معامله پنهانی با رسانه‌ها

پیروزی نتانیاهو در انتخابات اسرائیل، هم برای این رژیم و هم برای فلسطینی‌ها فاجعه‌بار خواهد بود. او اخیرا اقدامات مختلفی برای ماندن در قدرت انجام داده که هم غیردموکراتیک بوده هم ضد سیاست‌های لیبرال. ساکت کردن رسانه‌ها با پول یا روش‌های دیگر، به حاشیه راندن اقلیت عرب‌های اسرائیل و سرکوب گروه‌های فعال مدنی که از سیاست‌های او انتقاد می‌کردند برخی از این اقدامات هستند. بنا بر اعلام دادستان اسرائیل، برخی اقدامات نتانیاهو کاملا غیرقانونی بوده است. احتمال صدور حکم علیه نتانیاهو در چند ماه آینده وجود دارد اما بسیار محتمل است که او با تصویب یک قانون ترتیبی دهد تا در دوران نخست‌وزیری از مصونیت برخوردار باشد. به این ترتیب سیاست حفظ قدرت به هر قیمت در دوره جدید نخست‌وزیری نتانیاهو ادامه پیدا خواهد کرد. دو مولفه استبداد یعنی تضعیف نهادهای دموکراتیک و اعمال حاکمیت بر فلسطینی‌ها بدون دادن حقوق سیاسی به آنها با هم مرتبط هستند. در سال‌های اخیر منازعه با فلسطینی‌ها سبب کاهش شدید قدرت جناح چپ در اسرائیل و افزایش قدرت راست‌گراهای افراطی شده است. می‌توان گفت تهدید کنونی برای دموکراسی اسرائیل درونی است، باید به نحوه عملکرد نتانیاهو در حوزه حفظ قدرت به هر قیمت توجه بیشتری شود.

کنترل رسانه‌ها شیوه‌ای بسیار خطرناک است که نتانیاهو از آن استفاده کرده و این روش بر عمق فساد می‌افزاید و ریشه‌های دموکراسی را از میان می‌برد. روشی که نتانیاهو در پیش گرفته در برخی کشورهای دیگر نیز مشاهده شده است. در مجارستان نخست‌وزیر با شیوه‌های گوناگون مطبوعات و رسانه‌های مستقل را به تعطیلی یا سکوت وادار کرده و در برخی کشورهای دیگر خبرنگارها تحت فشار قرار می‌گیرند تا از انتقاد اجتناب کنند. دو اتهام در همین زمینه به نتانیاهو وارد شده است؛ به این معنا که او متهم است اقداماتی علیه رسانه‌های مستقل انجام داده است. در یکی از این موارد نتانیاهو متهم است تلاش کرده با صاحب روزنامه یدیعوت آحارانوت یعنی بزرگ‌ترین روزنامه اسرائیل به یک توافق برسد: نتانیاهو با تصویب قانونی ترتیبی می‌دهد که تیراژ یکی از روزنامه‌های رقیب یدیعوت آحارانوت محدود شود و در مقابل یدیعوت آحارانوت باید اخبار مثبت درباره نتانیاهو چاپ کند.

بسیاری از صاحب نظران معتقدند در موارد متعدد نتانیاهو تلاش کرده روزنامه‌ها را به انتشار اخبار مثبت از عملکرد خود وادار یا تشویق کند و اگر یک مقام بلندپایه بتواند رسانه‌ها را از راه خود منحرف کند، بسیاری از ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی لطمه خواهند دید. این وضعیت به روشنی در اسرائیل مشاهده می‌شود و می‌توان انتظار داشت نتانیاهو در دوره جدید نخست‌وزیری خود در همین مسیر به حرکت ادامه دهد.جنبه نگران‌کننده‌تر پیروزی نتانیاهو در انتخابات هفته قبل این است که او اکنون می‌تواند ادعا کند، فرد مورد نظر رای‌دهندگان است در نتیجه مقابله قضایی با او یا برکناری وی از قدرت به معنای نادیده گرفتن خواست مردم خواهد بود. واقعیت این است که حزب لیکود به رهبری نتانیاهو تنها ۳۵ کرسی را در کنست تصاحب کرده و این رقم تنها حدود یک‌چهارم کل کرسی‌های این مجلس است.

دولت‌های اسرائیل همواره دولت‌های ائتلافی بوده‌اند و ساختاری شکننده داشته‌اند. به نظر می‌رسد نتانیاهو در اقدامات خود و وعده‌هایی که به رای‌دهندگان داده روی حمایت بی‌قید و شرط ترامپ حسابی ویژه باز کرده و معتقد است برنامه‌هایش از سوی آمریکا تایید خواهد شد. احتمالا این تصور درست است. ترامپ همواره از او حمایت کرده و اقداماتی انجام داده که برای بسیاری از صاحب نظران تعجب‌آور بوده است. به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان یکی از این اقدامات است. راست‌گرایی خطری بزرگ برای دموکراسی محسوب می‌شود، اما تا زمانی که جایگزینی قدرتمند برای راست‌گرایی وجود نداشته باشد، رشد آن ادامه پیدا می‌کند. باید منتظر رویدادهای بزرگ باشیم.