چند نکته درخصوص اتاق ایده‌آل

سیدحامد واحدی رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران این روزها که فعالان عرصه اقتصادی به‌خصوص در بخش خصوصی سرگرم انتخابات و گزینش اعضای به اصطلاح برتر و بهتر خود در اتاق‌های بازرگانی‌اند، واژه‌های بسیاری چون «اتاق ایده‌آل» بر زبان‌ها جاری می‌شود. اما آنچه در ابتدا از این واژه‌ها به ذهن متبادر می‌شود، نگاه ایده‌آلی و آرمان‌گرایی است که می‌توان در بطن این واژه‌ها یافت. ایده‌آل یا آرمانی همواره در همه عرصه‌های زندگی آدمی قد علم کرده و ناخودآگاه بسیاری را سال‌ها درگیر خود کرده است. مثلا زندگی ایده‌آل، شغل ایده‌آل، خانه ایده‌آل و... اما به راستی ایده‌آل در کنار واژه‌های مختلف به چه معنایی است؟ آیا ایده‌آل در کنار واژه زندگی و شغل به یک معنا است؟ در این صورت ویژگی‌های یک خانه یا یک شغل ایده‌آل چیست؟ آیا در چنین مواردی می‌توان به دنبال ایده‌آل گشت؟ اما به نظر می‌رسد ایده‌آل بودن در شرایط مختلف معناهای متفاوتی دارد و بخشی از معنای ایده‌آل، در معنای واژه دیگری است که به‌عنوان موصوف این کلمه می‌آید. به‌طور مثال، انسان، ایده‌آل بودن در معنای متافیزیکی را چنین معنا می‌کند که تمام حقایق بزرگ عالم در نهاد انسان نهفته است. از سوی دیگر، در تعاریف اخلاقی آن از آرمان‌گرایی اخلاقی یاد می‌کنند. آیا معانی ایده‌آل که این روزها به صورت گسترده در زبان فارسی به کار می‌رود همان آرمان‌گرایی است؟ اما آیا می‌توان صفت ایده‌آل را در کنار موصوفی چون اتاق به کار برد؟ در چنین شرایطی یک اتاق ایده‌آل چه شرایطی باید داشته باشد؟ اعضای آن چگونه باید باشند؟ آیا به راستی می‌توان در فرصت‌ها و رقابت‌های اقتصادی به دنبال واژه‌ای به نام ایده‌آل گشت؟ در فضایی که رقابت اقتصادی موجب می‌شود که خشنودی یک نفر به ناراحتی دیگری و بالعکس ختم شود، آیا به راستی می‌توان از اتاقی ایده‌آل سخن به میان آورد؟ نخستین چیزی که درباره یک اتاق ایده‌آل در ذهن می‌توان متصور کرد فضای کاری پر جنب و جوش و پرنشاطی است که همگان در کنار رقابتی سالم، بتوانند به سودهای عقلانی و مناسبی دست یابند که این امر جز با فراهم کردن محیطی رقابتی و سالم و باحضور اعضای کاردان اتفاق نخواهد افتاد.

از سوی دیگر، این اتاق آرمانی باید دریچه نگاه خود را به حوزه کسب و کار آنچنان گسترده کند که چشم‌انداز این نگاه جهانی شدن اقتصاد ایران باشد نه محدود شدن در مرزهای استانی! ایرانی که در افق‌های چشم‌انداز خود پیوندهای اقتصادی مناسبی با بخش‌های خصوصی دیگر کشورها رقم زده و حتی در برخی از آنان نیز به‌عنوان سردمدار شناخته شد. یکی دیگر از مواردی که در یک اتاق آرمانی متصور می‌شود، تغییر زاویه دید نسبت به اعضای اتاق است. اعضایی که از نگاه‌های ابزاری برخی از دست‌اندرکاران اتاق‌های بازرگانی خسته شده‌اند. در واقع اعضای این اتاق آرمانی سرمایه‌های اجتماعی هستند که متولیان اتاق باید با شبکه‌سازی کسب و کار ما بین آنها، زمینه گستردگی و توسعه اقتصادی بین اعضای خود را فراهم سازند.

از جمله موضوعات دیگری که به نظر می‌رسد سال‌ها است گریبانگیر اتاق‌های بازرگانی شده، جهت گیری‌های دولتی است. اما باید به این نکته اذعان کرد که اتاق ایده‌آل باید به معنای واقعی پارلمان بخش خصوصی باشد و بتواند با توجه به اختیارات قانونی و ظرفیت‌های خود، وجه پارلمانی‌اش‌ را بروز و ظهور دهد.

در ادامه باید گفت اتاقی بازرگانی ایده‌آل است و می‌تواند ایده‌آل بماند که بتواند از ظرفیت‌هایی که در میان فعالان بخش خصوصی یا به عبارتی نخبگان حوزه اقتصادی وجود دارد، به خوبی بهره‌برداری کرده و این ظرفیت بزرگ را در بین اعضای خود به اشتراک گذارد تا موجب بالندگی هر چه بیشتر بخش خصوصی شود. به نظر می‌رسد برای وجود چنین عرصه‌های مناسبی برای فعالان اقتصادی نخستین اقدام تشکیل تشکل صنفی قوی است. تشکل هایی که در عرصه‌های بین‌المللی نیز تجارب گوناگونی کسب کرده و از تجارب بسیاری برخوردار باشند. تشکل‌هایی که به واسطه حضور نخبگان برتر اقتصادی، بازی‌های عرصه بین‌الملل را از بر بوده و با مشاوره‌های خود، نتایج باخت-باخت فعالان اقتصادی ما را در عرصه‌های بین‌المللی به برد-برد تبدیل کنند و آنچنان در عرصه رقابت‌های جهانی ایفای نقش کنند که قدرت رقابتی بخش خصوصی کشور را دوچندان کنند. در پایان باید گفت یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک اتاق ایده‌آل عملکرد آکواریومی آن است. به این معنی که یک اتاق ایده‌آل آنچنان باید شفاف عمل کند که ذی‌نفعان آن به خوبی بتوانند قبل از پاسخگویی اتاق، خود در جریان اتفاقات انجام گرفته قرار گیرند. بدون شک چنین اتاقی می‌تواند به‌عنوان پیشگام سلامت اداری، آرمان‌های خود را به بخش هایی که از عدم شفافیت رنج می‌برند، صادر کند.