شرایط خاکستری است

دولت آمریکا می‌داند ایران اکنون نسبت به سال ۲۰۱۲ بسیار کمتر نسبت به تحریم‌های آمریکا آسیب‌پذیر است. اعضای مهم اتحادیه اروپا که در هفته‌های اخیر تلاش کرده بودند ترامپ را به ماندن در پیمان هسته‌ای ایران متقاعد کنند، در ماه‌های اخیر برای خروج آمریکا از این پیمان آماده شده‌اند. جک استراو، وزیرخارجه قبلی انگلستان می‌گوید: «اتحادیه اروپا از طریق بلوک‌کردن تحریم‌های آمریکا علیه بانک‌های اروپایی که با ایران رابطه دارند، می‌تواند به همکاری با ایران ادامه دهد.» در واقع به باور او، اتحادیه اروپا می‌تواند قانونی را تصویب کند که طبق آن هرگونه تحریم‌های آمریکا علیه نهادهای اروپایی همکاری‌کننده با ایران فاقد اعتبار شود. اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۶ در اعتراض به مصوبه تحریم ایران و لیبی در کنگره آمریکا دقیقا همین اقدام را انجام داد. البته باید دید اتحادیه اروپا تا چه اندازه برای انجام این کار آمادگی و انگیزه دارد زیرا با این اقدام، اختلاف‌نظر آمریکا و اتحادیه اروپا به یک رویارویی اقتصادی تبدیل خواهد شد. در واقع تنها با گذشت زمان مشخص خواهد شد تاثیر اقدام آمریکا چه خواهد بود.

برخی دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند این امید وجود دارد که اروپا با نشان دادن احتمال رفع موارد نگرانی آمریکا درباره موشک‌های بالستیک ایران و اقدامات این کشور در خاورمیانه، بتواند واشنگتن را به بازگشت به پیمان هسته‌ای متقاعد کند. در پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران، بند‌هایی برای رفع اختلاف‌نظر‌ها در نظر گرفته شده تا از نابود شدن این پیمان جلوگیری شود. از سوی دیگر حفظ شدن این پیمان به اراده ایران وابسته است. رئیس‌جمهوری ایران اعلام کرده بر مبنای تضمین شدن منافع کشورش درباره باقی‌ماندن در پیمان هسته‌ای تصمیم‌گیری خواهد شد.

خروج از توافق هسته‌ای نه‌تنها تردیدهایی درباره ظرفیت آمریکا برای پایبندی به توافق‌های دیپلماتیک بین‌المللی ایجاد می‌کند، بلکه ضربه‌ای جدید به روابط آمریکا و همپیمانان اروپایی این کشور وارد خواهد کرد. روابط آمریکا و اروپا بر پیوندها و ائتلاف‌هایی مبتنی است که برای امنیت ملی آمریکا و نفوذ سیاسی این کشور حیاتی هستند و واقعیت این است که این پیوندها و ائتلاف‌ها در دو سال اخیر به‌طور جدی متزلزل شده‌اند. سال گذشته میلادی ترامپ با اعلام خروج آمریکا از پیمان آب و هوایی پاریس موجب خشم کشورهای اروپایی شد و مدتی است تردیدهایی درباره تضمین‌های امنیتی آمریکا به اروپا در چارچوب پیمان آتلانتیک شمالی به‌وجود آمده است.

کارشناسان معتقدند دولت‌های اروپایی اکنون با دولتی در آمریکا مواجه هستند که به دلایل غیرمنطقی از دید دیگران، پیمان‌های بین‌المللی را نقض می‌کند و به همین دلیل، همپیمانان آمریکا به‌زودی روش‌هایی برای نادیده گرفتن درخواست‌های آمریکا خواهند یافت. در واقع هرگونه تلاش آمریکا برای تغییر محتوای توافق هسته‌ای به معنای نقض این توافق و بی‌توجهی به طرف‌های دیگر مذاکره هسته‌ای است. ترامپ با ایجاد ابهام درباره افق توافق هسته‌ای سبب تضعیف آن شد زیرا این ابهام، ریسک همکاری با ایران را برای شرکت‌ها و بانک‌های خارجی که مایلند به ایران بازگردند، افزایش داده است. دولت‌های اتحادیه اروپا تلاش کرده‌اند راه‌هایی برای تضمین ادامه همکاری با ایران بیابند طوری که ایران از پایبندی به توافق هسته‌ای سود مورد انتظار خود را ببرد. شرکت‌های مالی و تجاری بزرگ‌تر اتحادیه اروپا که در معرض جریمه احتمالی آمریکا هستند، ممکن است همکاری با ایران را بسیار پرریسک قلمداد کنند اما با توجه به تمایل اتحادیه اروپا به ایستادن در برابر خواسته ترامپ، احتمال آنکه اقدامات آینده آمریکا علیه ایران تاثیر موردنظر ترامپ را در پی نداشته باشد، زیاد است.