سه پیش‌نیاز ضروری

دکتر نرسی قربان

کارشناس ارشد حوزه نفت و انرژی

بزرگ‌ترین اولویت در صنعت نفت و گاز کشور را باید در به‌روز رسانی آن دانست. این صنعت به‌واسطه مشکلات عدیده نظیر جنگ، تحریم و بسیاری دیگر، سال‌هاست که به‌روز نشده است، به‌نحوی که این عقب‌ماندگی تکنولوژیکی را می‌توان در حدود ۳۰ سال تخمین زد. در نتیجه تمرکز بر این مهم و به‌دست آوردن تکنولوژی روز، در کنار جذب سرمایه لازم برای تامین مالی این پروژه اولویت اول مجموعه وزارتخانه نفت است. کشور برای ایجاد چنین تحولی نیازمند سرمایه‌ای بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار است. سرمایه‌گذاری هنگفتی که از طریق آن بتوان زمینه ورود بهترین شرکت‌های دنیا را مهیا کرد. نمی‌توان در کشوری با ذخایر نفت و گاز به این وسعت، بدون تعامل با شرکت‌های صاحبنام و تکنولوژی به نحو حداکثری از ظرفیت موجود بهره‌برداری کرد.

ذخایر عظیم نفت و گازی که باید هرچه سریع‌تر به حداکثر ظرفیت تولید خود نزدیک شود. روند جهانی کنونی و تمایل به کاهش مصرف انرژی‌های فسیلی، در کنار پیشرفت صنایع مرتبط با انرژی‌های پاک نظیر خودرو‌های برقی و ...، به ما این پیغام را می‌دهد که ضرورت دارد قبل از رسیدن این فناوری‌ها به نقطه سربه‌سری هزینه‌ها، از تمام پتانسیل فعلی بازار استفاده شود.موضوعی که البته بارها از سوی مدیریت فعلی مجموعه وزارت نفت نیز بیان شده و نشان از اشراف آنها بر سه پیش‌نیاز مهم آن، جذب سرمایه، تکنولوژی و مدیریت بهینه از طریق ورود شرکت‌های بزرگ بین‌المللی است. ضمن اینکه افزایش تعامل با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی، امنیت ملی را نیز ارتقا خواهد داد و ایجاد تحریم‌های جدید علیه کشور را با مشکل مواجه خواهد کرد و تلاش‌های آمریکا، اسرائیل و عربستان برای سنگ‌اندازی در مسیر ورود سرمایه‌گذاران خارجی را نیز تضعیف خواهد کرد. با وجود این اگر بخواهیم به‌صورت تفکیک‌شده به حوزه‌های نفت و گاز بپردازیم باید موارد زیر را مورد توجه قرار دهیم.

نفت: اولویت در این بخش، افزایش برداشت از مخازنی است که به دلیل عقب‌افتادگی تکنولوژیکی دچار مشکلات عدیده‌ای شده‌اند، به‌نحوی که امروزه در کنار توسعه میادین جدید، ازدیاد برداشت از مخازن موجود نیز باید در زمره برنامه‌های صنعت نفت تعریف شود. بازیابی و بازیافت ظرفیت مخازن فعلی از طریق تکنولوژی‌های روز، امکان بهره‌برداری از آنها را برای سال‌ها ممکن می‌سازد. باید دانست که یک درصد برداشت بیشتر از مخازن، معادل ۵۰۰ میلیارد دلار خواهد بود.

گاز: به دلیل برخورداری کشور از بزرگ‌ترین ذخایر گازی جهان، ضروری است تا در تمامی بخش‌های تجارت گاز نظیر پتروشیمی‌ها، تبدیل گاز به فرآورده‌های نفتی، تبدیل گاز به مایع و ...، جزو پیشتازان محسوب شود و صرفا در بحث صادرات تولیدات خام فعالیت نکنیم. مساله‌ای که مجددا مستلزم تکنولوژی و ورود سرمایه است و پس از فراهم شدن ظرفیت‌های لازم، می‌توان گازرسانی به کل منطقه را مدنظر قرار داد. جنوب خلیج‌فارس احتیاج شدیدی به گاز دارد و عراق نیز مشتری بالقوه محسوب می‌شود، ضمن اینکه ترکیه، پاکستان و هند نیز از مشتری‌های قدیمی محسوب می‌شوند. تقاضای وسیعی که در صورت افزایش تولید به‌صورت بالفعل تبدیل خواهد شد و در سایه آن، ضریب امنیت برای کشور را نیز افزایش خواهد داد.

پتروشیمی: به دلیل ایجاد ارزش افزوده به مواد خام و فراهم‌آوردن زمینه فعالیت نیروی‌های متخصص کشور، ضروری است تا به این بخش رسیدگی شود و جلوی روند خام‌فروشی گاز گرفته شود.