ابهام در موضع آمریکا در قبال توافق هسته‌ای تبعاتی برای ایران و وجهه آمریکا در جهان داشته است. از آنجا که ایران به این توافق پایبند بوده، آمریکا برای خروج از این توافق بین‌المللی دلیل منطقی ندارد و کارشناسان مسائل سیاسی معتقدند خروج یکطرفه آمریکا از این پیمان به زیان این کشور خواهد بود. از سوی دیگر شرکت‌های خارجی درباره تبعات ورود به بازار ایران نگران هستند؛ زیرا این احتمال وجود دارد که با خروج آمریکا از پیمان هسته‌ای، آنها به خاطر فعالیت در ایران جریمه شوند. در دو سال اخیر همین نگرانی موانعی برای حضور شرکت‌های یاد شده در ایران ایجاد کرده است. کشورهای اروپایی که هم‌پیمان‌های آمریکا هستند بارها به‌طور شفاف اعلام کرده‌اند به این توافق پایبند هستند؛ زیرا به اعتراف آژانس بین‌المللی انرژی هسته ای، ایران به آن عمل کرده و این توافق یک ستون ثبات در منطقه خاورمیانه است.

ترامپ در یک سالی که در کاخ سفید مستقر بوده اقدامات غیرمنتظره زیادی انجام داده و بر همین مبنا نمی‌توان پیش‌بینی کرد او در سخنرانی پایان هفته خود چه مطالبی به زبان خواهد آورد. او بارها برخلاف توصیه‌های مشاوران خود تصمیم گرفته و شاید این بار نیز چنین کند. البته اکثر تحلیلگران معتقدند او فعلا از پیمان هسته‌ای ایران خارج نخواهد شد، اما موضع صریحی در این زمینه اتخاذ نخواهد کرد در نتیجه ابهام‌ها باقی خواهد ماند.

در مورد چین نیز وضعیت به همین شکل است. یکی از وعده‌های ترامپ در دوران تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری این بود که بر چین فشار بیشتری وارد خواهد کرد تا در حوزه تجارت و بحران کره شمالی با آمریکا همکاری‌های لازم را داشته باشد. این درحالی است که چین تمایلی ندارد در برابر این فشارها تسلیم شود و پیش‌بینی می‌شود پکن راه مورد نظر خود را طی کند. یکی از اولویت‌های دولت چین افزایش نفوذ در سازمان‌ها و پیمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و پر کردن خلأحاصل از ضعف سیاست خارجی دولت آمریکا بوده است. از سوی دیگر ایران یک شریک تجاری بزرگ برای چین است و همراه شدن چین با آمریکا در حوزه اعمال تحریم علیه تهران به نفع چین نیست.

در اروپا، سه کشور یعنی فرانسه، آلمان و انگلستان امضاکننده توافق هسته‌ای هستند. آنها بارها تاکید کرده‌اند توافق هسته‌ای موثر بوده و به آن پایبند خواهند بود. پایبندی ایران به این توافق اثبات شده و اروپایی‌ها تمایلی ندارند شرایطی که اکنون وجود دارد و سبب از میان رفتن نگرانی‌های آنها در باره برنامه هسته‌ای ایران شده بدون دلیل منطقی بر هم بخورد. از سوی دیگر سیاست‌های حمایت‌گرایانه ترامپ سبب شده فاصله بین اروپا و آمریکا بیشتر شود و اقتصادهای بزرگ اروپایی بیش از گذشته مستقل از آمریکا عمل کنند.

 

احسان آذری‌نیا