اوراق بدون نام
به این ترتیب می‌توان بیان داشت مدل عرضه نفت خام عرضه شده در بورس که در واقع از نوع نفت سبک ایران است، در هر دو مرحله به‌صورت فیزیکی تحقق یافته است و حضور خریداران در فرآیند عرضه نفت در هر دو مرحله مشروط به سپرده‌گذاری ریالی معادل با ۱۰ درصد ارزش سفارش خرید نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه بوده است، بنابراین با عنایت به ارزش بالای هر فقره محموله نفتی، انتظار می‌رود که تنها شرکت‌ها و اشخاص دارای توان مالی قابل توجهی توانسته‌اند در فرآیند عرضه نفت خام در بورس مشارکت کنند و خریداران و فعالان اقتصادی خرد از شرایط و توان مالی لازم برای حضور در بازار و خرید محموله‌های عرضه شده بهره‌مند نبوده‌اند. بدیهی است در مدل عرضه فیزیکی نفت خام تنها بازیگران عمده که از توان مالی، امکانات بازاریابی و زیرساخت‌های حمل و نقل محموله‌های نفتی در حجم انبوه برخوردار هستند از امکان خرید محموله‌های عرضه شده برخوردار بوده‌اند و خریداران خرد که می‌توانند در افزایش عمق و تعدد حجم معاملات نقش‌آفرینی جدی داشته باشند از امکان حضور در این بازار محروم می‌شوند. اما برای رفع این مشکل می‌توان از راهکار فروش نفت خام در بورس از طریق اوراق حواله بی نام ریالی استفاده کرد. این روش می‌تواند به میزان قابل توجهی در رفع محدودیت فوق‌الذکر کمک کند؛ به این صورت که به‌جای آنکه شرکت ملی نفت در قالب محموله‌های فیزیکی مشخص اقدام به عرضه نفت خام در بورس کند، اوراق حواله تحویل نفت خام را در حجم، کیفیت و در مقطع زمانی تحویل مشخص در بورس عرضه کرده و خریداران این اوراق نیز بتوانند تا ضرب‌الاجل مشخصی تا زمان تحویل مندرج در برگه حواله (مثلا ۱۵ روز مانده به زمان تحویل) اقدام به فروش یا خرید مجدد این اوراق در بازار ثانویه کنند. این روش فروش نفت خام واجد فواید مهم و کارآمدی است که از جمله آنها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد؛
- افزایش قابلیت نقدشوندگی تا قبل از موعد تحویل مندرج در برگه حواله و تسریع در بازگشت منابع مالی اختصاص یافته توسط خریداران (یا سرمایه‌گذاران) حواله‌های نفتی
- ارتقای سطح رونق در بورس نفت به‌واسطه افزایش طرف‌های عرضه و تقاضا و تعدد روزافزون خرید و فروش اوراق حواله
- ایجاد یک بازار ثانویه فعال و عمیق در کنار بازار اولیه و با قابلیت خرید و فروش نامحدود حواله‌های نفتی عرضه شده در بازار اولیه
- مشارکت شفاف عموم مردم در خرید و فروش نفت کشور به‌عنوان یک منبع ملی و جلوگیری از ایجاد رانت و ایجاد شائبه نسبت به شکل‌گیری یک دایره محدودی از خریداران
- امکان خرید و فروش نفت در حجم محموله‌های کوچک‌تر
- امکان انجام تراکنش‌ها و تسویه مالی معاملات این اوراق در بورس نفت به‌دلیل ارزش‌گذاری این اوراق برمبنای ریال
- شکل‌گیری یک بازار عمیق و قابل ورود برای هر سطح از توان مالی خریداران و در نتیجه جذب قابل‌توجهی از نقدینگی سرگردان کشور
- امکان خرید یا حتی فروش حواله‌های نفتی از سوی متقاضیان واقعی نفت در مقاطع زمانی مختلف با هدف پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت نفت در بازار جهانی
- امکان تجمیع حواله‌های نفتی خرد توسط خریدار اصلی و تحویل محموله‌های بزرگ معادل با مجموع حجم حواله‌های در اختیار
- امکان پیش‌فروش نفت هر دو نوع سبک و سنگین ایران از میادین نفتی و برای دوره‌های تحویل آتی مختلف در قالب اوراق حواله
- افزایش قابلیت مقابله با تحریم‌های نفتی به‌دلیل عدم تسهیل در امکان رصد خریداران حواله‌های نفتی بی‌نام
- افزایش گستره خرید و فروش ابزارهای کاغذی معامله شده در بورس نفت کشور در سطح داخلی و بین‌المللی
- تبدیل شدن اوراق حواله‌های نفتی بی‌نام به ابزار تسویه تعاملات تجاری بین‌المللی فعالان اقتصادی کشور در بلندمدت به‌دلیل پشتوانه دولتی و نقدشوندگی بالای نفت به‌عنوان دارایی پایه این اوراق
- تبدیل شدن اوراق حواله به‌عنوان ابزار تضمین تامین مالی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشور در بلندمدت
- زمینه‌سازی برای ایجاد یک بورس کاغذی و متشکل از مشتقات مالی مبتنی بر دارایی نفت (از قبیل آتی‌ها و اختیارات) و جایگزینی با بازار فیزیکی نفت
با عنایت به توضیحات فوق‌الذکر نتیجه گرفته می‌شود فروش نفت در بورس از طریق اوراق حواله ریالی بی‌نام حداقل به سه دلیل ذیل؛
۱. افزایش تعداد خریداران و فروشندگان این اوراق در قیاس با شرایط فعلی که نفت کشور در نهایت به ۱۰ کشور یا ۴۲ پالایشگاه فروخته می‌شود.
۲. عدم وابستگی به نظام پرداخت و تسویه مالی بین‌المللی به‌واسطه مبنای ریالی ارزش‌گذاری و دریافت و پرداخت معاملات این اوراق
۳. بی‌نام بودن اوراق حواله و در نتیجه افزایش قابلیت ترویج آن در بازار و دشواری در شناسایی خریداران و فروشندگان آن،
همه این عوامل شرایط را برای ثبات در فروش نفت کشور و مواجهه ساختاری با تحریم‌های نفتی فراهم می‌کند. فقط همان‌طور که بیان شد نکته مهم درخصوص فروش نفت از طریق این اوراق آن است که اولا این اوراق حتما باید دارای تاریخ تحویل مشخص باشند و به لحاظ قانونی دولت نتواند حداکثر تا یک مقطع زمان مشخصی در آینده (مثلا یک سال) اقدام به پیش‌فروش نکند و ثانیا خریداران خرد ملزم باشند تا حداکثر زمان مشخصی تا تاریخ تحویل مندرج در اوراق خود اقدام به فروش آنها در بازار کرده و شرکت ملی نفت صرفا متعهد به تحویل نفت به خریداران برخوردار از حجم بالایی از اوراق باشد.
ارسال نظر