دووری سوبارو
موسسه مطالعات جنوب آسیا

آمریکا برای همه جهان اهمیت دارد. گفتن این مطلب که رشد و ثبات در این کشور بر تمام جهان تاثیرگذار است تبدیل به کلیشه شده اما همچنان قابل ذکر است. نه تنها سیاست‌های خارجی آمریکا بر کشورهای دیگر اثر می‌گذارند بلکه حتی سیاست‌های اقتصادی داخلی این کشور اثر سررریز بر کشورهای دیگر دارند. این اثرات برای اقتصادهای نوظهور بیشتر است که از این میان می‌توان به منطقه جنوب آسیا اشاره کرد که بر رشد و رفاه این منطقه اثر خواهند گذاشت و تمام این اتفاقات می‌تواند با انتخاب دونالد ترامپ محقق شود.

ریاست جمهوری ترامپ از دو جنبه برای منطقه جنوب آسیا نگران‌کننده خواهد بود. نخستین مورد را می‌توان بازنویسی قوانین مربوط به روابط آمریکا با سایر بخش‌های جهان دانست که مشابه آن در برگزیت و موج ملی‌گرایی راست افراطی در اروپا دیده می‌شود. این امر جهانی شدن را تهدید می‌کند که به مدت 50 سال نظم اقتصادی لیبرال را در سطح بین‌المللی حاکم کرده است. منطقه جنوب آسیا مدتی است وارد فرآیند جهانی شدن شده است و از همین نظر انتخاب ترامپ می‌تواند نگرانی‌هایی در این منطقه ایجاد کند. دومین دغدغه‌ای که برای جهان بیرون از آمریکا و به خصوص منطقه جنوب آسیا وجود دارد، این است که ترامپ پس از در دست گرفتن قدرت دست به محرک‌های مالی بزرگی در اقتصاد آمریکا بزند که هدف از آن افزایش رشد و ایجاد شغل و نیز افزایش مخارج زیرساخت‌ها و امور دفاعی خواهد بود. حتی اگر سیاست مالی بیشتر معطوف به داخل این کشور باشد، با توجه به اندازه اقتصاد آمریکا و محوریت دلار آمریکا در نظام مالی جهانی، موضع مالی ترامپ اثر قدرتمند و به‌طور بالقوه مخربی بر سایر نقاط جهان به خصوص اقتصادهای نوظهور خواهد گذاشت.

بی‌ثباتی مالی

مهم‌ترین کانالی را که توسعه مالی ایالات متحده آمریکا از طریق آن بر جنوب آسیا اثر می‌گذارد، می‌توان کانال نرخ ارز دانست. یک ماه پس از پیروزی ترامپ در انتخابات، دلار بیشترین افزایش خود را در چند دهه اخیر در برابر سبد ارزی رقبای خود داشته است و احتمالا با اجرای طرح‌های ترامپ پس از به قدرت رسیدن وی تقویت نیز خواهد شد. بسیاری از شرکت‌ها در آسیای جنوبی که به دلیل نرخ بهره نزدیک به صفر درصد آمریکا در طول سیاست تسهیل مقداری این کشور وسوسه شده بودند تا برحسب دلار وام بگیرند، ناگهان بار مالی بازپرداخت خود را در نتیجه کاهش ارزش پول داخلی خود بسیار زیاد می‌بینند. این امر فشار بر شرکت‌های جنوب آسیا را افزایش خواهد داد. از لحاظ نظری باید انتظار داشته باشیم نرخ رشد سریع‌تر در ایالات متحده آمریکا و تقویت دلار از اقتصادهای نوظهور با افزایش تقاضا برای صادرات آنها حمایت کنند. اما به‌طور ناامیدکننده‌ای این اثر مثبت احتمالا با سیاست‌های حمایت‌گرایانه ترامپ خنثی خواهد شد.

چیزی که بیش از سطح نرخ دلار نگران‌کننده است، نوسان در نرخ ارزها است. نوسان در نرخ ارزها در مقابل دلار، برخی اقتصادهای آسیای جنوبی را نسبت به جریان‌های سرمایه ورودی به این کشورها بی‌ثبات خواهد کرد. برای مثال هند یک ماه پس از پیروزی ترامپ در انتخابات با این خطر روبه‌رو شده است. به چند دلیل انتظار می‌رود باز هم نرخ دلار دچار نوسان شود. نخست به این دلیل که به نظر می‌رسد ارزش دلار بیش از اندازه بالا رفته باشد. دوم به این دلیل که در مورد واکنش فدرال رزرو در مورد موضع مالی دولت ترامپ و کارهای دولت جدید، نااطمینانی وجود دارد. توجه کنید که محرک‌های ترامپ در زمانی به اقتصاد آمریکا تزریق می‌شوند که اقتصاد این کشور نزدیک به اشتغال کامل بوده و با تهدید شتاب گرفتن تورم و بالاتر رفتن نرخ بهره روبه‌رو است. موضع‌گیری فدرال رزرو در این مورد نقش مهمی ایفا خواهد کرد و به خصوص سیاست‌های پیش‌بینی نشده و ناگهانی از سوی این نهاد، بر نوسان دلار اثر خواهد گذاشت و منجر به فرار سرمایه از اقتصادهای نوظهور شده و ثبات مالی آنان را تهدید خواهد کرد.