ریسک‌های ژئوپلیتیک
واقعیت این است که شیوع ویروس کرونا با کاهش نرخ رشد اقتصادی چین، افت تقاضای داخلی و اعمال تعرفه‌های بالا بر کالاهای صادراتی این کشور از سوی آمریکا رخ داده است. نرخ رشد اقتصاد چین در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ به ترتیب ۶/ ۶ درصد و ۱/ ۶ درصد بود. چین و آمریکا اواسط ماه گذشته فاز نخست توافق تجاری را امضا کردند و طبق آن قرار است تعرفه‌ها افزایش نیابد. شهر ووهان مرکز استان هیوبی مرکز شیوع ویروس کروناست. استان یاد شده محل فعالیت تعدادی از مناطق اقتصادی حیاتی چین است یعنی در آن انواع شرکت‌ها و کارخانه‌های تولید‌کننده کالا و خدمات فعالیت می‌کنند. رشد اقتصادی استان هیوبی سال گذشته ۸/ ۷ درصد بود. بیش از ۳۰۰ شرکت از ۵۰۰ شرکت برتر جهان در این استان مرکز تولید و فروش کالا دارند.
تحلیلگران معتقدند اگر شیوع ویروس کرونا همچنان ادامه پیدا کند اثرات منفی آن بر اقتصاد چین و جهان بسیار بزرگ‌تر خواهد شد. اگر دولت چین بتواند به‌زودی این ویروس را مهار کند در سه ماهه دوم شرایط بهتر و در سه ماهه سوم و چهارم اثرات منفی کنونی تقریبا از میان خواهد رفت. آنچه در فصول آینده رخ خواهد داد به واکنش شرکت‌های بزرگ خارجی فعال در چین نیز وابسته است. فعلا اکثر این شرکت‌ها فعالیت خود را متوقف کرده‌اند. در تعطیلات سال نو سال ۲۰۱۹ رستوران‌ها و خرده‌فروشی‌های چین ۱۴۸ میلیارد دلار و بخش گردشگری بیش از ۷۶ میلیارد دلار سود کسب کردند. امسال از این اعداد و ارقام و درآمدها خبری نیست.
اما بدون تردید تبعات شیوع ویروس کرونا به سقوط درآمد شرکت‌ها محدود نیست. از سال ۲۰۱۰ چین حرکت در مسیر کسب پرستیژ بین‌المللی در حوزه قدرت نرم به‌ویژه آموزش و جذب نیروهای نخبه جهان را آغاز کرده است. چین از دانشجویان برتر خارجی و متخصصان دعوت کرده به این کشور مهاجرت کنند. سال گذشته ۲۱ هزار دانشجوی آمریکایی، ۲۰ هزار دانشجوی روس و ۱۰ هزار و ۶۰۰ دانشجوی فرانسوی در چین مشغول تحصیل بودند. اکنون تمام این تلاش‌های یک دهه اخیر در معرض خطر از بین رفتن قرار گرفته است و باید به تبعات ژئوپلیتیک نیز توجه کرد. شیوع ویروس کرونا همزمان با تداوم جنگ تعرفه‌ای بین چین و آمریکا و افت نرخ رشد اقتصادی چین رخ داده است. دولت چین برای مقابله با این چالش‌ها باید نیروی کل ملت را بسیج کند. اثرات شیوع این ویروس در کوتاه‌مدت بزرگ بوده و ممکن است دولت چین برای مدتی مجبور شود توجه کمتری به گسترش نفوذ این کشور در جهان داشته باشد. مسلما آمریکا بزرگ‌ترین فایده را از وضعیت کنونی چین می‌برد. روند کاهش نرخ رشد اقتصادی چین ادامه می‌یابد و هنوز مشخص نیست ویروس کرونا اقتصاد چین را تا چه حد ضعیف خواهد کرد.
ایالات متحده با تهدیدی جدی از سوی محور چین، روسیه و ایران مواجه است. افزایش قدرت این محور به شدت به زیان آمریکا و غرب است. ضعیف شدن چین سبب می‌شود موازنه قدرت بار دیگر به نفع غرب تغییر کند. البته توقف تظاهرات‌ها در هنگ‌کنگ به نفع دولت چین تمام شده است. این تظاهرات‌ها در ۶ ماه اخیر موجب خشم دولت چین شده بود.
برخی تئوری‌های توطئه نیز مطرح شده است. برای مثال گفته شده آمریکایی‌ها این ویروس را تولید کرده‌اند تا به چین لطمه بزنند. در گذشته نیز چنین نظریه‌هایی درباره شیوع برخی ویروس‌ها مطرح شده بود. اما باید به این واقعیت اشاره شود که اگر دولت و مردم چین بر این بحران غلبه کنند قدرتمندتر و یکپارچه‌تر از قبل خواهند شد. نکته دیگر این است که چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است و یک شریک تجاری بزرگ برای تقریبا تمامی کشورهای جهان محسوب می‌شود، در نتیجه ضعف آن به کل اقتصاد جهان لطمه وارد خواهد کرد.
