پیامدهای «رقص شمشیر»

بیزینس اینسایدر

عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی و بحرین روابط خود را با قطر در روز دوشنبه گذشته پنجم ژوئن به تعلیق درآوردند و آن کشور را به حمایت از تروریسم متهم کردند و به این ترتیب بدترین تنش در سال‌های اخیر را بین کشورهای قدرتمند جهان عرب به وجود آوردند. ایران که مدت‌ها است با عربستان سعودی رابطه نسبتا خوبی ندارد، فورا دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا را برای ایجاد چنین وضعیتی در طول سفر اخیرش به ریاض متهم کرد. دولت‌های حاشیه خلیج فارس و مصر مدت مدیدی است که به‌دلیل حمایت قطر از اسلامگرایان به خصوص اخوان‌‌المسلمین که به‌عنوان دشمن سیاسی خطرناک آنها محسوب می‌شود، نارضایتی داشته‌اند. علاوه بر این، در هماهنگی با اقدامات آنان، یمن (دولت یمن در عربستان) و لیبی نیز به این کشورهای عربی پیوستند تا این تنش شگرف را بین کشورهای عرب که بسیاری از آنها عضو اوپک هستند، شدت بخشند.

با اعلام بستن مبادی حمل و نقل با کشور قطر از سوی سه کشور حاشیه خلیج‌فارس، گردشگران قطری و افراد مقیم آن کشور دو هفته برای ترک این کشورها وقت دارند. همچنین قطر از ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی در یمن اخراج شده است. عربستان سعودی قطر را به حمایت از گروه‌های نظامی که برخی از آنها تحت پشتیبانی رقیب منطقه‌ای آنان یعنی ایران قرار دارند متهم کرده و این کشور را به تبلیغ ایدئولوژی این گروه‌ها متهم کرده است. این اتهامات همچنین حمایت از برخی از گروه‌های مسلح در مناطق عمدتا شیعه‌نشین مانند قطیف در عربستان و بحرین را نیز شامل می‌شود. قطر گفته است که با ائتلافی مواجه شده که هدف آن تضعیف این کشور است و مداخله در روابط سایر کشورها را انکار کرده است.

اما ایران آمریکا را سرمنشا این اتفاقات می‌داند و این رویدادهای اتفاق افتاده را «نتیجه رقص شمشیر» دانسته است. ترامپ و برخی مقامات آمریکایی در یک رقص شمشیر سنتی در سفری به کشورهای مسلمان شرکت کردند تا موضعی متحد علیه اسلامگرایان افراطی و منزوی کردن ایران ایجاد کنند. وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا، رکس تیلرسون نیز در سیدنی اعلام کرد که این رویدادها بر جنگ علیه نظامیان اسلامگرای افراطی تاثیری ندارد و واشنگتن متحدانش در خلیج فارس را تشویق کرده است تا اختلافاتشان را حل کنند. شکاف بین دوحه و نزدیک‌ترین متحدانش می‌تواند اثراتی در خاورمیانه داشته باشد، به ویژه آنکه در این منطقه، دولت‌های آن، قدرت سیاسی و مالی خود را برای تاثیر بر رویدادهایی در لیبی، مصر، سوریه، عراق و یمن به کار برده‌اند.

عواقب بحران

عواقب اقتصادی چنین اقدامی فورا آشکار شدند. خطوط هوایی اتحاد که شرکتی متعلق به دولت ابوظبی است و خطوط هوایی امارات دبی اعلام کردند که تمام پروازهایشان را به دوحه به حالت تعلیق درخواهند آورد. از سوی دیگر، شرکت هوایی قطر نیز در وب‌سایت رسمی خود اعلام کرد که تمام پروازهای خود به مقصد عربستان سعودی را تعلیق کرده است. شاخص بازار سهام قطر در پی این اتفاقات هفت و نیم درصد کاهش یافت که یکی از شدیدترین ضربه‌ها به این بازار بوده است.

این تنش‌های دیپلماتیک وجهه بین‌المللی قطر را تهدید می‌کنند که میزبان یک پایگاه نظامی بزرگ آمریکایی است و همچنین قصد دارد در سال ۲۰۲۲ میزبان جام جهانی فوتبال نیز باشد. سال‌ها زمان برده است که این کشور تبدیل به یک میانجی در مسائل بسیاری از کشورهای منطقه شده است. کریستین اولریکسن یکی از متخصصان مسائل خلیج‌فارس و موسسه بیکر که در ایالات متحده قرار دارد، معتقد است که اگر مرزهای زمینی و هوایی قطر برای مدتی طولانی بسته شوند، برای برگزاری رقابت‌های جام‌جهانی و زمان‌بندی آن مشکلاتی را پدید خواهند آورد. وی می‌گوید: «به نظر می‌رسد که سعودی‌ها و اماراتی‌ها احساس می‌کنند که با نزدیک کردن خود به دولت ترامپ احساس جسارت بیشتری پیدا کرده‌اند. آنها تصمیم گرفته‌اند با رویکرد قطر مقابله کنند، آن هم با این فرض که دولت ترامپ از آنان حمایت خواهد کرد.»قیمت نفت پس از این حرکت‌ها علیه قطر که بزرگ‌ترین عرضه‌کننده گاز طبیعی مایع و فروشنده عمده برخی محصولات مرتبط دیگر است، افزایش یافته است.