سیگنال‌های ترامپ در بورس تهران

دکتر محمدرضا صادقی مقدم
استاد دانشگاه تهران

معمولا انتخابات در کشور ما باعث تغییر جریان بازار‌ها بوده است، ولی اینکه تغییر جریان چگونه بوده، بستگی به نحوه رقابت‌های انتخاباتی داشته است. یعنی مردم گمانه‌زنی می‌کنند که کدام طیف موفق خواهد شد و متناسب با آن واکنش نشان می‌دهند. در انتخابات گذشته طیف‌های موافق و مخالف توافق هسته‌ای به رقابت پرداختند که گمانه‌زنی‌ها حاکی از این مساله بود که اگر طیف موافق مذاکرات هسته‌ای به پیروزی دست پیدا کند، بازار واکنش مثبت و در صورت پیروزی طیف سیاسی مخالف مذاکرات هسته‌ای بازار واکنش منفی نشان خواهد داد؛ بنابراین نحوه چیدمان رقبای انتخاباتی است که مشخص‌کننده سمت و سوی بازار خواهد بود. پیش فرض کنونی نشان‌دهنده حضور دکتر روحانی بدون وجود رقیبی قدرتمند است که در این‌صورت بازار نوسان چندانی نخواهد داشت، اما در صورت حضور رقبای جدی‌تر که هر کدام دو تفکر را در کشور نمایندگی می‌کنند مسلما تلاطم بیشتری را در بازار خواهیم دید. جهت‌گیری‌ها، گمانه‌زنی‌ها و پیش‌بینی‌ها به هر کدام از طیف‌های سیاسی نزدیک شوند، جهت‌گیری‌ها و تلاطم‌های بازار نیز متفاوت خواهد بود.

مساله دیگر اینکه خود به خود وقتی به زمان انتخابات حرکت می‌کنیم، اولویت‌های کشور تغییر می‌کند و از سوی دیگر مساله‌ها و دغدغه‌های شرکت‌ها که بسیاری وابسته به حاکمیت هستند تا برگزاری انتخابات در اولویت قرار نمی‌گیرد. برای نمونه بسیاری از بنگاه‌ها در داخل کشور منتظر هستند که با توجه به تغییرات قیمت‌های جهانی کالا‌ها، سازمان تعزیرات قیمت کالاهای داخلی را نیز افزایش دهد. این اتفاقات که یک روند عادی در هر سال است و به نسبت قیمت‌های داخلی با توجه به تغییر قیمت‌های بین‌المللی به‌روز می‌شود، ممکن است در سال انتخابات مورد توجه قرار نگیرد. به عبارتی ممکن است تصمیماتی که در اختیار دولت است و تاثیر مستقیمی بر عملکرد بنگاه می‌گذارد، در سال انتخابات اولویت اول دولت نباشد.

همچنین نتیجه انتخابات ریاست جمهوری سال آینده به دلایل متعددی قابل پیش‌بینی نیست؛ چرا که رقیب روحانی هنوز کاملا مشخص نشده است. در انتخابات‌های گذشته رقبا از قبل مشخص بودند و می‌توانستیم از جهت‌گیری فکری رقبا و اقبال مردمی آنها روند و سمت و سوی بازار را پیش‌بینی کنیم؛ بنابراین بازار در این مورد قابل پیش‌بینی نیست. از سوی دیگر انتخابات سال آینده ریاست جمهوری تقریبا همزمان با آغاز دولت ترامپ در آمریکا است و ممکن است بازار بیش از آنکه تحت تاثیر انتخابات ایران باشد، تحت تاثیر اقدامات دولت آمریکا قرار بگیرد؛ چرا که سیگنال‌هایی که حضور ترامپ ایجاد کرده است روند متفاوتی را در تمامی بازار‌های دنیا به‌وجود آورد. سیگنال‌هایی چون انتخاب افراد تندرو برای پست‌های کلیدی امنیت ملی آمریکا در روزهای اخیر و اقداماتی از این دست در بسیاری اوقات تاثیر جدی‌تر و بیشتری بر بازار خواهد داشت.

همچنین اگر در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده در مقابل آقای روحانی و طیف فکری او، فردی ظهور کند که از اقبال مردمی نیز برخوردار باشد و در واقع معادل ترامپ در آمریکا، فردی باشد که از تقابل‌ها استقبال کند، رفع مشکلات و موانع بین ایران و آمریکا نیز عملا غیرممکن خواهد شد. این مساله بر وضعیت واقعی بنگاه‌ها و وضعیت بازار‌های ثانویه تاثیر‌های متفاوتی دارد و شرایط امروز این پیش‌بینی‌ها را سخت می‌کند، اما این اتفاقات به معنی ریسک سیستماتیک در بازار است و بازار از ریسک گریزان است و نسبت به آن واکنش منفی نشان خواهد داد. هر چند بازار ممکن است پس از طی یک دوره زمانی به روند عادی بازگردد. همچون اتفاقاتی که در زمان حمله بوش به منطقه صورت گرفت و شاهد افزایش شدید نوسانات بودیم.