند و برای تقویت بخش تولید تراشه و نیمه‌هادی تمامی اقدامات لازم را انجام دهد تا نه‌تنها از وابستگی کشور به زنجیره جهانی عرضه کاسته شود، بلکه در حوزه فناوری‌های یادشده به برتری دست یابد.» تحولاتی که در ماه‌های اخیر در بخش تولید نیمه‌هادی‌ها، برنامه‌های شرکت‌های فعال در این حوزه و مقررات مربوط به این صنعت رخ داده نشان می‌دهد روندی بلندمدت آغاز شده است.
