ترامپ در نقطه جوش

مینگائو ژائو
مشاور امنیتی سازمان همکاری آسیا- اقیانوسیه

کاسه صبر ترامپ درخصوص کره شمالی درحال لبریز شدن است. دونالد ترامپ اخیرا با لحنی آتشین که از یک رئیس‌جمهور ایالات‌متحده بعید است، هشدار داده اگر پیونگ یانگ یک بار دیگر ایالات‌متحده را تهدید به حمله کند، ایالات‌متحده با «آتش و خشم پاسخی خواهد داد که دنیا به چشم ندیده است.» هر اقدامی که ترامپ تصمیم دارد انجام دهد، باید در جریان باشد که مخاطرات آن نه فقط برای شبه جزیره کره، بلکه برای رابطه با چین نیز بسیار بالا است. آزمایش دو موشک بالستیک قاره‌پیما که ماه گذشته انجام شد حکایت از آن دارد که این کشور اینک این ظرفیت را دارد که ایالات‌متحده را هدف قرار دهد. آژانس اطلاعاتی دفاع ایالات‌متحده نتیجه‌گیری کرده که کره شمالی احتمالا به کلاهک هسته‌ای دست یافته است که می‌تواند با این موشک‌ها حمل شود.

کارشناسان دانشگاه هاپکینز پیش‌بینی می‌کنند ششمین آزمایش هسته‌ای هر لحظه رقم بخورد. شورای امنیت سازمان ملل هم‌اکنون به اتفاق آرا سخت‌ترین تحریم‌ها را علیه کره شمالی وضع کرده است، با این امید که این کشور کوچک، تحت فشار قرار بگیرد و برنامه سلاح هسته‌ای خود را لغو کند. قطعنامه‌های سازمان ملل، کره شمالی را از صادرات زغال‌سنگ، آهن، سنگ معدن آهن، سرب، سنگ معدن و محصولات غذایی دریایی منع می‌کند، این تحریم‌ها روی هم یک سوم صادرات سالانه این کشور به ارزش 3 میلیارد دلار را شامل می‌شود. این قطعنامه‌ها همچنین کشورها را از قبول کارگران کره شمالی در خارج از این کشور منع می‌کند. هرچند تا این جای کار، به‌نظر نمی‌آید که تحریم، منجر به اثر دلخواه شده باشد. کره شمالی هزاران بار ایالات‌متحده را تهدید به تلافی کرده - از جمله حمله به گوام در غرب اقیانوس آرام که جزو قلمرو ایالات‌متحده محسوب می‌شود - و بارها عهد خود را تکرار کرده است که هرگز زرادخانه هسته‌ای‌اش را تسلیم نخواهد کرد.

به طریق مشابه، ری یونگ -هو، وزیر امور خارجه کره شمالی در نشست منطقه آسه آن (Association of Southeast Asian Nations) در مانیل اعلام کرد، تا وقتی ایالات‌متحده دست از سیاست «خصمانه» خود برندارد این کشور در مذاکرات مربوط به برنامه هسته‌ای و موشکی این کشور شرکت نخواهد کرد. ایالات‌متحده نیز راه لجاجت را در پیش گرفته است. در جلسه اخیر کمیته روابط خارجی سنا، سوزان تورنتون، دستیار اجرایی وزیر امور خارجه برای آسیای شرقی بیان کرد، اعتقاد دولت بر این است که مذاکرات باعث نخواهد شد کره شمالی برنامه هسته‌ای خود را رها کند، حتی اگر این مذاکرات باعث محرومیت بیشتر شود. او افزود: «ما درخصوص شیوه مذاکره خود بحث نمی‌کنیم.» در عوض ایالات‌متحده سخت مشغول است تا از طریق تقویت انزوای بین‌المللی این کشور، فشارها را تشدید کند.

دولت ترامپ تلاش کرده تا فیلیپین را قانع کند این کشور را از «آسه آن» کنار بگذارد و به میانمار فشار آورده تا روابط نظامی خود را با کره‌شمالی قطع کند. ایالات‌متحده در تحت فشار قرار دادن استرالیا، اتحادیه اروپا، ژاپن و دیگر متحدان خود برای اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه کره شمالی موفق‌تر عمل کرده است. فدریکا موگرینی، نماینده ارشد اتحادیه اروپا در امور بین‌المللی و امنیتی می‌گوید، اروپا در پی در نظر گرفتن ابزارهای تنبیهی دیگری است، از جمله کاهش بیشتر در تجارت و معاملات مالی. دولت ژاپن تصمیم گرفته ممنوعیت ورود مقامات کره شمالی به این کشور را گسترش دهد و برنامه مسدود کردن مالی نهادها و اشخاص حقیقی کره شمالی را که به برنامه موشکی و هسته‌ای این کشور مرتبط هستند، تقویت کند.

اما بعید است ایالات‌متحده تمام تخم مرغ‌های خود را در سبد تحریم‌ها قرار دهد. همین حالا وزارت دفاع ایالات‌متحده اعلام کرده است که جوزف دانفورد، فرمانده نیروهای مسلح کل کشور و هری هریس، فرمانده نیروهای ایالات‌متحده در پاسیفیک به‌صورت تلفنی با ژنرال لی سون ژین، مقام ارشد نظامی کره‌جنوبی صحبت کرده‌اند تا درخصوص نحوه پاسخ به شلیک موشک از سوی کره شمالی تبادل نظر کنند. علاوه بر این نیروهای ایالات‌متحده، ژاپن و کره‌جنوبی چند مانور مشترک با حضور بمب‌افکن‌های بی ‌وان بی‌تو و دیگر ادوات نظامی انجام داده‌اند. پیام روشن است: «اگر لازم باشد، ایالات‌متحده آماده نبرد است.»

به‌طور قطع، اجتناب از چنین جنگی بهترین خواسته برای جهان است - واقعیتی که به‌نظر حتی دولت متلاطم ترامپ نیز به آن واقف است. اما این امر نیازمند همکاری از سوی چین است، کشوری که دولت ترامپ آن را به شدت با خود بیگانه کرده است. چین به‌عنوان شریک تجاری اصلی کره شمالی، اهرم فشار قدرتمندی بر این کشور در دست دارد. فقط تعلیق واردات زغال‌سنگ از کره شمالی که براساس قطعنامه سازمان ملل از وظایف چین است، باعث کاهش سالانه حدود 400 میلیون درآمد صادرات کره شمالی خواهد شد. اما چین ملاحظات جدی درخصوص سیاست آمریکا در قبال کره شمالی دارد، برای مثال چین با استقرار پایانه دفاع هوایی ضدموشک (تاد) و سیستم ضدموشکی در کره‌جنوبی مخالف است و می‌گوید امنیت چین نادیده گرفته شده است.