واکنش محتاطانه بازارها

جیم تانکرسلی

واشنگتن پست

افزایش نرخ بهره برای افرادی که در بخش مسکن، وام خودرو و حساب پس‌انداز فعال بوده یا در بازار سهام مشغول فعالیت هستند، اثرگذار خواهد بود. این کار در واقع روی پول موجود در کیف شما نیز تاثیر خواهد گذاشت. فدرال‌رزرو، نرخ بهره را در روز چهارشنبه برای نخستین‌بار در سال جاری افزایش داد و اعلام کرد که این نرخ ممکن است در سال آینده با سرعت بیشتری نسبت به آنچه مقامات انتظار داشتند، افزایش یابد. این افزایش غیرمنتظره و معتدل بود. فدرال‌رزرو نرخ بهره را به اندازه ۲۵/ ۰ درصد افزایش داده و از نیم درصد به ۷۵/ ۰ درصد رساند. این افزایش انعکاس‌دهنده اطمینان مقامات فدرال‌رزرو به تقویت اقتصاد آمریکا است و علاوه بر آن نشان می‌دهد که این مقامات نشانه‌هایی از ایجاد تورم بالاتر را در این کشور حدس می‌زنند.

با این حال، برخلاف معامله‌گران بازار سهام و مدیران شرکت‌ها، به‌نظر نمی‌رسد که مقامات فدرال‌رزرو پیش‌بینی رشد گسترده‌ای را در سال آینده در نتیجه سیاست‌های اقتصادی به‌کار گرفته شده از سوی دونالد ترامپ پیش‌بینی کنند. در واقع به‌نظر می‌رسد که اگر آن سیاست‌ها منجر به اتفاقات ناخوشایندی در اقتصاد شوندآنها نرخ‌های دیگری را اعمال می‌کنند.بازارها فورا پس از این اظهارات واکنشی جزئی نشان دادند اما حدود یک ساعت بعد واکنش عمیقی نشان دادند. پس از اینکه رئیس فدرال‌رزرو، ژانت‌یلن اخباری را از این کنفرانس در مورد نرخ بهره و افزایش آن اعلام کرد، شاخص صنعتی داوجونز حدود ۶/ ۰ درصد کاهش یافت و شاخص استاندارداندپورز ۵۰۰ نیز حدود ۸/ ۰ درصد تنزل یافت. علاوه بر این دو شاخص، شاخص تکنولوژی نزدک نیز نیم‌درصد کاهش یافت.

یلن به خبرنگاران اعلام کرده بود که کمیته بازار آزاد فدرال‌رزرو پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای در اقتصاد تشخیص داده است که در جهت اشتغال کامل و هدف‌گذاری تورم ۲ درصدی قرار دارد. وی عنوان کرده است که نیاز زیادی به افزایش شدید کسری تامین مالی از سیاست مالی فدرال نیست که با استفاده از کاهش مالیات یا افزایش مخارج ایجاد شود. یلن گفت: «من می‌گویم در این نقطه سیاست مالی به روشنی نیازی به ارائه محرک‌هایی برای کمک به بازگشت به اشتغال کامل ندارد.» وی همچنین اضافه کرد که وی سعی نمی‌کند به ترامپ و کنگره در مورد معضلات مالی توصیه‌ای بکند. پیش‌بینی‌های اقتصادی که از سوی بانک‌مرکزی انجام شده‌اند، نشان می‌دهند که فدرال‌رزرو اکنون انتظار دارد اقتصاد در سال ۲۰۱۶ حدود ۹/ ۱ درصد رشد داشته باشد و در سال ۲۰۱۷ نیز رشد آن به ۱/ ۲ درصد برسد. پیش‌بینی‌ها نشان‌دهنده این هستند که انتظار می‌رود نرخ بهره در سال ۲۰۱۷، سه‌بار افزایش پیدا کند و در پایان سال بعد یعنی ۲۰۱۷ به ۴/ ۱ درصد برسد. پیش‌بینی‌های ماه سپتامبر حکایت از تنها دو افزایش نرخ بهره در سال آینده میلادی داشت. تحلیلگران هشدار داده‌اند که اگر ترامپ و کنگره با کاهش نرخ مالیات و افزایش مخارج در حوزه‌هایی نظیر زیرساخت‌ها موافقت کنند، فدرال‌رزرو ممکن است مجبور شود که نرخ بهره را سریع‌تر از میزان مورد انتظار افزایش دهد تا با افزایش قیمت‌ها مواجه نشود.

یلن بر نااطمینانی در مورد سیاست‌هایی که در کنفرانس خبری اعلام شده، تاکید کرده است اما برخی از مقامات فدرال‌رزرو می‌گویند تلاش کرده بودند تا تغییرات مالی مورد انتظار را در پیش‌بینی‌هایشان مدنظر قرار داده باشند. از زمان انتخاب ترامپ شاخص بازارها افزایش یافته‌اند، به‌عنوان مثال داوجونز در رکورد ۲۰ هزار واحد بسته شد و نرخ بهره بلندمدت و دلار نیز با افزایش روبه‌رو شده‌اند. چند تحلیلگر بر این باورند که فدرال‌رزرو حق دارد که این رویکرد را نسبت به سیاست‌‌های دولت جدید اتخاذ کند. دوگ دانکن، رئیس اقتصاددانان فانی‌می ‌معتقد است: «فدرال‌رزرو احتمالا در حالتی قرار گرفته است که منتظر باشد و تماشا کند، زیرا این سیاست‌های مهم با نااطمینانی همراه هستند و ما با این احتیاط موافق هستیم.»بسیاری از عباراتی که در کنفرانس خبری روز چهارشنبه فدرال‌رزرو اظهار شد، تغییری نسبت به ماه نوامبر نداشته‌اند که در آن هنگام فدرال‌رزرو افزایش نرخ بهره را رد کرده و تصمیم گرفت که منتظر شواهد بیشتری از پیشرفت مستمر در جهت ماکزیمم اشتغال در اقتصاد و هدف‌گذاری نرخ تورم ۲ درصد باقی بماند. مقامات در روز چهارشنبه گفتند که همانند ماه گذشته به‌نظر می‌رسد ریسک‌های کوتاه‌مدت برای چشم‌انداز اقتصاد به‌شدت متعادل باشند این امر به معنای آن است که رشد به همان احتمال که ممکن است سرعت بگیرد، ممکن است کاهش یابد.

مقامات فدرال‌رزرو اکنون در مورد رسیدن نرخ کلی تورم به ۵/ ۱ درصد نسبت به ۳/ ۱ درصد در ماه سپتامبر قضاوت می‌کنند، اما هنوز هم کمتر از میزان هدف‌گذاری شده است. آنها همچنین در مورد رسیدن هسته تورم به ۷/ ۱ درصد بحث می‌کنند. این تورم کالاهای پرنوسانی مانند قیمت بنزین را در نظر نمی‌گیرد. در بیانیه فدرال‌رزرو، مقامات این نهاد اعلام کرده‌اند که تورم از زمان ابتدای سال‌جاری افزایش یافته است. مقامات همچنین اعلام کرده‌اند که معیارهای جبرانی تورم به‌طور قابل ملاحظه‌ای تغییر کرده، اما پایین باقی‌مانده‌اند. ماه گذشته در بیانیه فدرال‌رزرو کلمه قابل‌ملاحظه قید نشده و افزایش تورم نیز با کلمه «تا حدودی» مشخص شده بود. تصمیم فدرال‌رزرو موجب انتقاد برخی اقتصاددانان لیبرال شده است که می‌خواهند نرخ بهره تا حد امکان پایین باقی بماند تا اشتغال را بیشتر کند، در حالی که تورم زیر میزان هدف تعیین شده باقی‌مانده است. لاری سامرز، اقتصاددان و وزیر قبلی خزانه‌داری می‌گوید: «اقدام فدرال‌رزرو ناخوشایند بود، اما غیرمنتظره نبود. با این وجود، خطرات اقتصادی بزرگ و شواهد کمی در مورد مساله تورم وجود دارد.»

یلن در کنفرانس خبری خود گفت که وی تمایلی به اداره یک اقتصاد پر فشار که در آن تورم ممکن است از مقدار هدف خود فراتر برود، ندارد. وی گفت: «بگذارید شفاف حرف بزنم. من توصیه‌ای به داشتن یک اقتصاد داغ (داغ‌شدن پول به دلیل نرخ بهره پایین) به‌عنوان یک تجربه ندارم.»بانک مرکزی آخرین‌بار یک سال قبل در جلسه ماه دسامبر خود نرخ بهره را افزایش داده بود که از سوی اقتصاددانان نخستین گام برای خروج از محدوده نرخ بهره صفر درصد محسوب شد. ترامپ قول داده است مالیات‌ها را برای افراد و شرکت‌ها کاهش داده و مخارج در حوزه زیرساخت‌ها را تا یک تریلیون دلار از طریق اعتبارات مالیاتی افزایش دهد.

با وجود اینکه ترامپ رئیس فدرال‌رزرو را در طول کارزار انتخاباتی خود ستوده و گفته بود برای وی احترام زیادی قائل است، اما او را متهم به پایین نگه داشتن نرخ بهره برای کمک به اوباما کرده بود. دوره تصدی یلن بر فدرال‌رزرو در ابتدای سال ۲۰۱۸ تمام می‌شود. یلن در مورد این موضوع می‌گوید: «من تصمیم به خدمت در دوره‌ای چهار ساله گرفته بودم و در مورد آینده هیچ تصمیمی نگرفته‌ام.»تحلیلگران انتظار ندارند که مقامات فدرال‌رزرو پیش‌بینی خود را از افزایش‌های آینده بر اساس انتظارات از آنچه ترامپ و کنگره ممکن است انجام دهند، تغییر دهند. تحلیلگران مرکز اقتصاد کلان پانتئون هفته گذشته ذکر کرده بودند: «با توجه به اینکه فدرال‌رزرو تا چه حد قبلا از سوی سیاستمداران جمهوری‌خواه غیرمحبوب بوده است، ما بسیار شک داریم که اعضای کمیته بازار آزاد فدرال‌رزرو بخواهند متهم به جست‌وجوی راهی برای اثر گذاشتن بر کنگره و دولت جدید شوند.»