انسان‌های بی‌اختیار

با توجه به سرعت بالای تغییرات، «آینده» آن چیزی نیست که با گذشت زمان به آن خواهیم رسید، آینده همین حالا و همین‌جاست. انقلاب‌های صنعتی قبلی همگی با رخ دادن یک یا چند اتفاق بزرگ شناسایی و تعریف می‌شوند. قبل از نخستین انقلاب صنعتی، اکثر مردم کشاورز بودند و روی زمین با دو دست خود کار می‌کردند. در آن دوران ابزارها و تجهیزات خاص و پیچیده برای کار وجود نداشت و هر آنچه بود به وسیله انسان مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ یعنی عنصر انسانی در به کار گرفته شدن آن ضروری بود.

با بهره‌گیری از  قدرت بخار، ماشین‌ها توانستند بسیاری از کارها را به جای انسان انجام دهند. در دومین انقلاب صنعتی برق، نفت و فولاد زمینه را برای ساخته شدن کارخانه‌ها، خطوط تولید و تولید انبوه فراهم کردند. اختراع ریزتراشه‌ها سومین انقلاب صنعتی را پدید آورد و با ساخته‌شدن رایانه‌های شخصی محیط‌های کار به‌طور بنیادی تغییر کرد. در چهارمین انقلاب صنعتی اتفاقی به شکل ناگهانی رخ نداد. حرکت به سمت دیجیتالی شدن یک فرآیند تدریجی بود. یعنی بشر به استفاده از فضای ابری روی آورد، داده‌ها به تدریج ارزشمندتر از نفت و گاز شدند و اینترنت اشیا سبب شده ارتباط‌ها به فراسوی رایانه‌ها و گوشی‌های هوشمند گسترش یابد و نیز ابزارهایی که رایانه محسوب نمی‌شوند بتوانند با هم در ارتباط قرار گیرند.

ناگهان ابزارهای پوشیدنی هوشمند از جمله ساعت‌های هوشمند وارد بازار شدند و بشر خود را در میان انبوهی از ابزارهای جدید یافت. این همگرایی فناوری و انسان است که نه تنها چهارمین انقلاب صنعتی را شکل داده، بلکه در حال انتقال سریع بشر به سمت پنجمین انقلاب صنعتی یعنی دوران هوش مصنوعی است.

بار دیگر به پرسش ابتدای مطلب باز می‌گردیم: اگر انقلاب‌های صنعتی قبل به بهبود زندگی بشر کمک کردند، آیا پنجمین انقلاب صنعتی نیز چنین اثری خواهد داشت؟ قدرت محاسبه رایانه‌ها با سرعتی رو به رشد در حال افزایش است و این به معنای ظهور فناوری‌های جدید است که بر جنبه‌های مختلف زندگی انسان اثرات بی‌سابقه خواهد داشت. بدون شک در پنجمین انقلاب صنعتی، وظایف از انسان‌ها گرفته و به ماشین‌ها سپرده خواهد شد؛ ماشین‌هایی که می‌توانند بدون دخالت انسان فکر کنند، بیاموزند و تصمیم بگیرند.

درباره اثراتی که فناوری‌های جدید به‌ویژه هوش مصنوعی بر زندگی انسان خواهند داشت، پیش‌بینی‌های گوناگون مطرح شده است. این سوال مطرح است که آیا روزی فرا خواهد رسید که ماشین‌ها باهوش‌تر از انسان‌ها شوند و هیچ عاملی برای متوقف کردن آنها وجود نداشته باشد؟ آینده‌پژو‌هان معتقدند پاسخ این سوال مثبت است. هوش مصنوعی و روبات‌ها، نحوه کار و زندگی انسان را دگرگون خواهند کرد؛ زیرا بسیاری از کارهای تکراری به آنها سپرده خواهد شد.