‌اعتماد به مدیریت شهری

محمدمهدی صفایی

عضو هیات علمی دانشگاه تهران جنوب

در حالی که بسیاری از نهادها و سازمان‌های مدیریتی در سراسر جهان به چالاکی و کم‌مصرف بودن سازمان خود می‌اندیشند و پرهیز از فربهی و زمین‌گیر شدن یک سازمان، محور استراتژیک بسیاری از مدیران مطرح در سطح جهان است، ساختار مدیریتی شهرداری‌ها بدون بهره‌مندی کافی از این تجربه‌های جهانی با چالش‌هایی همچون درآمدزایی،بازدهی نزولی و مدیریت پایدار شهری مواجه است.اگرچه درآمدهایی همچون عوارض عبور از بزرگراه‌های درون شهری و عوارض سوخت در بسیاری از شهرهای جهان متداول است ولی آنچه که بر مقبولیت کسب چنین درآمدهایی می‌افزاید و باعث افزایش اعتماد شهروندان و رضایت در پرداخت چنین عوارضی می‌شود، تاثیر مستقیم این هزینه‌ها بر ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است؛ به بیانی دیگر زمانی دریافت چنین عوارضی منصفانه، قابل پذیرش و سهل‌الوصول خواهد بود که:

اولا:شهرداری راهکارهای بهتری برای اداره شهر و نیز کسب درآمد نداشته باشد.

ثانیا: مدیریت شهری با جلوگیری از دوباره‌کاری و صرف هزینه‌های مازاد و غیر ضروری اراده خود را درجهت حرکت به سوی یک توسعه همه‌جانبه پایدار به نمایش بگذارد.

ثالثا: شهروندان نشانه‌های رشد سلامت و بهداشت اجتماعی را ببینند و به طور کلی شاخص کیفیت زندگی و محیط را، هم در مقایسه با خود و هم در مقایسه با معیارهای جهانی درحال رشد احساس کنند.

فروش تراکم و عوارض نوسازی به‌عنوان یک منبع درآمد سهل ولی ناپایدار تاکنون اجازه بهره‌مندی از درآمدهای پایدار و پررونق را به شهرداری‌ها نداده است، درحالی‌که ظرفیت‌های بسیاری برای کسب درآمدهای پایدار وجود دارند که همانند گنج‌های دست‌نیافته تاکنون طراحی یا اجرا نشده‌اند. همچنین کندی روند تکمیل زیرساخت‌های شهری خصوصا شبکه حمل و نقل عمومی، علی‌الخصوص مترو - که از نان شب واجب‌تر است - باعث تحمیل هزینه‌ها و آسیب‌های فراوان به شهروندان و شهر شده به طوری که حتی کسب درآمدهای مفروض در این شرایط نمی‌تواند توازن‌ بین وظایف و درخواست‌های بین شهرداری و شهروندان را برقرار سازد.در این شرایط ایجاد هزینه‌هایی که صرف تزئینات می‌شود و تاثیر صرفا بصری و نه حسی را دنبال می‌کند، به‌صورت کوتاه‌مدت و ناپایدار در گوشه و کنار شهرها به شکل گسترده‌ای به چشم می‌آید. در حالی‌که شهر با مشکلات بسیار مهمی از جمله آلودگی هوا، ترافیک سنگین، کندی آمد و شد، اتلاف وقت و کمبود فضای سبز، پارکینگ و فضاهای عمومی و در نهایت معضلات و عوارض بهداشتی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی متاثر از این مشکلات مواجه است. از نگاهی دیگر در مثال‌های متعدد شهروندان با تحت‌نظر داشتن فعالیت‌های ساختارمند و تاثیرگذار شهرداری بر کیفیت زندگی و منزلت اجتماعی خود ابراز رضایت و قدردانی کرده و عوارض معتدل و متناسب را با میل و رضایت پرداخت کرده‌اند.توجه به توسعه ساختارگرایانه و طرح‌های بلندمدت و پرهیز از خطا و اشتباه و دوباره‌کاری و صرف هزینه‌های غیرضروری می‌تواند با اعتمادسازی زمینه‌های رشد و توسعه پایدار را به وجود آورد و در چنین شرایطی است که فرهنگ‌سازی پرداخت رضایتمندانه عوارض شکل می‌گیرد و زیرساخت‌هایی که با تکمیل و توسعه مانع هدرروی سرمایه و افزایش و پایداری درآمدزایی در شهر می‌شود تقویت می‌شوند. لذا دستیابی به این ظرفیت‌ها با تعریف طرح‌های پژوهشی در قالب همکاری بین اساتید مجرب دانشگاه‌های مربوطه و ایجاد اتاق‌های فکر با رویکرد رشد خلاقیت و تامین دستاوردهای بلند‌مدت و پایدار محقق می‌شود.