حسرت رقبای آمریکایی

برایان مورفی

واشنگتن پست آمریکا

بعد از لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران که در نتیجه توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی میسر شد، دولت فرانسه وقت را تلف نکرد و به بازسازی روابط اقتصادی خود با ایران پرداخت.در اوایل سال ٢٠١٦ - درست بعد از اینکه لغو تحریم‌ها آغاز شد - فرانسه برای فروش هواپیماهای مسافربری ایرباس و بازگشت شرکت خودروسازی پژو و خرید نفت خام ایران از سوی توتال - با ایران به توافق رسید.

اوایل ماه جولای توافق بزرگ دیگری امضا شد، توتال برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با ایران قرارداد چند میلیارد دلاری امضا کرد. قرارداد توتال با شرکت ملی نفت ایران نخستین سرمایه‌گذاری بزرگ در ایران بعد از توافق هسته‌ای سال ٢٠١٥ است و پیام حتی بزرگ‌تر این توافق این است که فرانسه و آمریکا، وقتی موضوع حوزه‌های عظیم نفت و گاز ایران مطرح می‌شود، دو مسیر متفاوت را در پیش گرفته‌اند.هیات‌ها و رهبران فرانسوی ماه‌ها برای دستیابی به توافق توتال تلاش کردند. اما در واشنگتن، ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، هیچ فرصتی را برای انتقاد از توافق هسته ای، بخشی از انتقاد همیشگی از اوباما، از دست نداده است.

دولت آمریکا شرکت‌های این کشور را در وضعیت انتظار برای دریافت مجوز رسمی برای ورود به بازار ایران به حال خود نگه داشته است. تلاش کنگره برای اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران - در واکنش به برنامه آزمایش‌های موشکی تهران - بیانگر آن است که تا ورود شرکت‌های آمریکا به بازار ایران زمان طولانی باقی مانده است.البته، در حال حاضر، شرکت آمریکایی بوئینگ پیشگام در این راه بوده است. بوئینگ تلاش می‌کند در زمینه دریافت سفارش خرید هواپیما از سوی ناوگان هوایی ایران که به واقع ایران به آن نیاز دارد، از شرکت ایرباس عقب نماند. بوئینگ، سال گذشته با شرکت ایران ایر قرارداد فروش ۱۰۰ فروند هواپیمای بوئینگ را امضا کرد و در ماه آوریل، بوئینگ برای فروش ۳۰ فروند هواپیماهای ماکس ٧٣٧ به مبلغ ۳ میلیارد دلار به شرکت آسمان، قرارداد موقت بست.

البته دولت ترامپ، به گونه‌ای عمل کرده که هیچ کس به‌طور قطع درباره عملی شدن قرارداد بوئینگ مطمئن نیست. اما به‌طور قطع، واگذاری بازار حمل و نقل هوایی ایران به شرکت فرانسوی ایرباس با شعار و رجز‌خوانی‌های «آمریکا نخست» ترامپ در تعارض است. اما بعضی از نمایندگان جمهوری‌خواه و گروه‌های لابی با قراردادهای فروش هواپیمای بوئینگ به ایران مخالفت کرده‌اند و احتمال می‌دهند که ایران از این هواپیماهای مسافربری برای کمک رسانی به بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه استفاده کند. از طرفی، دوستی نوپای ترامپ با عربستان سعودی (دشمن اصلی ایران در منطقه) می‌تواند به ضرر منافع تجاری آمریکا تمام شود.گفتنی است که پاتریک پویان، رئیس توتال، رقیب سابق شرکتی رکس تیلرسون محسوب می‌شود. رکس تیلرسون، پیش از آنکه وزیر امور خارجه آمریکا شود، ریاست شرکت اکسون موبیل را در دست داشت.

پاتریک پویان، رئیس و مدیر اجرایی شرکت توتال طی بیانیه‌ای اعلام کرد: «این توافق برای توتال مهم است؛ چون معرف بازگشت ما به ایران برای گشایش فصل تازه‌ای در تاریخ همکاری با این کشور است»بر اساس برآورد توتال، فاز نخست توسعه فاز ۱۱ گاز پارس جنوبی ۲ میلیارد دلار هزینه دارد. انتظار می‌رود از سال ٢٠٢١ گاز طبیعی به خطوط لوله وارد شود.الی گرانمایه، تحلیلگر شورای اروپایی در زمینه روابط خارجی گفت: «یک اختلاف‌نظر واضح میان اروپا و آمریکا در مورد ایران وجود دارد... اروپایی‌ها مسیر تعامل و نزدیکی را انتخاب کرده‌اند. اما آمریکا به دنبال سیاست منزوی کردن و مهار ایران است.»ریچارد نفیو، از مقامات سابق وزارت امور خارجه آمریکا بیان کرد: قرارداد توتال نشان می‌دهد که این شرکت به تنهایی و احتمالا کل دولت فرانسه آماده تقابل با تصمیم دولت آمریکا در مورد بازگرداندن تحریم‌ها به یک بهانه غیر‌موجه هستند.»