آغوش باز« ماما مرکل»

در آن سال زیگمار گابریل وزیر اقتصاد کابینه مرکل در مجلس آلمان حضور پیدا کرد و گفت: بزرگ‌ترین چالش اقتصادی آینده آلمان کمبود نیروی کار است. اگر ما بتوانیم پناهجویان و مهاجران بیشتری را بپذیریم، به شرط آموزش هر چه سریع‌تر، می‌توانیم آنها را وارد بازار کار کنیم. اگر این کار صورت بگیرد، ما بر بزرگ‌ترین‌ نگرانی آینده آلمان فائق آمده‌ایم. به این ترتیب سیاست مهاجرتی آلمان برپذیرش هر چه بیشتر پناهجویان و پناهندگان و ادغام هر چه سریع‌تر آنان در جامعه قرار گرفت و آنگلا مرکل تمام قد در برابر مخالفان ورود مهاجران آسیایی و آفریقایی به آلمان ایستاد. سیاست درهای باز آلمان برای پذیرش پناهندگان و پناهجویان (در مقیاس کشورهای اروپایی) باعث شد که مطبوعات آلمان به او لقب «ماما مرکل» بدهند: دایه مهربان پناهجویان و پناهندگان. اما این فقط یک لقب بود.

برآوردهای آلمان نشان می‌داد که این کشور تا سال ۲۰۳۰ به شدت با مشکل پیری جمعیت مواجه خواهد شد. کاهش زاد و ولد و افزایش مرگ‌و‌میر، چنان جمعیت نیروی کار در این کشور را کاهش می‌داد که دیگر این کشور نمی‌توانست بزرگ‌ترین‌ اقتصاد اروپا باقی بماند. تحقیقی دیگر نشان داده بود که آلمان برای حفظ قدرت اقتصادی خود در جهان نیازمند این است که سالانه حداقل ۲۶۰هزار مهاجر جذب کند. مرکل و دولت او از بزنگاه سیل پناهجویان به اروپا استفاده کردند.

از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۱۸ آلمان بیش از یک میلیون پناهجو را در مرزهای خود پذیرفت. بسیاری از این پناهجویان در صف بررسی پرونده قرار می‌گیرند. صفی که ممکن است گاه تا ۳ سال هم طول بکشد. پناهجویان ورودی به آلمان سریعا در کمپ‌های مرزی مستقر می‌شوند. در بررسی اولیه پرونده‌ها آنها به دو دسته تقسیم‌ می‌شوند: کم‌ریسک و پر‌ریسک. پناهجویان کم‌ریسک اجازه ورود به شهرهای آلمان را پیدا می‌کنند. اما اجازه اقامت آنها در آلمان موقتی است. پناهجویان پرریسک نیز تا زمان تحقیقات بیشتر در کمپ‌ها مستقر خواهند بود و اجازه ورود به جامعه آلمان را ندارند. کلیه پناهجویان تا زمان تعیین تکلیف نهایی، مقرری کمی از دولت آلمان دریافت می‌کنند. در صورتی که کارشناسان اداره مهاجرت آلمان تایید کنند یک پناهجو تبدیل به پناهنده و از حقوق شهروندی کشور آلمان تا مدت مشخصی برخوردار می‌شود. اما نیاز آلمان به نیروی کار باعث شده پناهجویانی که هنوز اقامتشان در آلمان تعیین تکلیف نشده، جذب بازار کار شوند. دتلف اسچیل، رئیس اداره کار آلمان در مصاحبه‌ای گفته بود که تا امسال بیش از ۳۰۶ هزار پناهجو در آلمان کار پیدا کرده‌اند. اکثر این پناهجویان اهل کشورهای سوریه، عراق، سومالی، اریتره و افغانستان هستند.

بسیاری از کارفرمایان آلمانی به‌رغم اینکه دوست دارند نیروی کار آلمانی داشته باشند حاضر به پذیرش پناهجویان به‌عنوان نیروی کار شده‌اند. چرا که پناهجویان برای کار کردن انگیزه بیشتری دارند، تمرکز بیشتری بر کار می‌کنند و بازدهی آنان نسبت به کارگران آلمانی به مراتب بیشتر است. زاد و ولد، مرگ و میر و مهاجرت سه متغیر کلیدی درباره جمعیت یک کشورند. آلمان از جمله کشورهایی است که با خروج مهاجران از کشور نیز به شدت روبه‌رو است. بنابراین تغییر سیاست‌های مهاجرتی آلمان نیاز مبرمی بود که مرکل و دولت او در انجامش کوتاهی نکردند. نرخ زاد و ولد در آلمان به‌رغم تمام سیاست‌های تشویقی افزایش چندانی نمی‌یافت. با پیری جمعیت چهارمین اقتصاد بزرگ جهان تهدیدی بزرگ را پیش روی خودش می‌دید. وقوع جنگ‌های سوریه و سیل مهاجران سوری، عراقی و بعد افغانستانی به مرزهای آلمان بزنگاهی بود که آلمان از آن یک فرصت ساخت.

در سال ۲۰۱۸ بیش از ۵۰۰ هزار پناهجوی حاضر در آلمان برای ورود به بازار کار این کشور درخواست داده بودند. از این بین بیش از ۳۰۶هزار نفر جذب بازار کار شدند. بزرگترین مانع برای جذب پناهجویان در بازار کار آلمان، زبان آلمانی است. عدم توانایی بعضی از پناهجویان برای یادگیری زبان آلمانی در آن حد که بتوانند آزمون‌های زبان آلمانی را پشت سر بگذارند، برنامه‌ریزی‌های دولت آلمان برای جذب پناهندگان در بازار کار این کشور را کند کرده است. دولت آلمان ساعت‌های بسیاری را صرف آموزش زبان و فرهنگ آلمانی به پناهجویان می‌کند. پناهجویانی که شاید پناهندگی آنها حتی پذیرفته نشود.

در سال گذشته بیش از ۲/ ۱ میلیون فرصت شغلی خالی در آلمان وجود داشت. فرصت‌های شغلی خالی در آلمان تبدیل به بزرگترین‌ مشکل ملی آلمان شده است. سیستم آموزش فوق‌العاده کشور آلمان نیز نتوانسته پاسخگوی این نیاز باشد. چرا که گلوگاه این مساله آموزش نیست، بلکه جمعیت است. آلمان برای جذب نیروی کار ماهر از سایر کشورهای اروپایی و غیراروپایی در تدارک تسهیلات بیشتری است. مرکز تحقیقات اقتصادی آلمان در آخرین گزارش خود گفته است که جذب مهاجر در کشور آلمان بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ به‌طور متوسط سالانه ۲/ ۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور آلمان را افزایش داده است. رقمی که نشانگر موفقیت‌آمیز بودن سیاست مهاجرتی آلمان در چند سال اخیر است.