گروه بازرگانی: موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی یکی از راهکارهایی است که در جهان برای افزایش سطح رقابت در تجارت مورد استقبال قرار می‌گیرد. البته ایران نیز در دو پیمان اکو و سازمان کشورهای اسلامی فعال بوده، اما تا کنون نتوانسته در موافقت‌نامه‌های بین‌المللی چندان موفقیت‌آمیز عمل کند. می‌توان اجرایی کردن موافقت‌نامه تجارت ترجیحی بین ایران و ترکیه را به‌عنوان اولین گام برای ورود به جهانی شدن و رقابت‌پذیر ‌بودن دانست. این در حالی است که هنوز کشورهایی هستند که انعقاد موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی با آنها برای ایران مزیت داشته باشد. در مقاله‌ای تحت عنوان «نقش تعرفه در گسترش مبادلات بازرگانی ایران با طرف‌های منطقه‌ای» به تحلیل دکتر محمدمهدی بهکیش و سمیرا نصیری و برای ارائه در سمینار اقتصاد ایران، کشور هند به‌عنوان یکی از کشورهای مناسب برای انعقاد این توافق‌نامه‌ها و اجرای تعرفه ترجیحی مورد بررسی قرار گرفته است.

براساس این مقاله، برای یافتن شرکای تجاری مناسب در منطقه باید به چند نکته اساسی توجه داشت. نخست آنکه ایران به دلیل ذخایر نفتی که دارد، باید به طرف کشورهایی برود که بیشتر مصرف‌کننده محصولات نفتی و گازی هستند. همچنین نزدیکی و همخوانی زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی دو طرف نیز در رابطه‌های تجاری بسیار حائز اهمیت است. از سویی، نزدیکی جغرافیای دو کشور برای ایجاد همکاری گسترده اقتصادی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های طرف تجاری ایران محسوب می‌شود. مکمل بودن اقتصاد دو طرف قرارداد نیز به نوبه خود در گسترش روابط تجاری میان دو کشور نقش‌آفرین خواهد بود.

با توجه به ویژگی‌های مذکور،‌ می‌توان هند را یکی از مقاصد مناسب برای کالاهای ایرانی دانست. هند بزرگ‌ترین نیازمند و مصرف‌کننده نفت و گاز جهان است. همچنین پیش‌بینی‌های صورت گرفته توسط صندوق بین‌المللی پول بیانگر این امر است که هند در سال ۲۰۵۰ میلادی به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان تبدیل خواهد شد که این موضوع بر افزایش قابل توجه واردات نفت و گاز یا محصولات متکی به آن دلالت خواهد داشت. در این راستا می‌توان روابط نزدیک فرهنگی-اجتماعی ایران و هندوستان را به همراه فاصله نزدیک جغرافیایی دو کشور برای افزایش مراودات تجاری مد نظر قرار داد. حال آنکه هند و ایران بهترین اقتصاد مکمل در منطقه را دارا هستند. در نتیجه هنگامی که تحریم‌ها حتی به صورت محدود نیز لغو شوند، هندی‌ها به دلیل نیازشان به محصولات نفتی، به همکاری با ایران مشتاق خواهند بود.

با بررسی مقاصد عمده صادراتی کشور هند درمی‌یابیم که محصولات این کشور بیشتر به کشورهای توسعه یافته صادر می‌شود که این امر بیانگر قدرت رقابت بالای محصولات هند است. در حالی که ایران جزو ۱۰ کشور عمده مقاصد صادراتی هند قرار ندارد اما براساس آمار منتشر شده از سوی گمرک، ایران‌ ۳ میلیارد و۱۴۶ میلیون دلار واردات از کشور هند دارد بنابراین این کشور دارای رتبه پنجم طرف معامله باایران است. بررسی کشورهای تامین‌کننده کالاهای مهم وارداتی هند نیز نشان می‌دهد که ایران با وجود توانمندی‌های موجود، فقط جزو تامین‌کنندگان اصلی سوخت‌های معدنی،‌ نفت خام و کود در هند است. در حالی که می‌توان به برنامه‌ریزی بلند‌مدت در بازار هند، سهم صادرات ایران به این کشور را در کالاهای دیگر از جمله محصولات شیمیایی آلی افزایش داد. در حال حاضر براساس آخرین آمار منتشر شده در ۱۰ ماه منتهی به سال ۹۳، هند با یک میلیارد و ۹۹۲ میلیون دلار جزو ۵ کشور عمده مقصد صادرات ایران است.

سه محصول پیشنهادی برای صادرات به هند

با توجه به نیاز هند، توان ایران در صادرات ‌کالایی چون پلی‌اتیلن، سنگ مس و کنسانتره آن و پروپان برای صادرات بیشتر به هند مناسب به نظر می‌رسند.

براساس داده‌های این مقاله، عربستان یک‌چهارم بازار پلی‌اتیلن هند را در اختیار دارد. حال با توجه به نیاز ۸۷۵ میلیون دلاری هند و توان صادراتی حدود یک میلیارد و ۱۸۶ میلیون دلاری ایران، تنها ۲/۲۸ میلیون دلار صادرات به هند صورت گرفته است که با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان سهم ایران را از این بازار افزایش داد.

در صادرات سنگ مس و کنسانتره به هند، ‌ایران با صادراتی به ارزش ۵ میلیون دلار در مقام نهم قرار دارد. هر چند حجم واردات به هند نزدیک به ۵ میلیارد و ۲۸۳ میلیون دلار و صادرات ایران به جهان نزدیک به ۳۷۷ میلیون دلار است و این بازار چه به لحاظ صادرات و چه به لحاظ تولید، هنوز اشباع نشده است و می‌توان با صادرات بیشتر، سهم بالاتری از بازار این کشور را به دست آورد. این در حالی است که شیلی به تنهایی در صادرات این محصول حدود ۳۰ درصد از بازار هند را به خود تخصیص داده است.

همچنین با توجه به صادرات حدود یک میلیارد و ۹۵۸ میلیون دلاری پروپان توسط ایران به جهان و نیاز وارداتی یک میلیارد و ۱۲۶ میلیون دلاری هند به واردات این کالا، ایران در اغلب سال‌ها صادراتی به این کشور نداشته است. با توجه به ارزش صادراتی این کالا، ایران توان پوشش تمامی نیاز هند را دارا خواهد بود. اما در رتبه بیستم صادرکنندگان پروپان به هند قرار گرفته است. این در حالی است که دو کشور عربستان و قطر حدود ۳۷ درصد نیاز وارداتی این کالا را در هند تامین می‌کنند.

با توجه به بررسی‌های صورت گرفته کاملا بدیهی است که ایران توان برقراری و ایجاد موافقت‌نامه بین‌المللی را با این کشور نیز دارا است و می‌تواند در قالب این توافق‌نامه‌ها، ‌روابط منطقه‌ای خود با کشور‌های همسایه را افزایش داده و برای ورود به عرصه بین‌المللی و پیوستن به WTO آماده شود.

بازاریابی 3 محصول با تعرفه ترجیحی