تردید عراقی‌ها در توسعه زیرساخت‌ها

حمید حسینی عضو هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و عراق زمانی که از بازسازی عراق صحبت به میان می‌آید، باید به این نکته عنایت داشت که اساسا این موضوع به دو بخش مختلف قابل تفکیک است. بخش اول مربوط به ترمیم آثار ویرانگر حاصل از حضور داعش در این کشور است که طی سال‌های اخیر و از زمان شکل‌گیری، هزینه‌های گزافی را به این کشور تحمیل کرده است؛ اما حوزه دوم به استراتژی بلندمدت این کشور بازمی‌گردد که بر اساس آن، تصمیم دارند عراق از کشوری مصرف‌کننده و دارای سرانه تولید پایین به کشوری تولیدکننده و برخوردار از صنعت و زیرساخت تبدیل شود.

در بخش اول شاهد هستیم که بازسازی عملا آغاز شده است و مردم پس از حاکم شدن آرامش نسبی و بازگشت به شهر و خانه‌های خود، به‌صورت آرام آرام در حال ترمیم خرابی‌های برجای مانده هستند؛ به نحوی که ملاحظه می‌شود بسیاری از مصالح ساختمانی صادراتی ایران به این کشور، به سمت مناطق درحال بازسازی گسیل می‌شوند. به‌عنوان مثال حجم بسیار زیادی شیشه روانه شهر موصل شده است یا بر اساس آمار فعلی، روزانه چیزی در حدود ۷۰ کامیون مصالح ساختمانی نیز از مرز باشماق به عراق صادر می‌شود. بنابراین بازسازی به این تعبیر که مردم خانه و کاشانه خود را تعمیر کنند، آغاز شده است. اما اینکه دولت عراق روند کلی بازسازی کشور را آغاز کرده باشد، نمی‌توان در عراق مشاهده کرد. در همین راستا دولت این کشور تصمیم دارد با برگزاری سمیناری در کویت با محوریت بازسازی این کشور، مشارکت بین‌المللی را برای همکاری در این پروژه جلب کند و همگی سهمی را بر عهده بگیرند. البته این کشور از منابع سرشاری برخوردار است و نیازی نیست دیگر کشورها کمک‌های بلاعوضی به آنها اختصاص دهند؛ اما دولت این کشور انتظار دارد که از طریق اختصاص خطوط اعتباری، سرمایه‌گذاری‌های لازم صورت گرفته و طی چند سال آینده، با فرصت تنفسی که ایجاد می‌شود، دیون خود را بازپرداخت کند. شواهد و قرائن موجود نشان از این دارد که عراق جدید، علاقه‌ای ندارد که مثل سابق به ایران و سوریه وابسته باشد و ترجیح می‌دهد مناسبات بین‌المللی و منطقه‌ای خود را بیش از آنچه هست، گسترش دهد. به همین خاطر به نظر نمی‌رسد که تا قبل از برگزاری سمینار کویت، دولت عراق اقدامی جدی در جهت بازسازی صورت دهد و قدم خاصی برداشته شود. مذاکرات پراکنده‌ای با بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول، کشورهای همسایه و دیگران درحال انجام است؛ اما مشکلات فعلی دولت بیش از آن چیزی است که بتواند توسعه خود را به‌صورت متمرکز آغاز کند.

با این وجود ضروری است تا ایران با انجام برنامه‌ریزی مناسب، ضمن اجرای سیاست‌های مناسب برای حفظ بازار موجود، زمینه ورود به دیگر بازارهای این کشور را مهیا کند. همچنین با ایجاد ارتباط با کشورهای خارجی که خط اعتباری برای عراق تعریف کرده‌اند، بستر همکاری مشترک با آنها را نیز فراهم آوریم. نفوذ، شناخت و ارتباطاتی که ما با همسایگان عراقی خود داریم، موضوعی است که می‌تواند در این بخش به‌عنوان انگیزه کشورهای اروپایی یا دیگران باشد که این نوع از همکاری با شدت و قدرت بیشتری انجام شود. همه این موارد به ما کمک می‌کند که در بازسازی عراق نقش داشته باشیم. اساسا مناسبات فی ما بین ایران و عراق محدودیت خاصی ندارد و برخی مسائل متفرقه نظیر مساله کردستان یا ظهور داعش، مسائلی نیستند که روابط مستحکم کنونی را بتواند خدشه‌دار کند. با این وجود بازشدن مرزهایی که در ماه‌های اخیر با برخی محدودیت‌ها مواجه شده‌اند، می‌تواند میزان همکاری و مبادلات ما را بیش از میزان فعلی افزایش دهد.