مهم‌ترین تهدیدات پیش‌رو
مانند گزارش‌های سال گذشته، در گزارش جدید بزرگترین ریسک برای جهان از لحاظ تاثیر، استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی است. در فهرست ۱۰ ریسک بزرگ، پس از این مورد، سه ریسک زیست محیطی یعنی رویدادهای آب و هوایی، حوادث طبیعی و ناکامی در کاستن از تبعات تغییرات آب و هوایی مطرح شده است.در گزارش مجمع جهانی اقتصاد از بیش از هزار متخصص و تصمیم‌گیرنده در کشورهای مختلف نظرسنجی شده است. از آنها درباره ریسک‌های مختلف، از مشکلات زیست محیطی تا ریسک‌های اقتصادی و اجتماعی و فناوری سوالاتی شده است. پاسخ‌های دریافت شده مبنای محتوای گزارش جدید بوده و نکته نگران‌کننده این است که اکثر پاسخ‌دهندگان بر شدت یافتن ریسک‌هایی که متوجه جهان هستند تاکید کرده‌اند.
در بخشی از گزارش یاد شده آمده است، جهان در سال جدید میلادی در حال ورود به دوره ریسک‌های شدت یافته است. از متخصصان خواسته شده ۳۰ ریسک جهانی را از لحاظ احتمال رخ دادن و تاثیری که دارند، اولویت‌بندی کنند. پس از دریافت پاسخ‌ها مشخص شد تمامی ۵ ریسک زیست محیطی یعنی وضعیت‌های بد آب و هوایی، از میان رفتن تنوع زیستی، حوادث طبیعی، حوادث طبیعی ساخته دست بشر و ناکامی در کاهش طبقات تغییرات آب و هوایی، از هر دو لحاظ در صدر فهرست قرار دارند.از لحاظ احتمال رخ دادن، پنج ریسک اصلی عبارتند از حوادث شدید آب و هوایی، حوادث طبیعی، حملات سایبری، سرقت اطلاعات و ناکامی در کاهش تبعات تغییرات آب و هوایی. همچنین از لحاظ فراگیر بودن تاثیر ۵ ریسک اصلی عبارت هستند از استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی، حوادث شدید آب و هوایی، حوادث طبیعی، ناکامی در کاهش تبعات تغییرات آب و هوایی و بحران آب.
یکی از دلایل بدبینی کارشناسان نسبت به سال جدید میلادی، بدتر شدن چشم انداز ژئوپلیتیک به ویژه در شبه جزیره کره و خاورمیانه است. در نظرسنجی مجمع جهانی اقتصاد، ۹۳ درصد پاسخ‌دهندگان اعلام کردند انتظار دارند در سال جدید میلادی رویارویی‌های سیاسی و اقتصادی بین قدرت‌های بزرگ شدت پیدا کند. اما مانند سال گذشته میلادی، امسال بزرگترین ریسک به مسائل زیست محیطی مربوط می‌شود و ریسک‌های اقتصادی اهمیت پایین‌تری پیدا کرده‌اند. در واقع ریسک‌های اقتصادی چه از لحاظ اهمیت و چه از لحاظ احتمال وقوع، در ۵ ریسک نخست فهرست بزرگترین ریسک‌ها قرار ندارد. روند بهبود وضعیت اقتصاد جهان از سال گذشته شروع شده و گزارش‌ها از شاخص‌های اقتصادی در اقتصادهای بزرگ امیدبخش است. نهادهای تحلیلگر از جمله بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول معتقدند امسال نرخ رشد اقتصاد جهان بالاتر از سال گذشته خواهد بود.
در گزارش مجمع جهانی اقتصاد با اشاره به اینکه اکنون کره زمین در نقطه عطف و لبه پرتگاه قرار گرفته آمده است، ریسک‌های زیست محیطی در ۱۳ سال اخیر که این گزارش منتشر شده شدت پیدا کرده‌اند. رویدادهای شدید آب و هوایی و زیست محیطی، بالا رفتن دمای کره زمین، افزایش سرعت از میان رفتن تنوع زیستی، آلودگی هوا، خاک و آب و ناکامی در کاهش تبعات تغییرات آب و هوایی از مهم‌ترین ریسک‌هایی هستند که حیات را در کره زمین تهدید می‌کنند.
گزارش مجمع جهانی اقتصاد معمولا قبل از نشست منتشر می‌شود. در این نشست متخصصان از سراسر جهان گرد هم می‌آیند تا درباره وضعیت جهان به بحث و تبادل نظر بپردازند. امسال بیش از ۳۴۰ شخصیت مشهور از جمله روسای کشورها و بیش از ۱۹۰۰ مدیر شرکت‌های بزرگ در این نشست حضور پیدا خواهند کرد. نکته مهم در نشست امسال این است که بهتر شدن شرایط اقتصادی جهان فرصت طلایی به رهبران کشورهای مختلف و شرکت‌ها داده تا به‌طور جدی و فراگیر با مشکلاتی که گریبانگیر اقتصاد و محیط زیست جهان است، مقابله کنند. در سال‌های گذشته این بهانه وجود داشت که منابع مالی و انرژی دولت‌ها باید صرف خارج شدن از رکود اقتصادی شود. اکنون شرایط بسیار بهتر شده و اگر در این دوران به موضوعات مهم زیست محیطی رسیدگی نشود در آینده فرصت بهتری در اختیار دولت‌ها قرار نخواهد داشت.
از سوی دیگر با آنکه وضعیت اقتصاد جهان بهتر شده اما نهادهای تحلیلگر معتقدند نقاط آسیب‌پذیر همچنان وجود دارند که نباید نادیده گرفته شوند. همچنین تهدیدهای جدید ایجاد شده است. مشهورترین این تهدیدها، قیمت ناپایدار دارایی‌ها، افزایش شدید بدهی‌های عمومی دولت‌ها در اقتصادهای توسعه‌یافته و نوظهور به ویژه چین و فشارهایی است که بر بازارهای مالی جهان وارد شده است. نکته مهم دیگر که باید از سوی بانک‌های مرکزی و دولت‌ها مورد توجه قرار گیرد تغییر سیاست‌های پولی انبساطی است. در سال‌های اخیر بانک‌های مرکزی هزاران میلیارد دلار به اقتصادهای توسعه یافته و نوظهور تزریق کرده‌اند و نرخ‌های بهره در سطوح بسیار پایین نگه داشته شده است تا اقتصاد جهان از رکود خارج شود. بانک مرکزی آمریکا سال گذشته نرخ‌های بهره را بالا برد و امسال نیز این برنامه را ادامه می‌دهد. این در حالی است که نرخ تورم در این کشور به اندازه کافی افزایش نیافته است. بانک مرکزی آمریکا و دیگر بانک‌های مرکزی باید در مسیر محدود کردن برنامه‌های حمایتی خود حرکت کنند زیرا شرایط بهتر شده و نیاز به این برنامه‌ها کمتر است. باید به این موضوع توجه شود که احتمال بد شدن شرایط وجود دارد و اگر بانک‌های مرکزی همچنان از تمامی ابزارهای خود استفاده کنند، برای دورانی که وضعیت اقتصادی در جهان بدتر می‌شود ابزاری در اختیار نخواهند داشت. به این ترتیب تدوین برنامه‌های مناسب برای کاهش حمایت‌ها ضروری است.
ساموئل داج
بلومبرگ
ارسال نظر