آمادگی ایران برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی

وال استریت ژورنال

فرودگاه امام خمینی(ره) درحال تبدیل ایران به قطب منطقه‌ای پس از توافق هسته‌ای است. بخش مرکزی پروژه‌های مختلف شرکت‌های بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی‌(ره) شامل ایجاد دو ترمینال جدید و همچنین یک منطقه آزاد تجاری در این محیط است. این پروژه بزرگ شامل بخش‌هایی برای صنعت، تدارکات، هتل‌ها و مراکز همایش است. در شرایطی که این پروژه در مراحل ابتدایی خود قرار دارد، دولت ایران امیدوار است که فراگیر شدن پروژه توسعه فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی بتواند شرکت‌های خارجی و سرمایه‌گذاران خارجی را متقاعد سازد که تهران را به‌عنوان قطب اقتصادی منطقه انتخاب کنند.

این پروژه می‌تواند منجر به میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری برای منطقه و کسب‌وکارهای بین‌المللی املاک و ساخت‌ و ساز باشد. شرکت توسعه صنعتی بوویگ و فرودگاه پاریس که مدیریت فرودگاه‌های شارل دوگل و اورلی را بر عهده دارد، مذاکراتی را در سال جاری با مقامات ایرانی برای سرمایه‌گذاری در فرودگاه بین‌المللی تهران انجام داده‌اند. سال گذشته نیز، شرکت بزرگ هتل‌سازی آکور قراردادی را با ایران امضا کرد که مدیریت هتل‌های نوووتل و ایبیس را که به این فرودگاه وابسته هستند و علاقه‌مندی بین‌المللی به توسعه زیرساخت‌های مربوط به فرودگاه را نشان می‌دهند، در دست داشته باشد. صباغی مشاور ارشد ریاست فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی در این‌ باره می‌گوید که این پروژه امید دارد با تحولات و توسعه‌های مرتبط با فرودگاه‌های موفقی همچون امارات متحده و ترکیه رقابت کند.

به‌عنوان‌ مثال، منطقه «مرکز جهانی دبی» که در سال ۲۰۱۰ آغاز به کار کرده است، فرودگاه جدیدی را در دست‌ ساخت دارد که با ظرفیت حداقل ۱۶۰ میلیون مسافر در سال و ۱۲ میلیون تن محموله پیش‌بینی ‌شده است. در اطراف این فرودگاه، مناطق ویژه‌ای برای تدارکات، تعمیر و نگهداری هواپیما، ساختمان‌های مسکونی و مناطق اختصاصی گلف وجود دارد. شرکت سرمایه‌گذاری هتل‌های هیلتون نیز سال گذشته قرارداد احداث هتلی ۵۳۵ اتاقه را در این فرودگاه بسته که اجرایی خواهد کرد. وی در این‌ باره گفت: «این ارقام بزرگ است و ما نمی‌توانیم بدون زیرساخت‌های لازم و کار بسیار زیاد، به این هدف دست پیدا کنیم. اما اگر بتوانیم سهم خود از بازار را در طول دوره زمانی ۱۵ ساله به دست آوریم، می‌توانیم میزان سهم خود از این بازار را بستانیم. این رقابت سختی است؛ اما دولت در حال از بین بردن موانع برای این هدف است.»

مناطق ویژه اقتصادی با اهداف و قوانین متفاوت در سراسر جهان وجود دارند. بسیاری از این مناطق طراحی‌شده‌اند تا اجازه دهند تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان بدون توجه به قوانین محلی و با کاهش یا از بین بردن مالیات‌ها به تجارت بپردازند. چین به‌صورت موفقیت‌آمیزی از مناطق آزاد تجاری به‌عنوان بستری برای آزمودن برنامه‌های اقتصاد آزاد خود استفاده کرده است. در مرکز تجارت دبی، این مناطق سرمایه‌گذاری خارجی، محدودیت در سرمایه‌گذاری‌ها را کنار زده و به کار خود مشغول‌ هستند. ایران در حال حاضر ۶ منطقه تجاری آزاد دارد که یکی از آنها نیز منطقه آزاد چابهار است که در سال ۱۹۹۲ در مرز ایران و پاکستان آغاز به کار کرد و نمونه دیگری از آن، منطقه آزاد اروند است که در مرز بین ایران و عراق قرار دارد. منطقه آزاد تجاری اروند موجب ایجاد شدن انبارها و ساختمان‌های اداری در نزدیکی رود اروند و فرودگاه این شهر شده است.

منطقه آزاد تجاری اروند نیز برنامه‌های مختلفی برای توسعه زیرساخت‌هایش دارد. سال گذشته، این منطقه توافقی را با یک شرکت خصوصی سرمایه‌گذار آلمانی امضا کرد که ۳۰ توربین بادی را برای تأمین برق منطقه ایجاد کند. با این‌ حال، منطقه آزاد تجاری فرودگاه بین‌المللی تهران مانند جواهر است؛ زیرا در نزدیکی تهران قرار دارد؛ پایتخت بزرگ ایران که شهر بسیار بزرگ‌تری نسبت به دیگر شهرستان‌های ایران است. این منطقه که قرار است در فازهای مختلف طی ۲۰ سال آینده توسعه داده شود، نیازمند ده‌ها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است تا بتواند پتانسیل واقعی خود را نشان دهد.

ایران، مشاوران هوایی نیوزیلند یا NACO را استخدام کرده که بزرگ‌ترین پروژه‌های اصلی در مکزیکوسیتی، کوالالامپور و پکن را هم‌اکنون به‌عنوان مشاور در دست دارند. مشاوران هوایی نیوزیلند تخمین زده‌اند که ترمینال ایرانشهر که یکی از اجزای کلیدی شهر جدید در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی تهران بوده و ظرفیت جابه‌جایی ۲۰ میلیون مسافر را دارد، دو میلیارد دلار هزینه داشته باشد. در همین حال، شرکت‌هایی از کره جنوبی، هلند، فرانسه و چین توافق‌های مطرح‌شده درخصوص این فرودگاه را امضا کرده‌اند یا وارد مذاکره برای وارد شدن به این پروژه مالی با کمک و حمایت دولت‌های خود شده‌اند. در گذشته، تعدادی از این کشورها به پروژه‌های مالی مشابه در سراسر دنیا کمک کرده‌اند تا سهمی از این بازار داشته باشند.