ریسک انتخاباتی تصمیم ترامپ
درباره مازاد ظرفیت تولید نفت کشورهای عضو اوپک یعنی عربستان، امارات و کویت و دیگر تولیدکنندگان از جمله روسیه، گمانه‌زنی‌های مختلفی مطرح شده است. پس از اعلام خبر درخواست آمریکا از هم‌پیمانان این کشور برای متوقف کردن خرید نفت از ایران از چهارم نوامبر، قیمت نفت در بازارهای جهان به سرعت افزایش یافت اما اگر آمریکا موفق شود حتی نیمی از صادرات نفت ایران را کاهش دهد، عرضه نفت در بازار بیش از پیش کاهش می‌یابد، قیمت نفت و بنزین رشد می‌کند و فشارهای قابل‌ملاحظه‌ای به اقتصاد آمریکا، اقتصادهای نوظهور و مصرف‌کنندگان وارد خواهد شد.
تاکنون آمریکا اعلام کرده معافیت از تحریم‌ها برای شرکت‌ها و کشورهایی که از ایران نفت بخرند در نظر گرفته نخواهد شد اما حتی اگر رشد عرضه نفت که در نشست اخیر اوپک وعده داده شد تحقق یابد با به صفر رسیدن فروش نفت ایران، عرضه نفت صدها هزار بشکه کاهش خواهد یافت، زیرا بازار در شرایط عادی قرار ندارد. تولید و صادرات نفت ونزوئلا به سرعت در حال کاهش است و احتمال بروز اختلال در عرضه نفت از عراق، لیبی، نیجریه و کانادا وجود دارد. برای درک بهتر میزان اختلال در عرضه نفت یادآوری می‌کنیم که در لیبی به دلیل تنش‌های سیاسی و نظامی بین جناح‌های قدرت، به ناگهان تا ۴۵۰ هزار بشکه از تولید نفت کاسته شد. رهبر جناح سیاسی شرق این کشور کنترل بنادر را به یک شرکت ملی نفت موازی سپرده و شرکت ملی نفت لیبی آن را به رسمیت نمی‌شناسد. مشاهده می‌شود که اختلال در عرضه می‌تواند بسیار بزرگ باشد.
برخی کارشناسان معتقدند اگر دولت آمریکا همچنان به وعده خود پایبند باشد و شرکت‌ها از خرید نفت ایران اجتناب کنند، شرایط بازار جهانی نفت نگران‌کننده خواهد شد. قبل از تصمیم جدید ترامپ یعنی اعمال تحریم بر خریداران نفت ایران تصور می‌شد میزان فروش نفت این کشور به شکل پلکانی و در فواصل زمانی ۶ ماهه به تدریج کاهش خواهد یافت. در این حالت فرصت برای جبران کاهش عرضه نفت ایران وجود داشت اما موضع‌گیری‌های ترامپ بازار نفت را دچار شوک کرده است.
فعالان بازار انتظار داشتند در سه ماهه پایانی سال‌جاری میلادی میزان کاهش عرضه نفت ایران ۷۰۰ هزار بشکه باشد اما ممکن است این رقم به یک میلیون تا ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز برسد و در سه ماهه نخست سال آینده بر آن افزوده شود. به باور وزارت‌خارجه آمریکا، اروپایی‌ها، کره‌جنوبی و ژاپن به درخواست آمریکا تن خواهند داد و فروش نفت ایران را متوقف می‌کنند. هند در نهایت از خرید نفت ایران می‌کاهد اما درباره چین هیچ‌چیز مشخص نیست.
ایران حدود ۵/ ۲ میلیون بشکه نفت در روز نفت صادر می‌کند و آخرین‌باری که ایران تحریم شد، آمریکا و دیگر کشورها توانستند این رقم را به نصف کاهش دهند، البته در آن دوران اتفاق‌نظر بین‌المللی در این زمینه وجود داشت اما اکنون آمریکا تنها است زیرا فقط این کشور است که از پیمان هسته‌ای خارج شده و به دلیل پایبندی ایران به پیمان هسته‌ای، دیگر کشورها خواستار حفظ این پیمان هستند. از پیش برخی شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی نظیر توتال اعلام کرده‌اند روابط خود را با ایران قطع خواهند کرد و برخی مقامات کاخ‌سفید معتقدند در هفته‌ها و ماه‌های آینده تعداد بیشتری از شرکت‌ها مانند توتال عمل خواهند کرد. شرکت‌ها مشاهده می‌کنند که اگر با ایران همکاری داشته باشند به سیستم مالی آمریکا دسترسی نخواهند داشت در نتیجه ترجیح می‌دهند به همکاری خود با ایران پایان دهند.
در تحریم‌های قبلی، چین و هند به خرید نفت از ایران ادامه دادند. چینی‌ها که بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران هستند با استفاده از یک شرکت که با یک بانک بدون ارتباط مالی با آمریکا کار می‌کرد به خرید نفت ایران ادامه داد. با توجه به شرایط کنونی، پیش‌بینی شده با فرارسیدن چهارم نوامبر و در ماه‌های بعد از آن، میزان فروش نفت ایران بین ۸۰۰ هزار تا یک‌میلیون بشکه در روز کاهش یابد اما تاثیر این کاهش عرضه بر قیمت‌ها در ماه نوامبر که ماه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکاست بسیار منفی خواهد بود و دولت آمریکا اصلا تمایلی ندارد شاهد رشد شدید قیمت بنزین باشد. به همین دلیل ترامپ از عربستان خواسته است بر تولید نفت خود بیفزاید تا تاثیر تحریم ایران بر بازار نفت کاهش یابد.
در نشست اخیر اوپک قرار شد در نیمه دوم سال‌جاری میلادی بر تولید نفت افزوده شود، البته هیچ رقمی درباره میزان افزایش تعیین نشد. برخی منابع میزان افزایش را یک میلیون بشکه و برخی ۶۰۰ هزار بشکه اعلام کرده‌اند. عربستان از پیش بر تولید نفت خود افزوده اما بخشی از این افزایش در داخل این کشور مصرف می‌شود زیرا در فصل تابستان مصرف نفت در عربستان بالا می‌رود. عده‌ای از تحلیلگران معتقدند متوسط قیمت نفت برنت در سه‌ماهه سوم و چهارم سال‌جاری میلادی به ترتیب ۷۵ دلار و ۷۹ دلار خواهد بود. قیمت بنزین نیز رشد می‌کند اما رشد آن بزرگ نخواهد بود مگر آنکه قیمت نفت از ارقام یاد شده بسیار بالاتر برود.
اگر میزان کاهش عرضه نفت ایران به بازارهای جهان زیاد باشد در آمریکا مصرف‌کنندگان شاهد رشد قابل‌ملاحظه قیمت بنزین خواهند بود و خارج از آمریکا، مصرف‌کنندگان نفت، فشار شدیدی را تحمل خواهند کرد. البته فشار رشد قیمت‌ها پس از تابستان کمتر می‌شود به‌این معنا که از مصرف نفت و بنزین در نیمکره شمالی کاسته خواهد شد، عربستان و روسیه می‌توانند نفت بیشتری تولید کنند و تولید نفت از مناطق خنثی که بین عربستان و کویت قرار دارد افزایش می‌یابد. به‌نظر می‌رسد دولت آمریکا معتقد است تاثیر منفی کاهش عرضه نفت ایران یعنی رشد شدید قیمت‌ها پایدار نخواهد بود در نتیجه می‌توان بر فشارهای تحریمی علیه ایران افزود اما زمستان زمان مناسبی برای درخواست از خریداران نفت ایران برای توقف خرید نفت از این کشور نیست، زیرا هرگونه فشار بر مصرف‌کنندگان آمریکایی به زیان ترامپ است و احتمال پیروزی دموکرات‌ها را در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره بالا می‌برد. نکته دیگر این است که احتمال کاهش عرضه نفت ونزوئلا و چند کشور دیگر وجود دارد.
ارسال نظر