اژدهاجهان‌گشایی می‌کند
پایان ماه گذشته میلادی، دومین نشست بین‌المللی جاده ابریشم جدید در پکن پایتخت چین برگزار شد. سخنان شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین در این نشست نشان می‌دهد، او نگران ریسک‌هایی است که اجرای پروژه به همراه خواهد داشت. او وعده داد تمام فعالیت‌ها در‌خصوص این پروژه با استاندارد بالا انجام می‌شود و هیچ فسادی در آن تحمل نخواهد شد. سخنرانی آقای شی کمتر از نشست قبلی پر انرژی و بلندپروازانه بود؛ به این معنا که تعداد کمتری برنامه جدید برای احداث جاده‌ها، خطوط ریلی، لوله‌ها، مسیرهای جدید و بنادر معرفی شد. اما واقعیت این است که یک پروژه محدودتر، برای آمریکا و هم‌پیمانان این کشور تهدیدی بزرگ‌تر و نه کوچک‌تر محسوب می‌شود. تاکنون اکثر نگرانی‌ها درباره پروژه جاده ابریشم جدید، به اندازه بزرگ و استانداردهای ضعیف آن مربوط بوده است. بسیاری از کارشناسان همواره معتقد بوده‌اند که امکان اجرای پروژه‌ای چند هزار میلیارد دلاری وجود ندارد. همچنین ترکیبی از بدهی‌ها، فساد مالی و دسترسی‌های غیر قانونی برای شرکت‌های چینی این نگرانی را پدید آورده که کشورها و شرکت‌ها از دایره دوستی با آمریکا خارج شده و به چین نزدیک شوند.
این یکی از احتمال‌هایی است که منتقدان پروژه جاده ابریشم جدید به ویژه آمریکایی‌ها از تحقق آن نگران هستند؛ البته پروژه‌ای به این بزرگی، همواره دارای این زمینه‌هایی از نقص است. تاکید بر سرعت و گستردگی، از پایداری چه از لحاظ اقتصادی و چه سیاسی می‌کاهد. چین در اکثر کشورها نتوانسته بر سر سرمایه‌گذاری در پروژه یادشده اتفاق نظر فراگیر به وجود آورد. به این ترتیب در اغلب موارد توافق‌هایی که با دولت‌های وقت حاصل شده با تغییر دولت و به قدرت رسیدن احزاب جدید کنار گذاشته شده است. در مجموعه‌ای از انتخابات از مالزی تا مالدیو، احزاب مخالف دولت‌ها به دلیل مخالفت با پروژه‌های عظیم مربوط به جاده ابریشم جدید توانسته‌اند رای مثبت مردم را به خود جلب کنند و به قدرت برسند. مردم در این کشورها معتقد بوده‌اند این پروژه‌ها بیش از آنکه با هدف رونق اقتصادی کشورشان اجرا شود با هدف پر کردن جیب سیاستمداران فاسد به اجرا در آمده است. از سوی دیگر سرمایه‌گذاری در برخی کشورها از جمله پاکستان از پیش متوقف شده؛ زیرا این کشورها بدهی‌های عظیم دارند و نمی‌توانند پروژه‌های جدید را آغاز کنند.
پروژه راه ابریشم جدید با ایجاد هراس در آمریکا، هند، اروپا و ژاپن سبب شده رقابت‌هایی شکل بگیرد؛ به این معنا که این کشورها تلاش کرده‌اند در کشورهایی که در مسیر جاده ابریشم جدید هستند سرمایه‌گذاری کنند تا از نفوذ چین بکاهند. هند برای حمایت از دولت جدید مالدیو منابع مالی در اختیار این دولت قرار داده است و ایالات متحده کمک‌های حقوقی و سیاسی به دولت‌هایی که در حال مذاکره بر سر پروژه‌های جدید هستند، ارائه کرده است. البته تاکنون شرکت‌های چینی با ابزارهای مختلف توانسته‌اند در مسیر پیشبرد پروژه‌ها حرکت کنند. اما وضعیت کنونی نمی‌تواند برای همیشه ادامه پیدا کند، مگر آنکه دولت چین تغییراتی در برنامه‌های کلان خود مربوط به جاده ابریشم جدید ایجاد کند. کارشناسان معتقدند دولت چین باید هر چه سریع تر نقاط ضعف این پروژه عظیم را شناسایی و رفع کند؛ در غیراین‌صورت تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها هدر خواهد رفت. برای مثال ضروری است بر شفافیت عملیات مختلف مربوط به این پروژه افزوده شود و نیز در کشورهای دیگر اتفاق نظر فراگیر بر سر حضور در پروژه یادشده به وجود آید؛ طوری که با تغییر دولت توافق لغو نشود.
برای این منظور ضروری است، قواعد مشارکت در پروژه برای مردم و احزاب کشورها بیان شود و ساختار مشارکت‌ها واقعا بر پایه همکاری و نفع دوجانبه بنا شود. البته اکثر کارشناسان معتقدند دولت چین، توانایی سازگار شدن با شرایط و رفع موانع را دارد. رهبران چین تمایل کافی به مذاکره مجدد با دولت‌های دیگر دارند و حاصل مذاکرات مجدد همواره رضایت طرف مقابل بوده است. از سوی دیگر احزاب تازه به قدرت رسیده به این نتیجه رسیده‌اند که طرف چینی دارای انعطاف کافی در باره مسائل مختلف از جمله مسائل مالی هست و به همین دلیل مذاکره با دولت‌های جدید معمولا به نتیجه می‌رسد؛ زیرا چین حاضر است امتیازهای مورد نظر طرف مقابل را بدهد. بیشترین مقاومت‌ها مربوط به رقم وام‌ها بوده است و در مذاکرات مجدد، معمولا طرف چینی پذیرفته که رقم هزینه پروژه کاسته شود و شرایط بازپرداخت وام‌ها آسان‌تر شود.
این سیاست دولت چین بسیار موثر بوده و شانس پیشرفت پروژه و افزایش همکاری‌ها با دیگر کشورها را افزایش داده است. چند دهه توسعه اقتصادی، چین را قادر کرده با بهره‌وری بالا پروژه‌های مختلف را با هزینه مناسب اجرا کند. شرکت‌های چینی در حوزه توسعه زیرساخت‌ها بسیار توانمند هستند و داشتن حمایت مالی، سیاسی و دولتی به آنها کمک می‌کند در شرایط بهتر فعالیت کند. آنها توانایی تصمیم‌گیری سریع را دارند و می‌توانند از فناوری‌های پیشرفته بهره ببرند. یک نکته بسیار مهم دیگر این است که شرکت‌های چینی با شناخت قابلیت‌های اقتصادی کشورهای حاضر در پروژه جاده ابریشم جدید، زمینه حضور در بخش‌های مورد‌نظر خود در آن اقتصادها را فراهم می‌کنند. دسترسی به فناوری‌های پیشرفته، از فیبرهای نوری تا شبکه‌های مخابراتی، امنیت آمریکا را در معرض خطر قرار داده است. مجموعه ویژگی‌های شرکت‌های چینی سبب شده، همکاری با آنها بسیار مفیدتر و آسان‌تر از همکاری با شرکت‌های آمریکایی باشد و این امر زمینه را برای توسعه نفوذ چین در اقتصادهای دیگر و کاهش ارتباط با رقبای چین فراهم کرده است.
ظرفیت‌های چین در حوزه نسل پنجم اینترنت حتی برای هم‌پیمان‌های آمریکا بسیار جذاب است و اگر بر گستره همکاری‌های چین و این کشورها افزوده شود، امنیت اطلاعاتی آمریکا در معرض خطر قرار می‌گیرد؛ زیرا آمریکا با هم پیمان‌های خود همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی دارد. جاده ابریشم دیجیتالی بخشی از پروژه جاده ابریشم جدید است که شامل دسترسی به داده‌ها و تعیین استانداردهای اطلاعاتی می‌شود. حضور گسترده در این حوزه، سلطه چین را بر صنایع نسل آینده و پیشرو بالا می‌برد. از سوی دیگر کشورها با اشتیاق حاضر هستند با چین همکاری‌های لازم را انجام دهند؛ زیرا قیمت‌های پیشنهادی چین بسیار مناسب است و شرکت‌های چینی انعطاف لازم را دارند. به این ترتیب زمینه برای گسترش حضور چین در بخش‌های مهم اقتصادی کشورهای دیگر فراهم است و در این میان آمریکا و هم‌پیمانان این کشور مجبور هستند در حوزه‌هایی که توانایی دارند به رقابت با شرکت‌های چینی بپردازند.
ارسال نظر