اهداف دست نیافتنی

کریستین مسترز کریپتووست ابتدای سال جاری میلادی قیمت ارزهای دیجیتال وارد روند کاهشی شد و در آن دوران بسیاری از سرمایه‌گذاران که با امید به تداوم رشد قیمت‌ها به تازگی وارد بازار این ارزها شده بودند، به شدت زیان کردند. در دو ماه یعنی سپتامبر و اکتبر نوسان قیمت ارزهای دیجیتال بسیار کم شد و برخی فعالان بازار به این باور رسیدند که بازار به ثبات و پختگی رسیده است.

اما در دو هفته اخیر بار دیگر نوسان شدید قیمت آغاز شده و هفته قبل قیمت‌ها به شدت کاهش یافت، طوری که قیمت بیت‌کوین از حدود ۶۳۰۰ دلار به محدوده ۴ هزار و ۲۰۰ دلار رسید و طبیعی بود که قیمت دیگر ارزها نیز سقوط کرد. این امر نشان می‌دهد بازار ارزهای دیجیتال تا رسیدن به پختگی و ثبات راهی طولانی در پیش دارد و ریسک‌های متعدد آن را تهدید می‌کند. به همین دلیل تحلیلگران می‌گویند جبران کاهش هفته پیش تا پایان سال جاری میلادی بسیار بعید است. زیرا مدت‌ها زمان می‌برد تاثیرات عواملی که سبب کاهش قیمت‌ها شدند از میان برود.

نکته دیگر این است که بازار ارزهای دیجیتال ذاتا غیرقابل پیش‌بینی است زیرا ویژگی‌های آن با ویژگی‌های بازارهای متعارف متفاوت است و معاملات در آن قانون مشخص ندارد. همچنین رویه‌های کنونی ممکن است تغییر کند. برخی معامله‌گران به خرید در قیمت‌های کنونی اقدام کرده‌اند و معتقدند در ماه‌های آینده قیمت‌ها بالا خواهد رفت و بازدهی بازار بیشتر از بازارهای مالی یا بازار مواد خام است. به باور آنها حتی اگر امسال یعنی تا چند هفته آینده، شاهد رشد قیمت‌ها نباشیم، سال آینده شرایط مثبت خواهد شد. این گروه نسبت به افق بازار ارزهای دیجیتال خوشبین هستند، اما در مقابل، عده‌ای از معامله‌گران می‌گویند سقوط قیمت‌ها در هفته قبل نشانه دیگری از ریسک بالای سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای یاد شده است. البته از پیش همه می‌دانند که بازاری شبیه بازار ارزهای دیجیتال که مقررات و نظارتی بر آن وجود ندارد ریسک بالایی دارد اما هفته قبل سقوط قیمت‌ها نشان داد ریسک‌هایی که سرمایه فعالان بازار این ارزها را تهدید می‌کند متعدد و جدی است و سرمایه‌گذاران نباید تصور کنند این ریسک‌ها محدود هستند.

هفته پیش یک اختلاف‌نظر بین توسعه‌دهندگان نرم‌افزار بیت‌کوین کش و ظهور ارزهای جدید زمینه را برای افت شدید قیمت‌ها فراهم کرد. البته این فقط یک دلیل سقوط قیمت‌ها بود. می‌توان گفت افق مبهم، مهم‌ترین ویژگی بازار ارزهای دیجیتال است. با آنکه از عمر بیت‌کوین حدود یک دهه می‌گذرد اما هیچ تضمینی برای رونق بازار این ارز یا دیگر ارزها و حتی ادامه بقای آنها وجود ندارد. اواخر سال گذشته میلادی قیمت بیت‌کوین به سرعت بالا رفت و به محدوده ۲۰‌هزار دلار رسید اما اندکی بعد همه چیز تغییر کرد و میلیاردها دلار زیان به سرمایه‌گذاران وارد شد.

با آنکه از همان ابتدا درباره ادامه حیات بیت‌کوین هیچ تضمینی وجود نداشت. اما این ارز به حیات خود ادامه داده است. البته ارزهای دیجیتال تا سال پیش در حاشیه بودند، زیرا هدف اصلی از ایجاد آنها یعنی تبدیل شدن به یک ابزار پرداخت آسان و فرامرزی تحقق نیافته و این یک خطر برای بیت‌کوین و ارزهای مشابه است. کارشناسان معتقدند تحولات مثبت در بازار این ارزها یعنی حرکت ارزهای یاد شده به سمت اهدافی که برای آن به وجود آمده‌اند باید خیلی زودتر آغاز می‌شد و این تعویق سبب شده از آنها برای اهداف دیگر استفاده شود.

میزان استخراج ارزهای یادشده به ویژه بیت‌کوین طی سال‌های اخیر افزایش یافته و عامل آن امیدواری به رشد قیمت‌ها و کسب بازده بالاتر نسبت به دیگر بازارها بوده است. اما نوسان شدید قیمت‌ها و ابهام درباره آینده می‌تواند سبب دلسردی فعالان بازار ارزهای دیجیتال و توقف استخراج این ارزها شود. در سال‌های اخیر تلاش‌های کمی برای تدوین مقررات در حوزه‌های مختلف بازار ارز‌های دیجیتال صورت گرفته و به‌ویژه دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی توجه کافی به این حوزه نداشته‌اند.

ریسک دیگری که بازار بیت‌کوین و دیگر ارزهای مشابه را تهدید می‌کند حملات سایبری به رایانه‌ها و بورس‌های ارزهای دیجیتال است. امنیت تراکنش‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل جذابیت هر نرم‌افزار پرداخت است. احتمال بالای حملات موفقیت‌آمیز سایبری، از این جذابیت می‌کاهد. دست‌اندرکاران بازار این ارزها باید تلاش بیشتری برای امن کردن فضای معاملات انجام دهند. در واقع در ابتدای ایجاد شدن بیت‌کوین قرار نداشتن معاملات آن زیر نظر نهادهای دولتی و بین‌المللی جنبه جذاب آن بود. اما اکنون این یک نقطه ضعف است، زیرا در سال‌های اخیر توجه سرمایه‌گذاران به آن جلب شده و نیز هکرها و مجرمان سایبری تلاش کرده‌اند از وضعیت این بازار سوءاستفاده کنند. مسلم است که بازار ارز دیجیتال به یک نظارت کامل نیاز دارد و وجود این نظارت بر اعتماد سرمایه‌گذاران می‌افزاید. اما هرچه نظارت‌ها بیشتر شود و مقررات بیشتری بر معاملات آن اعمال شود قیمت‌ها افت خواهد کرد.

بسیاری از فعالان بازار این ارزها به دلیل فقدان نظارت در آن حضور دارند. اما در بلند‌مدت به نفع سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان ارزهای دیجیتال است که مقررات و نظارت بر آن صورت گیرد. شکل‌گیری ارزهای دیجیتال جدید بدون توضیح علل و اهداف آن سبب سردرگمی سرمایه‌گذاران خرد می‌شود و از قیمت‌ها و اعتماد فعالان بازار می‌کاهد.

در نهایت باید به رکود اقتصاد جهان به‌عنوان یک ریسک برای بیت‌کوین و ارزهای مشابه اشاره کرد. عواملی خارج از جامعه ارزهای دیجیتال وجود دارد که بر استفاده از این ارزها اثر می‌گذارد. طی یک دهه اخیر بهبود شرایط اقتصادی جهان سبب جذب سرمایه‌گذاران به بازار ارزهای دیجیتال و رشد سرمایه‌گذاری‌ها شد. در این سال‌ها نقدینگی قابل‌ملاحظه‌ای در بازارها وجود داشته و این نقدینگی وارد بسیاری از بازارها شده است: بخش مسکن، سهام شرکت‌های فناوری و البته ارزهای دیجیتال. اما دوران دسترسی آسان به نقدینگی رو به پایان است و این یک عامل کاهش قیمت‌هاست. در واقع تغییر الگوی رونق در بازارهای مختلف سبب می‌شود نقدینگی از برخی بازارها خارج شود و به سمت بازارهای دیگر برود. این تغییر الگو مدتی است آغاز شده و هشدارهایی درباره کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان و بروز رکود مطرح شده است. این احتمال وجود دارد که نقدینگی از بازار ارزهای یاد شده خارج شود و به سمت بازارهای کم‌ریسک حرکت کند.

کارشناسان معتقدند ریسک‌هایی که بازار ارزهای دیجیتال را تهدید می‌کنند، هرگز سبب از میان رفتن آنها نخواهند شد، اما اگر قرار است ضعف‌ها و نقایص بازار رفع شود، لازم است تغییراتی بزرگ در تمامی جنبه‌های بازار یاد شده ایجاد شود. اگر این نوع تغییرات رخ ندهد بازار ارزهای دیجیتال در سلطه سفته‌بازها باقی می‌ماند و نه تنها به اهداف اولیه خود نمی‌رسد، بلکه سبب زیان‌های بزرگ سرمایه‌گذاران خرد شده و مورد قبول و اعتماد عمومی قرار نخواهد گرفت.