توازن جدید در بازار
پایان معافیت‌ها در زمانی اعلام شده که قیمت نفت در حال افزایش است. کاهش عرضه نفت از سوی اوپک و برخی دیگر از تولیدکنندگان نفت از جمله روسیه، عامل مهم رشد قیمت‌ها بوده است. اوپک پلاس که متشکل از اعضای اوپک و چند کشور دیگر است، از ابتدای سال جاری میلادی عرضه را کاهش داده‌اند تا قیمت‌ها رشد کند. نشست بعدی اوپک دو ماه دیگر برگزار می‌شود و اگر قیمت نفت تحت تاثیر کاهش شدید عرضه نفت ایران بالا رود، تغییراتی در میزان عرضه از سوی اوپک پلاس ایجاد می‌شود. به نظر می‌رسد وجود مازاد ظرفیت تولید سبب شده بازار نفت نسبت به تصمیم آمریکا مبنی بر تمدید نکردن معافیت خریداران نفت ایران واکنش نشان ندهد. روز دوشنبه قیمت‌ها تنها حدود ۳ درصد رشد کرد در حالی که قبلا پیش‌بینی شده بود در صورت اعلام تمدید نشدن معافیت‌ها بازار دچار شوک می‌شود. افق بازار نفت همچنین به اختلال در عرضه نفت دیگر کشور‌ها وابسته است.
مشاور نفتی سابق دولت اوباما و رئیس مرکز سیاست انرژی جهانی در دانشگاه کلمبیا می‌گوید: «کاهش شدید عرضه نفت ایران سبب شده میزان نفت موجود در بازار که از پیش کاهش یافته کمتر شود به ویژه اکنون که عرضه نفت از ونزوئلا و لیبی اختلال پیدا کرده، این موضوع بیشتر صادق است. سال پیش هنگامی که ترامپ از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران خارج شد و تحریم‌های گسترده علیه ایران اعمال کرد بسیاری از مقامات دولت آمریکا معتقد بودند معافیت به خریداران نفت ایران داده نخواهد شد. اما در نهایت واشنگتن به هشت کشور خریدار نفت ایران ۶ ماه فرصت داد به خرید نفت ادامه دهند با این شرط که از خرید خود بکاهند. دولت آمریکا همواره نگران این موضوع بوده که رشد قیمت نفت بر اقتصاد این کشور و جهان اثرات منفی بگذارد و قیمت بنزین در آمریکا بالا رود. تصمیم دولت آمریکا برای تمدید نکردن معافیت از تحریم‌ها برای خریداران نفت ایران حاصل اطمینان به همراهی هم‌پیمان‌های آمریکا به ویژه عربستان و امارات و نیز شرایط بهتر بازار نفت است. در هفته‌های اخیر آمریکا با این دو کشور مذاکراتی داشته و به نظر می‌رسد این اطمینان وجود دارد که آنها کاهش شدید عرضه نفت ایران را جبران خواهند کرد.
با آنکه ترامپ امیدوار است هم‌پیمان‌های سنتی آمریکا بر تولید نفت خود بیفزایند، اما تصمیم دولت آمریکا تبعاتی در پی خواهد داشت. سال پیش قبل از آنکه آمریکا تحریم‌های گسترده علیه ایران تحمیل کند عربستان بر تولید نفت خود افزود اما در نهایت در نوامبر، آمریکا به هشت خریدار نفت ایران معافیت داد. از آن زمان عربستان برنامه کاهش عرضه را با همراهی تعدادی از تولیدکنندگان نفت اجرا کرده و امارات تاکید کرده آن اشتباه را یعنی افزودن بر تولید قبل از احساس کمبود عرضه در بازار، تکرار نخواهد کرد. پیش‌بینی اوپک و اداره اطلاعات انرژی آمریکا حاکی است امسال بازار نفت با ۵۰۰ هزار بشکه کسری عرضه مواجه است و اگر عرضه نفت ایران، ونزوئلا و لیبی کاهش بیشتری پیدا کند بر کسری افزوده خواهد شد. پایان معافیت‌ها همچنین تبعات سیاسی برای ترامپ خواهد داشت، زیرا او پایین نگه داشتن قیمت بنزین را بخشی از وعده‌های اقتصادی خود قبل از انتخابات سال آینده میلادی قرار داده است و نیز به اوپک هشدار داده از بالا بردن شدید قیمت نفت اجتناب کند. در سال‌های اخیر تولید نفت در آمریکا افزایش یافته و ابتدای سال جاری میلادی تولید نفت این کشور بالاتر از ۱۲ میلیون بشکه در روز بود. همچنین پیش‌بینی شده بر این رقم افزوده خواهد شد، اما هنوز هم این کشور یک‌سوم نفت مورد نیاز خود برای پالایش را از خارج تامین می‌کند و قیمت بنزین در آمریکا تحت تاثیر قیمت جهانی نفت است.
تعداد کمی از تحلیلگران معتقدند آمریکا می‌تواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند به‌ویژه انتظار می‌رود صادرات نفت به چین ادامه پیدا کند هر چند میزان آن کاهش می‌یابد. نکته مهم در این حوزه تنش‌های تجاری بین چین و آمریکاست که سبب می‌شود، تلاش‌های آمریکا برای قطع روابط اقتصادی ایران و چین با مانع مواجه باشد. تحلیلگران معتقدند تمدید نشدن معافیت‌ها سبب کاهش صادرات نفت ایران به زیر یک میلیون بشکه در روز خواهد شد. روسیه و عربستان قرار است ماه آینده در جده نشست داشته باشند تا درباره قدم‌های بعدی تصمیم بگیرند. نشست رسمی اوپک پلاس ماه ژوئن برگزار می‌شود. میزان افزایش قیمت نفت در آینده به این بستگی دارد که عربستان و دیگر کشورهای عضو اوپک پلاس تا چه میزان بر تولید خود خواهند افزود تا کاهش عرضه نفت ایران، ونزوئلا و لیبی جبران شود. عربستان تولید نفت خود را بیش از میزانی که طبق برنامه کاهش عرضه قرار بود کاهش داده است. بنا به اعلام موسسه پلاتس، طبق آن برنامه عربستان می‌تواند روزانه ۳۱/ ۱۰ میلیون بشکه نفت تولید کند، اما ماه پیش رقم تولید این کشور ۸۷/ ۹ میلیون بشکه بود. به این ترتیب عربستان می‌تواند تولید خود را حدود ۴۴۰ هزار بشکه در روز بالا ببرد بدون آنکه توافق کاهش عرضه نقض شود. امارات فضای کمتری برای مانور دارد، زیرا طبق برنامه کاهش عرضه، این کشور باید ۰۷/ ۳ میلیون بشکه نفت در روز تولید کند، در حالی که ۰۵/ ۳ میلیون بشکه تولید کرده است.
در ماه‌های آینده فشار بر اقتصاد ایران به شدت افزایش خواهد یافت. سال پیش تولید ناخالص داخلی ایران کاهش یافت و امسال این روند ادامه پیدا خواهد کرد، در نتیجه اقتصاد ایران در حال حرکت به سمت رکود عمیق است. از سوی دیگر اعمال مجدد تحریم علیه ایران، آمریکا را در برابر هم‌پیمان‌های اروپایی خود قرار می‌دهد. سه کشور امضا‌کننده پیمان هسته‌ای ایران مدت‌هاست مشغول طراحی و آزمایش سازوکاری هستند که زمینه را برای تداوم همکاری‌های تجاری با ایران به رغم تحریم‌های آمریکا فراهم کند.
ارسال نظر