تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی
بهترین شیوه‌ای که شاید بتوان اقدامات مدیران قبلی سازمان بورس را با آن ارزیابی کرد تلاش آنها در جهت کارآتر شدن بازار بورس است که در دو بخش اقدامات ایجاد‌کننده شفافیت اطلاعاتی و اقدامات ایجاد‌کننده نقدشوندگی می‌توان آن را دسته‌بندی کرد. در دوره گذشته در بخش شفافیت اطلاعاتی اقدامات خوبی برای ارائه گزارش‌های عملکرد ماهانه و همچنین کنفرانس‌های خبری به عنوان یک ابزار تحلیلی انجام شد و در بخش نقدشوندگی بازار کاهش دوره بسته بودن نمادهای معاملاتی و گسترش ابزارهای معاملاتی با تعیین ضوابط جدید یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های صورت گرفته بود.
اما آنچه در این دو بخش رخ داد، گرچه اقدامات بسیار شایسته و مبارکی برای بورس ایران بود، ولی به نسبت گسترش بازار و حضور پررنگ حقیقی‌ها در این روزهای بازار ناکافی بود که در دوره ریاست جدید سازمان بورس انتظار بر آن است که اقدامات اصلاحی بیشتری در این زمینه‌ها صورت گیرد که برخی از آنها به شرح زیر است:
۱- توسعه زیرساخت فناوری اطلاعات بورس: یکی از حداقل انتظاراتی که سرمایه‌گذاران از بورس دارند امکان نقدشوندگی دارایی‌های آنها است که در این روزها مشکلات زیرساختی فناوری اطلاعات بورس باعث شده است معاملات به کندی صورت گیرد و حتی در سامانه‌های معاملاتی و سایت
TSETMC.com قیمت‌های مختلفی برای یک دارایی درج شود. درست است که توجیه اصلی برای این مشکل تحریم ایران توسط کشورهای دیگر است، ولی این مشکل حتی در زمان پیش از تحریم‌ها نیز وجود داشت و مسائل هسته معاملات و زیرساخت‌های مرتبط به آن باعث شده است حق بدیهی نقدشوندگی دارایی‌ها از سهامداران سلب شود که خود یک ریسک سیستماتیک به بازار اضافه می‌کند. به‌نظر می‌رسد سیاست‌گذاری برای پیگیری این موضوع با استفاده از توان داخلی یا راه‌‌های دور زدن تحریم برای حل این موضوع یکی از اولویت‌های ریاست جدید سازمان بورس باشد.
۲- تنوع‌بخشی به ابزارهای معاملاتی: از جمله اقدامات مثبت ریاست سابق سازمان بورس تلاش برای تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی و همچنین دو طرفه کردن بازار بود که با تدوین مقررات و همچنین همکاری سهامداران عمده نمادها بخشی از ابزارهای جدید مانند اختیار معاملات و همچنین معاملات آتی سهام پایه‌گذاری شد. ولی این طفل نوپا هنوز مسیر زیادی تا بلوغ دارد و یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیلی که به متعادل شدن بازار کمک می‌کند همین تنوع ابزارهای معاملاتی است که سیاست‌گذاری جهت گسترش و تنوع آن یکی از نیازهای اصلی بازار است.
۳- ضابطه‌مند کردن شیوه تدوین مقررات معاملاتی: یکی از انتقادهای وارده در دوره ریاست قبلی سازمان تصمیم‌گیری‌های یک‌شبه‌ای بود که در رابطه با تغییر وضعیت قوانین معاملاتی مانند دامنه نوسان و حجم مبنا انجام شد که کلیه فعالان بازار را غافلگیر می‌کرد و بعضا با مداخله وزیر اقتصاد یا اعتراض سهامداران تغییراتی در این قوانین داده می‌شد که شایعاتی نیز از بابت استعفای ریاست سابق سازمان به علت این مسائل به گوش می‌رسد. یکی از مهم‌ترین خواسته‌های فعالان بازار در شرایط فعلی شفافیت ضوابط تغییر قوانین و مقررات در بورس است تا تغییرات برای فعالان بازار قابل‌پیش‌بینی باشد و ابلاغ قوانین و مقررات تحت یک شیوه‌نامه تدوینی با همکاری و نظر مشورتی فعالان بازار صورت گیرد، نه اینکه در نهایت نه اعضای شورای‌عالی بورس و نه سازمان بورس در این زمینه مسوولیت تغییرات قوانین را قبول نکنند و تغییرات قانون بیشتر سلیقه شخص یا اشخاصی در سازمان بورس به نظر برسد.
۴- تعمیق گزارش‌های تحلیلی: با حذف پیش‌بینی سودآوری دوره‌ای شرکت‌ها، گزارش‌های عملکرد ماهانه شرکت‌ها جایگزین این گزارش‌ها شد که دو تفاوت عمده دارد. یکی اینکه بیشتر متمرکز بر متغیرهای فروش و بهای تمام شده است و سایر اطلاعات عملکردی شرکت‌ها در آن ذکر نشده. ثانیا فرمت این گزارش‌ها و لیست محصولات اعلامی شرکت‌ها با نحوه گزارش‌دهی در صورت‌های مالی متفاوت است و عملا ایجاد مدل تحلیلی بر مبنای اطلاعات ارائه شده برای برخی از شرکت‌های بورسی مشکل خواهد بود. سیاست‌گذاری برای استاندارد‌سازی و یکپارچه‌سازی کلیه گزارش‌های تحلیلی و همچنین الزام به ارائه گزارش توسط شرکت‌ها یکی از اقدامات مهم ریاست سازمان برای دوره پیش‌رو خواهد بود.
در جمع‌بندی موارد فوق بیشتر به نظر می‌رسد دغدغه فعالان بازار در حال حاضر در بخش اقدامات ایجاد‌کننده نقدشوندگی و تعمیق بازار است و سیاست‌گذاری شفاف و به موقع در این زمینه یکی از حداقل خواسته‌های فعالان بازار در شرایط کنونی از رئیس سازمان بورس است. کارنامه دکتر قالیباف در گذشته که نشان‌دهنده ارتباط خوب ایشان با بدنه بازار سهام و همچنین تاکید بر کار کارشناسی است، این امید را در فعالان بورس ایجاد کرده که در فرآیند توسعه بازار اقدامات خوب مدیران قبلی سازمان بورس با جدیت پیگیری خواهد شد و با همکاری فعالان بورس تلاش برای رفع مسائل ذکر شده نیز صورت خواهد گرفت.
