سرمایه‌گذار توانگر

محمد رامین کمیلیان
فارغ‌التحصیلMBA دانشگاه تورنتو و موسس گروه سرمایه‌گذاران توانگر Av Angels

Angel Investing مرحله اولی است که یک سرمایه‌گذار در یک ایده کارآفرینی سرمایه‌گذاری می‌کند تا کارآفرینان بتوانند مرحله اولیه شکل‌گیری شرکت خود را طی کنند. ابتدا لازم است برای واژه Angel Investing یک معادل فارسی که معنای واقعی انگلیسی را منتقل می‌کند، تعریف کنیم. به نظر من بهترین معادل «سرمایه‌گذار توانگر» است. این نوع سرمایه‌گذارها در مرحله آغازین به کمک کارآفرین می‌آیند و جدا از پول و سرمایه اولیه کمک می‌کنند که ایده به درجه‌ای قابل قبول از پختگی برسد. آنها از شبکه ارتباطی خود برای پیشرفت ایده کمک گرفته و همزمان به‌عنوان مربی به تیم کارآفرینی کمک می‌کنند. از آنجا که این سرمایه‌گذارها اقدام به توانگر کردن کار آفرینان می‌کنند، «سرمایه‌گذار توانگر» مناسب‌ترین معادل است. سرمایه‌گذار توانگر عموما مبالغی بین 25 تا 100 میلیون تومان سرمایه‌گذاری می‌کند که مبلغ لازم برای اداره شرکت از 4 تا 12 ماه است. این سرمایه‌گذاران این مبلغ را از دارایی شخصی خود می‌گذارند که این خود تفاوت اصلی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه «Venture Capital» است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه که به تازگی مجوز فعالیت را اخذ کرده‌اند معمولا پول افراد دیگر را سرمایه‌گذاری می‌کنند و از لحاظ ساختاری تفاوت بسیار زیادی با سرمایه‌گذاران توانگر که حتی به‌صورت گروهی نیز ممکن است سرمایه‌گذاری کنند، دارند.

سرمایه‌گذاران توانگر در مقابل پولی که به کارآفرینان می‌دهند سهام یا وام تبدیل به سهام ( Convertible Note) دریافت می‌کنند. حال این سوال پیش می‌آید که چگونه می‌توان یک سرمایه‌گذار توانگر شد. برای سرمایه‌گذار توانگر بودن علاقه به کارآفرینی، وقت گذاشتن برای کار آفرینان و اشتها برای ریسک بالا بسیار مهم است. این نوع سرمایه‌گذاری با شیوه‌های رایج دیگر مانند بورس، ملک و صندوق‌های مشترک متفاوت است. دلیل این تفاوت هم در این است که اطلاعات کمتری از شرکت به علت نوپا بودن آن برای تحلیل در دست است. در مدل‌های رایج، برای ارزیابی شرکت ممکن است از تئوری مدرن پرتفوی استفاده شود ولی در سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا، سرمایه‌گذاری توانگر به علت نبود این اطلاعات، ادراک سرمایه‌گذار بسیار مهم است و نیز باید اضافه کرد هر سرمایه‌گذار برای خود شیوه‌های تحلیلی خاصی رادارند که البته در سطرهای آتی با چند نکته مهم آن آشنا خواهیم شد. به علت تاثیر مثبتی که این سرمایه‌گذاران در ایجاد ارزش به اشتغال‌زایی، گسترش کارآفرینی و غیره دارند، دولت‌ها بسترهای حمایتی مختلفی را ایجاد می‌کند. نمونه این حمایت‌ها عبارت است از معافیت‌‌های مالیاتی و سرمایه‌گذاری کنار سرمایه‌گذاران که Coinvestment گفته می‌شود.

ایجاد معافیت‌های مالیاتی، بحث‌های طولانی و پیچیده نهادهای دولتی را نیاز دارد که بسیار مشکل است. برای پیشرفت این امر، علاقه‌مند باید اقدام به سرمایه‌گذاری کرده و افراد کم‌تجربه‌تر باید در سایه این افراد این مسیر را آغاز کنند که این به اصطلاح Shadowing نام دارد. تمام این اقدامات باعث می‌شود که افراد با این مقوله آشنایی بیشتری پیدا کنند و هرکسی در حد توانایی خود اقدام به سرمایه‌گذاری کرده و البته افرادی خواهند بود که به‌صورت حرفه‌ای‌تر و دقیق‌تر این کار را دنبال خواهند کرد. ولی همان‌طور که فرهنگ کارآفرینی نیاز به نهادینه شدن دارد فرهنگ این نوع سرمایه‌گذاری‌ها نیز نیاز به فراگیر شدن دارد. افزایش تعداد این نوع سرمایه‌گذاران بهترین راه‌حل برای گسترش این فرهنگ در جامعه است و وقتی عده این سرمایه‌گذاران زیاد شد، می‌توانند برای ایجاد بسترهای تشویقی لازم با دولت وارد گفتمان می‌شوند. حال سوال بسیار مهم این است که سرمایه‌گذاران از کجا می‌توانند با ایده‌ها آشنا شوند، یا به اصطلاح از کجا به Deal Flow دسترسی پیدا کنند. در پاسخ باید گفت که بهترین مکان برای آشنایی با کارآفرینان شرکت در نشست‌های مراکز شتاب‌دهی است. در این مراکز گروه‌های کارآفرینی اقدام به بسط و توسعه‌ ایده خود می‌کنند. شرکت در این نشست‌ها باعث می‌شود سرمایه‌گذاران پیشرفت تیم‌ها را از نزدیک بررسی کرده و در آنهایی که علاقه بیشتری دارند سرمایه‌گذاری کنند.

در ادامه باید اضافه کرد که یک سرمایه‌گذار چطور می‌تواند در شرکتی که هنوز شاید ثبت نشده باشد یا حتی ایده پخته ندارد سرمایه‌گذاری کند. در پاسخ باید گفت توجه به تمام زحمات یک سرمایه‌گذار توانگر، مربیگری و کمک به کارآفرینی است پس یک سرمایه‌گذار بیشتر از ایده باید به کارآفرینان توجه کند و آنان را مورد ارزیابی قراردهد، ولی چند نکته را می‌توان ذکر کرد که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران تیم‌های بهتری را انتخاب کنند.باید این نکته را اضافه کرد مثل هر شغل دیگر این نوع سرمایه‌گذاری با تمرین و ممارست به نتیجه می‌رسد. این فکر که یک نفر انتظار داشته باشد در سرمایه‌گذاری اول خود به گنج برسد، بسیار ساده‌اندیشی است. برای انکه فرد بتواند این کار را به‌صورت بلندمدت ادامه دهد رعایت چند نکته ضروری است.

1- بهتر است در اول این مسیر، در همه شرکت‌ها یک اندازه سرمایه‌گذاری شود و از هیجان جلوگیری کرد. این کار باعث می‌شود که ریسک کاهش پیدا کند و سرمایه‌گذار در اول مسیر که ممکن است با شکست همراه باشد سرخورده نشود.

2- بهتر است این نوع سرمایه‌گذار‌ها در کنار هم اقدام به سرمایه‌گذاری کنند تا از تجربه یکدیگر استفاده کرده و ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند. هدف از تاسیس گروه‌های سرمایه‌گذاران توانگر آوا انجلز (Ava Angels) هم همین است. در این گروه‌ها افراد با تخصص‌های مختلف در تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری به‌هم کمک می‌کنند.

3- افراد بهتر است که به دو یا حداکثر سه حوزه که مورد علاقه آنها است توجه کنند. از آنجا که حوزه تکنولوژی گسترده است سرمایه‌گذاری در تمام آنها باعث می‌شود که ریسک افزایش پیدا کرده و احتمال موفقیت کاهش می‌یابد. به همین علت عضویت در این گروه‌ها باعث می‌شود تا افراد از تخصص همدیگر استفاده کنند.

4- با این حال تنوع در سرمایه‌گذاری بسیار مهم است. عضویت درگروه‌های سرمایه‌گذاری باعث می‌شود افراد بتوانند دنبال شخص با تجربه‌تری اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. به افرادی که یک سرمایه‌گذار را هدایت می‌کند Lead Investor گفته می‌شود.

5- قدرت تصمیم‌گیری بسیار مهم است، هر چقدر این مورد تاکید شود باز کم است. سرمایه‌گذار باید بتواند به‌صورت قطعی آره یا نه بگوید البته بعدا از طی یک دوره کوتاه راستی آزمایی Due Diligence.

6- نکته آخر این است که این کار در بلند‌مدت مثمرثمر خواهد بود. افراد نمی‌توانند انتظار داشته باشند با یک یا دو سرمایه‌گذاری موفق شوند. باید موارد زیادی سرمایه‌گذاری کرد، در نشست‌های زیاد شرکت کرد تا حس مناسبی نسبت به کارآفرین توانا و غیر توانا، ایده قابل رشد و ایده معمولی پیدا کنند.

بهترین مربی برای این نوع سرمایه‌گذاری، اقدام به سرمایه‌گذاری است. با این کار افراد پاسخ تمام سوالات خود را دریافت خواهند کرد. برای نتیجه‌گیری سرمایه‌گذاران توانگر نقش بسیار مهمی را در بسط اکو سیستم تکنولوژی بازی می‌کنند. این افراد باعث می‌شوند که فرهنگ کارآفرینی گردش یابد. به افراد علاقه‌مند پیشنهاد می‌شود حتما در جلسات مراکز شتاب‌دهی شرکت کنند و بهترین راه، انجام چند سرمایه‌گذاری هرچند کوچک است. با انجام این کار پاسخ بسیاری از سوالات خود را می‌گیرید.