ترامپ در پی جدایی ایران و روسیه

جی سولومون

تحلیلگر وال استریت ژورنال

دولت ترامپ به‌دنبال راهی است تا بین ایران و روسیه شکاف ایجاد کند و پیوندهای بین آنها را از بین ببرد. رئیس‌جمهوری آمریکا با هدف پایان دادن به جنگ سوریه و تقویت مبارزه با گروه داعش، به‌دنبال راهکارهایی برای شکستن پیوندهای نظامی و دیپلماتیک روسیه با ایران است.هدف از این رویکرد جدید، تلاش برای انطباق وعده‌های ضد و نقیض دونالد ترامپ مبنی بر بهبود رابطه با پوتین و همچنین به چالش کشیدن ایران، یکی از متحدان اصلی مسکو در خاورمیانه است.

یک مقام بلندپایه آمریکا گفت که کاخ سفید درخصوص روسیه دچار توهم و خیال واهی نشده است. این در حالی است که ترامپ در روزهای اخیر اظهارات متناقض زیادی درباره رهبر روسیه داشته است. اما این مقام آمریکایی گفت که ترامپ روسیه را مثل شوروی سابق یک تهدید موجودیتی نمی‌داند و اینکه ترامپ خود را متعهد می‌داند که ایران را مهار کند. این مقام می‌گوید: ما درصدد هستیم اگر اختلافی بین روسیه و ایران وجود داشته باشد، آن را کشف کنیم. این راهبرد به‌طور کامل نشانه‌های مبهمی را که ترامپ و تیمش درخصوص مسکو ارسال کرده‌اند، توضیح نمی‌دهد؛ نشانه‌هایی که متحدان آمریکا و رهبران جمهوریخواه کنگره را نگران کرده است.

چند روز بعد از اینکه نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل گفت که افزایش خشونت‌ها در شرق اوکراین «محکومیت قاطع و روشن اقدامات روسیه» را می‌طلبد، مایک پنس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا، گفت که واشنگتن ممکن است تحریم‌های مسکو را در صورت همکاری‌اش با آمریکا در جنگ با داعش لغو کند. ترامپ خودش نیز در مصاحبه با فاکس نیوز در پاسخ به این سوال که پوتین قاتل است، گفت: «شما فکر می‌کنید کشور خودمان بی‌گناه است.» اما کسانی که در بحث‌های اخیر سیاست‌گذاری دولت ترامپ حضور داشته‌اند، می‌گویند، یک تمرکز خاص برای ایجاد شکاف بین روسیه و ایران وجود دارد.یک مقام ارشد اروپایی که در هفته‌های اخیر با مسوولان شورای امنیت ملی ترامپ گفت‌وگو داشته است، گفت: «قطعا بین روسیه و ایران فاصله وجود دارد، اما آنچه معلوم نیست این است که پوتین در ازای تضعیف اتحادش با ایران چه امتیازاتی خواهد خواست.»

متقاعد کردن پوتین به فاصله گرفتن از تهران بسیار دشوار خواهد بود و شماری از کارشناسان روسی در واشنگتن می‌گویند که چنین کاری هزینه سنگینی خواهد داشت و در میان متحدان غربی آمریکا ولوله ایجاد می‌کند. ترامپ اولین رئیس‌جمهوری آمریکا نیست که می‌خواهد چنین راهبردی در پیش بگیرد: دولت اوباما نیز چهار سال تلاش کرد روسیه را از ایران دور کند، به ویژه در سوریه، اما دیدیم که همکاری این دو کشور تشدید و رژیم سوریه تقویت شد.دیمیتری سیمس، کارشناس روس و رئیس مرکز منافع ملی در واشنگتن گفت: «اگر قرار باشد کرملین صادرات تسلیحات خود را به ایران کاهش دهد، توقع دارد که تحریم‌هایش به‌طور قابل ملاحظه کاهش یابد. روس‌ها به غذای رایگان اعتقادی ندارند.»مسکو برای بهبود رابطه با واشنگتن تحت امر دولت ترامپ، ابراز تمایل کرده است، اما در عین حال در ماه‌های اخیر قصد خود را برای ادامه همکاری با ایران نیز پنهان نکرده است.

روسیه و ایران در سال‌های اخیر یک اتحاد محکم در سوریه داشته‌اند، اما دولت ترامپ در تلاش است از چیزی بهره‌برداری کند که مقامات آمریکایی، اروپایی و عرب آن را اختلافات بالقوه بین روسیه و ایران بر سر راهبرد آینده درباره سوریه و خاورمیانه می‌بینند. روسیه، ایران و ترکیه در هفته‌های اخیر در تلاش برای پایان دادن به جنگ ۶ ساله سوریه مذاکراتی داشتند. شرکت‌کنندگان در این نشست‌ها که بدون حضور آمریکا برگزار شد، می‌گویند، روس‌ها درخصوص بحث درباره آینده‌ای بدون بشار اسد نسبت به ایرانی‌ها بازتر به‌نظر می‌رسیدند. یک جناح با حمایت روسیه در مذاکرات آینده تدوین قانون اساسی جدید سوریه و انتقال تدریجی (قدرت) از اسد را مطرح کرد.

دولت اوباما نیز راهبرد فاصله انداختن بین روسیه و ایران را دنبال می‌کرد. او در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش توانست دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهوری وقت روسیه را به حمایت از تحریم‌های سخت علیه ایران در سازمان ملل وادارد. مسکو همچنین تحویل سامانه دفاع موشکی به تهران را به تعویق انداخت. اوباما نیز در عوض، استقرار سامانه موشکی در اروپا را که روسیه تهدیدی برای خود می‌دانست، متوقف کرد. تنش بین روسیه و آمریکا بعد از به قدرت رسیدن مجدد پوتین در سال ۲۰۱۲ و اشغال جزیره کریمه در سال ۲۰۱۴ شدت پیدا کرد. آمریکا و اتحادیه اروپا با اعمال تحریم‌های مالی علیه روسیه واکنش نشان دادند. برخی از کارشناسان روسیه در واشنگتن می‌گویند پوتین در ازای هر حرکتی برای فاصله گرفتن از ایران، هزینه سنگین طلب خواهد کرد. علاوه‌بر لغو تحریم‌ها، او تضمین می‌خواهد که آمریکا از عملیات نظامی‌اش در اوکراین انتقاد نکند و از توسعه ناتو در مرزهای روسیه دست بردارد. موسسه مطالعات جنگ در واشنگتن در گزارشی که روز جمعه منتشر کرد، هشدار داد که حتی اگر مسکو از تهران فاصله بگیرد، این امر به مهار نفوذ گسترده ایران در نهادهای اقتصادی، نظامی و سیاسی سوریه منجر نمی‌شود.