تعلیق تحریم‌ها تمدید می‌شود
در واقع او از کنگره آمریکا خواست با تصویب قانونی، توانایی اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران به‌وجود آید. اما کنگره در دوره‌ای که مهلت داشت این کار را انجام دهد نتوانست به این درخواست عمل کند در نتیجه اکنون مشخص نیست ترامپ در سخنرانی پایان هفته خود درباره توافق هسته‌ای چه مطالبی به زبان خواهد آورد. برخی تحلیلگران معتقدند او بار دیگر از بیان دیدگاه صریح خود درباره این توافق اجتناب می‌کند و به این ترتیب آمریکا از آن خارج نخواهد شد. یک سال از آغاز دوران ریاست جمهوری ترامپ می‌گذرد و در این مدت سیاست خارجی دولت او مانند سیاست‌هایی که در داخل آمریکا اتخاذ کرده غیرقابل پیش‌بینی بوده است. دنیس راس، مشاور چند رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه معتقد است پیش‌بینی اقدام بعدی ترامپ کار آسانی نیست و حتی هنگامی که مشخص است مشاوران او از چه برنامه‌ای طرفداری می‌کنند و چه مشاوره‌هایی به او داده‌اند تصمیم نهایی ترامپ با آنچه انتظار می‌رود تفاوت دارد. این رفتار در برخی حوزه‌ها تبعات بزرگی ندارد اما در مورد موضوعی مهم نظیر سیاست آمریکا در قبال ایران می‌تواند به بدتر شدن شرایط منجر شود.
سال گذشته وزیر خارجه و وزیر دفاع آمریکا معتقد بودند ترامپ باید در توافق هسته‌ای باقی بماند و پایبندی ایران را به توافق یاد شده تایید کند. هر دو نفر معتقد بودند هیچ بندی در توافق هسته‌ای وجود ندارد که اجازه ندهد ترامپ خارج از چارچوب توافق هسته‌ای اقدامات جدید علیه ایران انجام دهد. اما در ماه اکتبر ترامپ از تایید یا عدم تایید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای اجتناب کرد و با سپردن کار به کنگره بر ابهام‌ها درباره سیاست آمریکا در قبال ایران افزود. ترامپ در حالی که این توافق را بدترین توافق تاریخ آمریکا می‌داند از آن خارج نشده و گفته است برای اعمال محدودیت‌های جدید علیه ایران با کنگره و هم‌پیمان‌های اروپایی آمریکا همکاری خواهد کرد. اما در ماه‌های اخیر پیشرفتی در این همکاری حاصل نشده و هنوز مشخص نیست رویکرد فراگیر دولت آمریکا برای مقابله با ایران در خاورمیانه چیست. همچنین اکنون موضوع هسته‌ای ایران به یک آزمون مهم سیاست خارجی ترامپ در سال جدید میلادی تبدیل شده است.
زمان تصمیم‌گیری ترامپ درباره توافق هسته‌ای ایران با برخی ناآرامی‌ها در این کشور مصادف شده است. مشخص نیست این موضوع بر تصمیم ترامپ تاثیر خواهد داشت یا نه. مشاوران ترامپ در جلسات متعدد تلاش کرده‌اند طرحی برای موضع‌گیری در قبال ناآرامی‌های ایران تدوین کنند و این درحالی است که کنگره از ترامپ خواسته یا بار دیگر پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تایید کند و تحریم‌ها علیه این کشور را در حالت تعلیق شده حفظ کند یا به شعارهای تندی که علیه توافق هسته‌ای داده عمل کند و از توافق هسته‌ای خارج شود. رئیس بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها که از مشاوران کلیدی دولت ترامپ است پیش‌بینی کرده ترامپ بار دیگر از اعلام پایبندی ایران به توافق هسته‌ای اجتناب خواهد کرد و تحریم‌ها را در حالت تعلیق شده حفظ می‌کند. او مانند دیگر کارشناسان سیاسی معتقد است ترامپ بار دیگر از کنگره خواهد خواست که در توافق هسته‌ای تجدید نظر کرده و برنامه‌ای برای اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران به دلیل آنچه او سرکوب تظاهرکنندگان در ناآرامی‌های اخیر ایران توصیف می‌کند تدوین کنند. اعضای کمیته روابط خارجی سنا هفته قبل با مقامات کاخ سفید بر سر لحن سخنرانی پایان هفته ترامپ مشاوره کرده‌اند.
صرف نظر از آنچه ترامپ در سخنرانی خود بیان خواهد کرد، موضوع مهم این است که موضع دولت آمریکا درباره ایران در دوره ریاست جمهوری ترامپ بیش از دوران ریاست جمهوری باراک اوباما مبهم است و این ابهام به زیان آمریکاست. در حقیقت تصمیم‌ها به جای آنکه در یک چارچوب کلی، بلندمدت و شفاف اتخاذ شود در لحظه اتخاذ می‌شود. بسیاری از تحلیلگران می‌گویند ابهام‌های موجود که البته از قبل وجود داشته و مدتی است تشدید شده، حاصل اقدامات ایران در حوزه انرژی هسته‌ای نیست بلکه ماهیت حکومت ایران و اقدامات مختلفی که این کشور در داخل و منطقه انجام می‌دهد برای آمریکا مشکل آفرین بوده است. این احتمال وجود دارد که اقدامات بعدی آمریکا تندتر باشد و اگر چه این می‌تواند فاجعه‌بار باشد؛ اما مخالفان تندرو ایران در آمریکا با آن موافق هستند.
ترامپ سال گذشته میلادی از توافق هسته‌ای ایران خارج نشد اما در سال جاری میلادی ممکن است آن روند ادامه پیدا نکند. یکی از نکاتی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که ترامپ علاقه دارد نشان دهد به وعده‌های انتخاباتی خود عمل می‌کند. او در دوران تبلیغات انتخاباتی وعده داده بود از توافق هسته‌ای ایران خارج خواهد شد مگر آنکه تغییراتی بزرگ در آن اعمال شود. ترامپ در سخنرانی ماه اکتبر خود اعلام کرد دیگر صبر ندارد و از کنگره خواست برنامه‌هایی برای تغییر برخی بندهای توافق هسته‌ای تدوین کند. حال که کنگره در این کار ناموفق بوده احتمال موضع‌گیری صریح‌تر از سوی ترامپ وجود دارد. البته ممکن است او در اظهارنظر پایان این هفته، خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را اعلام نکند اما در نهایت چنین خواهد شد مگر آنکه درخواست او از کنگره عملی شود و ایران با اعمال برخی تغییرات در پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ موافقت کند البته احتمال اینکه ایران چنین کند، تقریبا صفر است.
طرفداران توافق هسته‌ای می‌گویند اگر این توافق حاصل نشده بود گزینه مسالمت آمیزی برای مقابله با برنامه هسته‌ای ایران وجود نداشت که جایگزین آن شود و ایران به مفاد توافق پایبند بوده است اما مخالفان توافق هسته‌ای می‌گویند این توافق به اندازه کافی محدودکننده نیست و باید اجازه داده می‌شد تحریم‌ها لطمات بیشتری به ایران وارد کند تا در هنگام مذاکره امتیازهای بیشتری از این کشور گرفته شود. پایان این هفته ترامپ باید بار دیگر نظر خود را درباره توافق هسته‌ای بیان کند.
بازرسان بین‌المللی که از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده‌اند بارها پایبندی این کشور به توافق هسته‌ای را تایید کرده‌اند. تایید نشدن پایبندی ایران به توافق هسته‌ای در ماه اکتبر از سوی ترامپ هیچ تاثیر فوری بر این توافق نداشته است. طبق قانون کنگره موظف شد درخواست ترامپ را اجرا کند. اختلاف نظرها در کنگره عامل اصلی تصویب نشدن قانون مورد نظر ترامپ بود. البته در این مدت اکثر وقت کنگره صرف تدوین قانون جدید مالیات‌ها شد که از سوی ترامپ پیشنهاد شده بود. اگر ترامپ در سخنرانی پایان هفته خود از توافق هسته‌ای خارج شود و تحریم‌ها را بار دیگر علیه ایران اعمال کردند این کشور آمریکا را به نقض یک توافق بین‌المللی متهم خواهد کرد و احتمال دارد ایران برنامه هسته‌ای خود را گسترش دهد. این وضعیت بر پیچیدگی شرایط خواهد افزود و طرف‌های دیگر توافق از جمله فرانسه، انگلستان و آلمان در شرایط دشوارتری قرار خواهند گرفت.
سوزان گلزر
پولیتیکو
ارسال نظر