رویکرد پرسش‌محور

مارگارت استیونس
استاد دانشگاه آکسفورد

در مصاحبه با یکی از دانشجویانم در سال 2011 به‌عنوان یک استاد دانشگاه اقتصاد متوجه نوعی ناراحتی شدم. او قصد داشت سه سال پیشتر وقتی بحران مالی آغاز شده بود، در دانشگاه آکسفورد فلسفه، سیاست و اقتصاد (PPE) بخواند و پرسش‌های بسیاری در مورد جهان اقتصاد، سیستم مالی بین‌المللی، نابرابری و سیاست اجتماعی داشت. او متخصص اقتصاد شد، سخت کار کرد و بسیار آموخت؛ هم اکنون نیز با بهترین نمره کلاس فارغ‌التحصیل شده است. با این وجود وی هیچ ایده‌ای در مورد اینکه پاسخ‌ها چه می‌توانست باشد، نداشت - بنابراین به ادامه تحصیل در رشته اقتصاد فکر کرد. نمی‌توانستم نسبت به گرفتن مدرک کارشناسی ارشد برای دریافت پاسخ‌هایش کمتر احساس خوشبینی زیادی کنم.

البته ما تنها نیستیم؛ بسیاری از اقتصاددانان و دانشجویان حرفه‌ای و آکادمیک نیز همین معضل را بیان می‌کنند. برخی اقتصاددانان دانشگاهی مانند ادوارد گلاسر، پل سیبرایت و‌ها جون چنگ نیز در این مقوله نظراتی دارند و وارد بحث آموزش اقتصاد و برخی ضعف‌های آن شده‌اند. پروژه CORE (برنامه دسترسی آزاد به منابع در اقتصاد)، با همکاری 25 اقتصاددان بین‌المللی تحت هدایت وندی کارلین در دانشگاه لندن شکل گرفته و چالش تعلیم منابع جدید را برای گسترده‌تر کردن برنامه درسی اقتصاد در پیش گرفته است. این موضوعات هم اکنون در دانشگاه‌های اروپا (مانند لندن، بریستول وسیه‌نا)، ایالات متحده آمریکا، استرالیا و هند تدریس می‌شوند. رویکرد CORE در آغاز کار خود است و به دانشجویان ابزارهایی می‌دهد تا برای تحلیل و شرح دادن آنچه می‌بینند، از آنها استفاده کنند. این امر آنها را تشویق می‌کند تا پرسش‌های اقتصادی را در چارچوب‌های اجتماعی، سیاسی، اخلاقی و رفتاری در نظر بگیرند و به پرسش‌هایی نظیر قدرت یا عدالت که به عقیده برخی ماورای حوزه علم اقتصاد در نظر گرفته می‌شوند، نیز بپردازند.

تقریبا در هر دوره اقتصاد خرد، در هر سطحی با نظریه مصرف‌کننده و تولیدکننده شروع می‌شود و با بازارهای رقابتی و تعادل عمومی ادامه پیدا کرده به موضوعاتی مانند انحصار و بازار چندقطبی و موارد خاص اشاره می‌کند و در نهایت نیز به کالاهای عمومی، اثرات خارجی و مسائل مربوط به اقتصاد اطلاعات منتهی می‌شود. این در حالی است که بسیاری از افرادی که چنین دوره‌هایی را تدریس می‌کنند، خود را به‌عنوان اقتصاددانان بازار آزاد به حساب نمی‌آورند. بنابراین، خطری برای دانشجویان وجود دارد در مورد اینکه جهان مجموعه‌ای از بازارهای رقابتی است (یا باید باشد) پیغام اشتباهی دریافت کنند. موضوعاتی که در بالا اشاره شد تنها چند مورد از مشکلاتی هستند که در آموزش اقتصاد وجود دارند.