واکنش بازارها چیست؟
پاول در سخنان خود در سمپوزیوم جکسون هول گفت: «ممکن است این تغییر رویکرد، کوچک به نظر برسد اما نشان میدهد که ما معتقدیم وضعیت بسیار خوب بازار کار میتواند بدون آنکه سبب رشد شدید نرخ تورم شود ادامه پیدا کند.» در واقع تغییر رویکرد بانکمرکزی یک تحول بزرگ است زیرا نه تنها در آن چند دهه باور به ارتباط بین وضعیت بازار کار و فشارهای تورمی کنار گذاشته میشود بلکه سیاستی در دستور کار قرار میگیرد که با سیاستهای مورد حمایت اقتصاددانها از جمله جان تیلور یعنی رویکرد ریاضی به تعیین نرخ بهره متفاوت است. به باور بسیاری از تحلیلگران، رویکرد جدید بانکمرکزی بیش از آنکه پاسخهایی در اختیار مخاطبان قرار دهد، پرسشهایی درباره نحوه اجرا و چگونگی دستیابی به نرخهای هدف برای تورم مطرح میکند. واقعیت این است که طی یک دهه اخیر بانکمرکزی نتوانسته به اهداف خود در زمینه نرخ تورم دست یابد.
اقتصاددان موسسه جفریز میگوید: «این پرسش مطرح است که از دید بانکمرکزی چه میزان نرخ تورم قابل قبول و مطلوب است؟ کمیته سیاستگذاری بانکمرکزی هیچ دیدگاه روشنی درباره این موضوع ندارد. این کمیته صرفا اعلام کرده قصد دارد پس از سالها نرخ پایینتر از ۲ درصد تورم، برای مدتی، به ارقام تا اندازهای بالاتر دست پیدا کند. این سوال مطرح است که در عمل این به چه معناست؟ ما هیچ ایدهای در این زمینه نداریم.» پس از سخنرانی جروم پاول در سمپوزیوم جکسون هول، تعدادی از مقامات بانکمرکزی تلاش کردند درباره میزانی که بانکمرکزی اجازه خواهد داد نرخ تورم بالاتر از ۲ درصد برود قبل از آنکه برای مهار آن اقدامی انجام شود، توضیحاتی ارائه کنند. رئیس فدرال رزرو فیلادلفیا که عضو کمیته سیاستگذاری بانکمرکزی آمریکاست گفت: «این رقم چندان مهم نیست. ممکن است رقم یاد شده ۵/ ۲ درصد یا ۳ درصد باشد. آنچه مهم است این است که آیا نرخ تورم به ۲ درصد میرسد، از آن عبور میکند و به ۵/ ۲ درصد افزایش مییابد و آیا از آن رقمها بالاتر خواهد رفت یا نه؟» جیمز بولارد، رئیس فدرال رزرو سنت لوئیس که عضو کمیته سیاستگذاری بانکمرکزی است روز جمعه گفت: «ممکن است نرخ تورم برای مدتی نسبتا طولانی در سطح ۵/ ۲ درصد باقی بماند.»
نرخ تورم یک عامل بسیار مهم است که بر سیاستهای پولی بانکمرکزی تاثیر میگذارد زیرا نرخهای بیش از حد پایین تورم به کاهش نرخ رشد اقتصاد منجر میشود. پایین باقی ماندن نرخ تورم، مصرفکنندگان را که نقشآفرینان اصلی اقتصاد هستند تشویق میکند مصرف را به تعویق اندازند. همچنین هنگامی که برای مدتی طولانی نرخ تورم پایین است این باور به وجود میآید که در آینده قیمتها کاهش خواهد یافت و این یک حلقه معیوب به وجود میآورد. همانطور که بانکمرکزی گفته، «اگر انتظارات تورمی کاهش یابد نرخهای بهره نیز پایین خواهد آمد». کاهش نرخ بهره سبب میشود بانکمرکزی به راحتی نتواند از ابزار اصلی مدیریت سیاستهای پولی یعنی نرخهای مبنای بهره استفاده کند. بانکمرکزی برای کمک به رونق اقتصاد نرخهای بهره را پایین میآورد و برای جلوگیری از داغ شدن اقتصاد آنها را بالا میبرد. بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ بانکمرکزی ۹ بار نرخهای بهره را بالا برد.
کارشناسان میگویند مشخص نبودن جزئیات استراتژی جدید بانکمرکزی سبب میشود در بلندمدت ابهامهای بیشتری در بازار پدید آید. سخنان پاول در روز پنجشنبه بهطور کامل ویژگیهای نگاه جدید بانکمرکزی به تورم را مشخص نکرد و اگر موضوع را با دقت بررسی کنید به این نتیجه میرسید که رویکرد جدید، روند سیاستگذاری را پیچیده کرده است. بانکمرکزی مشخص نکرده از چه معیاری برای اندازهگیری تورم استفاده خواهد کرد. بهطور سنتی معیاری که بانکمرکزی ترجیح میدهد از آن استفاده کند شاخص قیمت پیسیای یعنی شاخص قیمت هزینه مصرف شخصی است، اما در بورس، شاخص قیمت کالاهای مصرفی یا سیپیای مبنا قرار میگیرد. نکته دیگر این است که بانکمرکزی از ابتدای سال ۲۰۱۲ نرخ ۲ درصد را برای تورم دنبال کرده اما به این هدف نرسیده است. یکی از تحلیلگران میگوید: «حالا ضروری است بانکمرکزی در نشستهای کمیته سیاستگذاری به توصیف چارچوب و رویکرد جدید خود اقدام کند. ما میدانیم که بانکمرکزی میخواهد به چه سمتی حرکت کند اما باید مشخص شود چطور این هدف تحقق خواهد یافت.»
یکی از اقتصاددانها معتقد است اثرات تغییر رویکرد بانکمرکزی پس از بحران کرونا نمایان خواهد شد. مهمترین سوال برای سرمایهگذاران این است که پس از بحران کنونی چه روی خواهد داد. بسیاری از آنها امیدوارند طی یک تا دو سال آینده روند بهبود شرایط اقتصادی ادامه پیدا کند. اگر واکسن یا دارویی موثر برای درمان کرونا ساخته شود، روند بهبود سریعتر پیش خواهد رفت اما سخنان پاول به این معناست که حتی پس از ورود اقتصاد به دوره رشد پایدار، بانکمرکزی همچنان نرخهای بهره را تغییر نخواهد داد یعنی نرخها نزدیک به صفر باقی میمانند. دو هفته دیگر نشست کمیته سیاستگذاری بانکمرکزی برگزار خواهد شد.
پرسشی که اهمیت بالایی دارد این است که اثرات رویکرد جدید بانکمرکزی بر بازارها چیست؟ رویکرد یاد شده شامل حفظ نرخهای بهره در سطوح بسیار پایین برای مدتی طولانی است اما اگر جزئیات این رویکرد و نحوه اجرای آن مشخص نشود، سرمایهگذاران انتظار خواهند داشت بیثباتی در بازار افزایش یابد. در کوتاهمدت شاخصها رشد خواهند کرد زیرا بانکمرکزی قصد ندارد در آینده نزدیک نرخهای بهره را بالا ببرد. همچنین تحلیلگر بانک مریل لینچ معتقد است شاخص دلار افزایش نخواهد یافت؛ البته اگر از ریسکپذیری سرمایهگذاران کاسته شود دلار جذابیت پیدا میکند. موضوع دیگر این است که از لحاظ نظری، نرخهای پایین بهره و رشد نرخ تورم زمینه را برای افزایش قیمت طلا و نقره فراهم میکنند. قیمت این فلزات گرانبها از پیش بهدلیل بحران کرونا و میزان بالای نقدینگی که به اقتصادها تزریق شده افزایش یافته است. کاهش ارزش دلار یا ثبات آن به تداوم رشد قیمت فلزات گرانبها کمک خواهد کرد.