«یلن» قربانی موفقیت خود می‌شود؟

خانم یلن یک دموکرات است که قدرتمندانه از مقررات مالی پس از بحران سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ دفاع کرده و ممکن است قربانی موفقیت خود شود. رشد مداوم اقتصادی و رونق بازار مالی مسلما منتقدانی دارد. اینها کسانی هستند که نمی‌توانند شاهد موفقیت یک مقام از حزب دموکرات باشند. البته ترامپ با هشدارهایی مواجه هست: واقعیت این است که برکناری خانم یلن یک ریسک غیرلازم برای رونق اقتصادی است که رئیس‌جمهور از آن به‌عنوان یک دستاورد دولت خود یاد می‌کند.

ترامپ در فهرست خود نام چند نفر را نوشته و رئیس بعدی بانک مرکزی آمریکا از میان آنها انتخاب خواهد شد: گری کوهن، مشاور ارشد اقتصادی رئیس‌جمهور، جروم پاول، تنها جمهوری‌خواه عضو هیات مدیره بانک مرکزی آمریکا، جان تیلور استاد اقتصاد دانشگاه استنفورد که از بانک مرکزی برای افزایش کند نرخ‌های بهره انتقاد کرده و کوین وارش عضو سابق هیات مدیره بانک مرکزی آمریکا و عضو کنونی موسسه هوور. ترامپ گفته است: «در حقیقت من به همه آنها علاقه‌مند هستم  و فرد مورد نظر را بسیار زود معرفی خواهم کرد.»

کاخ سفید مایل است رئیس بعدی بانک مرکزی قبل از سفر ۱۲ روزه دونالد ترامپ به آسیا که اوایل ماه آینده میلادی انجام خواهد شد معرفی شود. دوره چهار ساله ریاست خانم یلن اوایل ماه فوریه یعنی اندکی بیش از سه ماه دیگر پایان می‌یابد و فرد انتخاب شده برای تصدی مقام ریاست بانک مرکزی باید به تایید مجلس سنا برسد.

یلن که ۷۱ سال دارد طی دو دهه در بانک مرکزی آمریکا حضور داشته است. او اواسط دهه ۱۹۹۰ عضو کمیته سیاست‌گذاری بانک مرکزی بود و پس از آن به ریاست فدرال رزرو سانفرانسیسکو برگزیده شد. یلن در سال ۲۰۱۰ معاون رئیس بانک مرکزی بود و در سال ۲۰۱۴ به ریاست این بانک برگزیده شد. در دوره چهار ساله ریاست یلن بر بانک مرکزی، نرخ بیکاری به ۲/ ۴ درصد کاهش یافته و نرخ تورم پایین‌تر از ۲ درصد باقی مانده است و هر دو معیار به وضعیت عالی نزدیک هستند. در واقع هرگز وضعیت این شاخص‌ها بهتر از این نبوده است. یلن همچنین بر برنامه کاهش تدریجی برنامه حمایتی بانک مرکزی نظارت کرده است. در سال‌های پس از بحران سال ۲۰۰۸ بانک مرکزی آمریکا برای مقابله با رکود و نرخ بالای بیکاری که در اکتبر سال ۲۰۱۰ به ۱۰ درصد رسیده بود، مجموعه‌ای از تدابیر حمایتی پولی را اتخاذ کرد و در یک سال و نیم اخیر از میزان حمایت‌های یاد شده کاسته شده است. شیوه کاری آرام و دقیق یلن سبب شده در خارج و داخل بانک مرکزی از او حمایت شود. او توانسته بین مقامات بانک مرکزی بر سر مسیر حرکت این نهاد اتفاق نظر پدید آورد و نیز در ایجاد ارتباط با بازارها و عموم مردم بسیار موفق عمل کرده است. هنگامی که یلن برای ریاست بانک مرکزی آمریکا برگزیده شد، نگرانی‌های زیادی درباره چگونگی تدوین سیاست‌ها و تاثیر آن بر بازارها و مصرف‌کنندگان وجود داشت. در واقع باید بسیار با دقت رفتار می‌شد زیرا سیاست‌های بانک مرکزی بر برنامه‌های دیگر بانک‌های مرکزی و کل اقتصاد تاثیر می‌گذاشت. او توانست این نگرانی‌ها را از طریق اتخاذ سیاست‌های درست رفع کند. برخی دیگر نامزدهای ریاست بر بانک مرکزی به ویژه تیلور و وارش معتقدند بانک مرکزی باید سریع‌تر نرخ‌های بهره را بالا ببرد. اما مقررات مالی حوزه‌ای است که رئیس بانک مرکزی بیشترین تغییرات را در آن ایجاد می‌کند. بانک مرکزی بر بزرگ‌ترین بانک‌های کشور و سیستم مالی این کشور نظارت دارد. ترامپ مایل است از سختگیری‌های مقررات مالی کاسته شود. به نظر او این مقررات از رونق اقتصاد جلوگیری می‌کنند. یلن پس از بحران سال ۲۰۰۸ در اجرای مقررات جدید بانکی نقش بزرگی داشته است. او می‌پذیرد که می‌توان مقررات را اصلاح کرد اما بارها در سخنرانی‌های خود نسبت به زیاده‌روی در تغییر مقررات هشدار داده است.

وزیر دارایی آمریکا معتقد است تعیین رئیس جدید برای بانک مرکزی به ترامپ کمک می‌کند به هدف خود که کاهش مقررات است، دست یابد. برخی استادان اقتصاد نیز معتقدند یلن باید برکنار شود. مقررات نه تنها هزینه‌های بالایی در بر دارد بلکه کمکی به تحقق اهداف مورد نظر نمی‌کند. اما چندان مورد انتقاد عمومی قرار نگرفته است. ترامپ در دوران تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری از او انتقاد می‌کرد اما پس از انتخابات او را مورد ستایش قرار داده است. جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان جزو منتقدان سرسخت یلن هستند و همواره از او می‌خواهند نرخ‌های بهره را بالا ببرد و از مقررات بکاهد. از یلن به دلیل موضع‌گیری‌هایی که در قبال سیاست‌های پولی دارد نیز انتقاد شده است البته بسیاری از منتقدان نظری درباره برکنار شدن یا ابقای او ندارند. واقعیت این است که بسیاری از اقتصاددانان معتقدند یلن فردی هوشمند و قابل اعتماد است که می‌تواند تصمیم‌های درستی اتخاذ کند. این ویژگی به خصوص در شرایط بحرانی اهمیت بالایی پیدا می‌کند. در حال حاضر آرامش و قدرت تصمیم‌گیری صحیح بسیار مهم است و در این زمینه‌ها یلن موفق عمل کرده است. در دهه‌های اخیر روسای جمهور ترجیح داده‌اند روسای بانک مرکزی را پس از یک دوره برکنار نکنند حتی اگر رئیس بانک مرکزی از حزب رقیب باشد، زیرا ثبات در تصمیم‌گیری‌ها اهمیت بالایی دارد و سبب آرامش بازار و اطمینان مصرف‌کنندگان می‌شود.

رونالد ریگان، بیل کلینتون و جورج بوش چنین دیدگاهی داشتند. آقای اوباما بن برنانکی را در سال ۲۰۱۰ برای دومین بار به‌عنوان رئیس بانک مرکزی انتخاب کرد و در سال ۲۰۱۴ که دور دوم او پایان یافت یلن انتخاب شد. بسیاری از سرمایه‌گذاران معتقدند شیوه ارتباط یلن با بازار مالی بسیار مناسب بوده و تصمیم‌های او سبب وارد شدن شوک به سرمایه‌گذاران نشده است. این یک ویژگی بسیار مهم است و اگر ترامپ فرد دیگری را به جای یلن انتخاب کند نگرانی سرمایه‌گذاران افزایش خواهد یافت. در توصیف یلن، ویژگی قابل پیش‌بینی بودن بسیار بارز بوده است. باآنکه عده‌ای از سرمایه‌گذاران نسبت به توجه شدید یلن به داده‌های اقتصادی از او انتقاد دارند اما این ویژگی سبب شده تغییرات سیاست‌های پولی بانک مرکزی بسیار نرم انجام شود. نکته مهم این است که حتی اگر فردی که به جای یلن می‌آید سیاست‌های او را دنبال کند مدتی طول خواهد کشید تا سرمایه‌گذاران با رفتار و سیاست‌های وی آشنا شوند. این امر به معنای نوسان‌های بزرگ در بازار مالی و ارزش دلار است. در دوران ریاست بن‌برنانکی بر بانک مرکزی به هیچ وجه امکان پیش‌بینی اقدام بعدی او وجود نداشت. در حقیقت او عملا تلاش می‌کرد در بازارها نوسان به وجود آورد.