صادق پور سالم
پژوهشگر اقتصادی

برای بررسی میزان تاثیرات آلودگی هوا بر سلامت افراد ابتدا نوع و تاثیر این آلاینده‌ها را بر بدن بررسی می‌کنیم. کربن مونوکسید: با فرمول CO و حاصل احتراق ناقص است. گازی است بسیار سمی که با تاثیر بر گلبول‌های قرمز اکسیژن‌رسانی را به سلول‌ها مختل می‌کند. گوگرد دی‌اکسید: با فرمول SO و حاصل فعالیت‌های صنعتی است و در حضور کاتالیزگری به نام NO2 با بخار آب واکنش داده و اسید سولفوریک را به‌وجود می‌آورد که باران‌های اسیدی حاصل این واکنش است. دی‌اکسید نیتروژن: با فرمول NO2 و حاصل فعالیت‌های انسانی و مصرف سوخت فسیلی است. این گاز از گازهای گلخانه‌ای بوده و در مجاورت آب اسید نیتریک را تشکیل می‌دهد که اثر خورندگی بر فلزات دارد. ایجاد مه‌دود از جمله اثرات وجود این آلاینده در هوا است.

ذرات معلق: براساس قطر، به سه بخش ذرات ریز، متوسط و درشت تقسیم می‌شوند و ریزگردها هرچه ریزتر باشند، تاثیر بیشتر بر سلامت انسان دارند.

اوزون: با فرمول O3، این گاز در جو زمین بسیار مفید و حیاتی است ولی روی زمین بسیار آلاینده و خطرناک! تاثیر مستقیم این گاز بر اندام تنفسی و مخاط موجودات زنده و تاثیر اکسیدکنندگی روی مواد بسیار قابل توجه است.

راهکار جلوگیری از آلودگی هوا

همچنان که در تشریح گازهای آلاینده هوا بیان شد، تاثیر هر کدام از این گازها طولانی‌مدت و گاهی غیر قابل برگشت است. شکی نیست بدن انسان در هوای آلوده تاثیرات بسیار نامطلوبی را می‌پذیرد ولی به همین نسبت اکوسیستم‌های شهری و زیرساخت‌های شهری نیز متاثر از این آلودگی خواهند بود. در یک حساب سرانگشتی، هزینه درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا، هزینه مرمت و بازسازی پل‌ها و زیرساخت‌های شهری و هزینه پاکسازی تابلوها و معابر از دوده و اثرات آلایندگی هوا، میلیاردها ریال است که سرمایه‌ای عظیم برای رفع کمبودهای شهری و رفاه عمومی محسوب می‌شود. با توجه به این موضوع روش‌های جلوگیری از آلودگی هوا، رابطه مستقیم با اراده ملی و عمومی دارد. مردم درگیر با معضل آلودگی هوا باید با احساس مسوولیت نسبت به منابع آلاینده شهری در کاهش آن سهیم شوند. خودروهای شخصی مهم‌ترین منبع آلودگی شهری هستند، با بررسی نمودارهای آلایندگی به راحتی می‌توان نتیجه گرفت پاک‌ترین روزهای شهر، روزها و ساعاتی است که وسایط نقلیه به کمترین میزان خود رسیده‌اند. پس استفاده از وسایط نقلیه عمومی نه یک شعار بلکه یک واقعیت انکارناپذیر است.

مدیریت شهری نیز در کاهش بحران آلودگی هوا تاثیرگذار خواهد بود. افزایش سرانه فضای سبز، تغییر مدل شهرسازی موازی با جهت باد غالب منطقه، گسترش ناوگان حمل و نقل عمومی با تاکید بر ناوگان غیرآلاینده، مدیریت مصرف انرژی در معابر و مناظر شهری، خروج صنایع آلاینده و مزاحم شهری از محدوده و حریم شهر و ایجاد زیرساخت‌های ترافیکی مفید شهری برای کاهش تردد خودروها از جمله اقداماتی است که مدیران شهری برای کاهش آلایندگی هوا پیشنهاد می‌دهند. هر کدام از این راهکارها را می‌توان به‌عنوان گزینه‌ای برای حل این معضل بررسی و اجرا کرد.