دو پرونده بزرگ
در سال‌های اخیر ایرانی‌ها شاهد بودند تعاملاتی بین کره‌شمالی و آمریکا به وجود آمده و اگرچه توافق‌های قبلی بین دولت‌های آمریکا و کره شمالی به نتیجه نرسیده،اما برای ایران درس‌هایی دربرداشته است. در واقع تهران مشاهده کرده واکنش آمریکا در قبال برنامه کره شمالی چگونه بوده است. از سوی دیگر کره شمالی در دو سال اخیر نحوه اجرای پیمان هسته‌ای ایران را زیر نظر داشته و اکنون اعلام آمادگی کرده با آمریکا مذاکره کند. سوال مهم برای رهبر کره شمالی این است که آیا امتیازهایی که در برابر کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای خود دریافت خواهد کرد ارزش دارد یا نه؟ رهبر کره شمالی به ویژه مایل است بداند در ماه مه، ترامپ در سخنرانی خود درباره پیمان هسته‌ای ایران چه خواهد گفت. در همان ماه اگر همه چیز طبق برنامه پیش رود دونالد ترامپ مذاکره چهره به چهره با رهبر کره شمالی خواهد داشت. این نخستین بار است که یک رئیس‌جمهوری آمریکا با رهبر کره شمالی دیدار می‌کند. ترامپ معتقد است می‌تواند کاری را که روسای جمهوری قبلی آمریکا نتوانستند انجام دهند انجام دهد یعنی متقاعد کردن کره شمالی به کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای اش.
ترامپ بارها پیمان هسته‌ای ایران را بدترین پیمان تاریخ آمریکا توصیف کرده و اکنون باید نشان دهد در مذاکره با کره شمالی می‌تواند به پیمانی خوب دست پیدا کند. این در حالی است که توافق با کره شمالی بسیار دشوارتر از توافق با ایران است. چندی پیش رئیس سازمان سیا در مصاحبه با خبرگزاری سی بی اس، مانعی بزرگ برای ترامپ تعیین کرد. او ضمن اعلام مخالفت خود با پیمان هسته‌ای ایران گفت: «ترامپ باید به توافقی بسیار خوب با کره شمالی دست پیدا کند.» از دید رئیس سازمان سیا، ترامپ ابزارهای لازم برای رسیدن به این هدف را در اختیار دارد، اما درباره کل ماجرا تردیدهای جدی وجود دارد. نکته مهم این است که اگر ترامپ از توافق هسته‌ای ایران خارج شود، رهبر کره شمالی به این موضوع فکر خواهد کرد که چرا باید با آمریکا مذاکره کند در حالی که ممکن است رئیس‌جمهور بعدی این کشور از توافق حاصل شده خارج شود.
ترامپ اعلام کرده در دوازدهم ماه مه از پیمان هسته‌ای ایران خارج خواهد شد. مقامات آمریکایی اعلام کردند اگر اروپایی‌ها زمینه‌های لازم برای مهار برنامه موشکی ایران را فراهم کنند و محدودیت برنامه غنی‌سازی اورانیوم این کشور را دائمی کنند، آمریکا در پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باقی خواهد ماند. انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها تلاش کرده‌اند زمینه را برای تحقق خواسته‌های آمریکا فراهم کنند اما نگران هستند که تقاضا‌های یک جانبه به از میان رفتن توافقنامه‌ای منجر شود که موثر بوده است. از سوی دیگر مقامات آلمانی معتقدند دائمی کردن محدودیت غنی‌سازی اورانیوم، مستلزم مذاکرات جدید و دادن امتیازهای جدید به ایران است.
اگر ترامپ در پیمان هسته‌ای باقی بماند یعنی همان کاری را بکند که دستیاران ارشد او از وی خواسته‌اند با چالشی دیگر مواجه خواهد شد. واقعیت این است که مذاکره برای رسیدن به توافق با کره شمالی بسیار دشوارتر از اصلاح نقاط ضعف پیمان هسته‌ای ایران است زیرا کره شمالی بر خلاف ایران، دارای سلاح هسته‌ای است. برخی تخمین‌ها حاکی است این کشور ۲۰ کلاهک هسته‌ای دارد و آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا معتقد است تعداد کلاهک‌های هسته‌ای کره شمالی ۶۰ عدد است. همچنین کره شمالی اورانیوم و پلوتونیوم تولید می‌کند و سازمان سیاه معتقد است بخشی از این مواد در مراکز مخفی تولید می‌شود این در حالی است که ایران ۹۷ درصد ذخیره اورانیوم غنی شده خود را تحویل داده است. این نگرانی وجود داشت که ایران از این ماده برای تولید سلاح هسته‌ای استفاده کند.
حتی با دقیق‌ترین بازرسی‌ها به سختی می‌توان اطمینان حاصل کرد برنامه‌های هسته‌ای کره شمالی متوقف شده است. در حالی که ایران به بازرسان سازمان انرژی اتمی اجازه بازرسی داده است، کره شمالی هرگز چنین مجوزی صادر نکرده است. قبل از اخراج بازرسان بین‌المللی از کره شمالی، آنها تنها اجازه داشتند از یک مرکز هسته‌ای این کشور بازدید کنند. از سوی دیگر مذاکرات بر سر پیمان هسته‌ای ایران پس از دو سال و با اتفاق نظر و موضع مشترک آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا، چین و انگلستان به نتیجه رسید. تاکنون هیچ‌یک از این شرایط در مورد مذاکره با کره شمالی تحقق نیافته است و نکته مهم دیگر این است که کره شمالی بارها مذاکره کرده و به دلایل مختلف برنامه هسته‌ای خود را از سر گرفته و در این زمینه کاملا آمادگی دارد بار دیگر پس از توافق با غرب برنامه هسته‌ای خود را از سر گیرد.
به این ترتیب اگر ترامپ تصمیم بگیرد از پیمان هسته‌ای ایران خارج شود، احتمال توافق با کره شمالی بسیار کمتر می‌شود و هرگونه توافق احتمالی، بسیار شکننده خواهد بود. ترامپ در تعیین موضع آمریکا در قبال پیمان هسته‌ای ایران باید به این نکته کاملا توجه داشته باشد. ترامپ قصد دارد رسیدن به توافق با کره شمالی را یک موفقیت بزرگ برای دولت خود معرفی کند، اما قبل از هر چیز باید ترتیبی دهد تا زمینه رسیدن به توافق فراهم شود.
در سال‌های اخیر بی اعتمادی عمیق بین دو کشور وجود داشته و به نظر می‌رسد در نخستین ملاقات باید اعتمادسازی صورت گیرد. حال تصور کنید چند روز قبل از ملاقات ترامپ با رهبر کره شمالی، وی اعلام کرده باشد از توافق هسته‌ای ایران خارج شده است. در این حالت طی کردن مسیر پر پیچ و خم رسیدن به توافق با کره شمالی بسیار دشوارتر خواهد بود. اقدام یکجانبه ترامپ در خروج احتمالی از پیمان هسته‌ای ایران غیر از تبعاتی که برای آمریکا دارد او را از هدف خود دورتر خواهد کرد. به نظر می‌رسد موضع‌گیری تند درباره این پیمان در حال حاضر بسیار پرهزینه باشد.
ارسال نظر