هما کبیری: تراز تجاری در حوزه کشاورزی از نظر حجم واردات نسبت به حجم صادرات افزایش پیدا کرده است. این مساله‌ای است که معاون وزیر جهاد کشاورزی به آن اشاره و آمار ۶ ماهه گمرک نیز آن را تایید کرده است. این در حالی است که رئیس‌جمهور در ابتدای سال‌جاری دستور خودکفایی در ۸ قلم محصول کشاورزی را صادر کرده بود، اما این‌گونه که آمارها نشان می‌دهند، خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی در سال‌های اخیر کاهش قابل توجهی داشته و تا مرز ۵۵ درصد کاهش یافته است. بر اساس جدول آمار ۶ ماهه گمرک، ۶ قلم از ۱۰ قلم عمده واردات این مدت را «دانه گندم سخت»، «برنج»، «دانه ذرت دامی»، «کنجاله سویا»، «شکر تصفیه نشده» و «قطعات گوشت بی‌استخوان یخ‌زده از نوع گاوی» به خود اختصاص داده‌اند. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته ۷ قلم از ۱۰ قلم عمده واردات را کالاهای کشاورزی و اساسی به خود اختصاص داده بودند؛ به‌طوری‌که برنج، کنجاله سویا، دانه گندم سخت، دانه ذرت دامی، روغن خام سویا، پالم اولئین و شکر تصفیه نشده در صدر کالاهای وارداتی کشور بودند. هر چند امسال تعداد کالاهای کشاورزی در میان ۱۰ قلم عمده کالاهای وارداتی کاهش پیدا کرده، اما آمارها حاکی از افزایش حجم واردات نسبت به مدت مشابه سال گذشته است، به‌طوری‌که میزان خودکفایی در این مدت نیز کاهش پیدا کرده است.

بر این اساس، در ۶ ماه نخست سال‌جاری ۱۹میلیون و ۵۸۸ هزار تن کالا به ارزش ۲۶ میلیارد و ۲۱ میلیون دلار (معادل ۱۹میلیارد و ۱۴۹ میلیون یورو) وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد ۱۶/۴۶ درصدی در وزن و رشد ۵۴/۲۹ درصدی در ارزش دلاری همراه بوده است. این در حالی است که میزان صادرات از نظر وزنی تنها ۱۰/۱۰درصد و از نظر ارزش دلاری نیز ۶۲/۱۹درصد رشد داشته است.

واردات برنج و گندم در صدر

براساس گزارش گمرک، در ۶ماه نخست سال ۱۳۹۳، برای بالغ بر ۴۹۹۷ ردیف تعرفه، ارزش وارداتی وجود داشته است. این تعداد در مدت مشابه سال گذشته، ۴۵۵۹ ردیف تعرفه‌ای بوده است. این در حالی است که معاون وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با «ایسنا» اعلام کرده، تراز تجاری در حوزه کشاورزی از نظر حجم واردات نسبت به حجم صادرات افزایش پیدا کرده و البته بخشی از این مساله به تحریم‎های یک‌جانبه علیه ایران برمی‎گردد. عباس کشاورز یکی دیگر از دلایل این اتفاق را وضعیت نگران‌کننده آب در بخش کشاورزی دانسته و در این رابطه اعلام کرده اوج خودکفایی محصولات زراعی در سال‎های ۱۳۸۱، ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ بود و این عدد در سال‎های اخیر به ۵۵ درصد کاهش یافته است.

وی افزود: درصدد هستیم تراز تجاری منفی ۸ میلیارد دلار را به منفی ۲ میلیارد دلار برسانیم و از طرفی ضریب خوداتکایی ارزی به ۸۰ درصد ارتقا خواهد یافت. معاون زراعت وزیر کشاورزی همچنین یادآور شد: باید میزان بذر گندم به ۵۵ درصد و جو به ۴۵ درصد برسد و در این راستا تولیدکنندگان بذر را حمایت خواهیم کرد.

این در حالی است که براساس گزارش گمرک، بیش از نیمی از ۷ میلیون تن گندم وارداتی مورد نیاز کشور در ۶ ماه نخست سال‌جاری وارد شده است. بر این اساس، در این مدت بیش از ۳ میلیون و ۷۱۷ هزار تن از گندم مورد نیاز کشور به ارزش یک میلیارد و ۲۸۶ میلیون دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد ۱۸/۱۶۵ درصد در وزن و ۷۵/۱۲۳ درصد از نظر ارزش دلاری همراه بوده است. همین شیب تند افزایشی نیز موجب شده رتبه سوم این کالا در سال ۹۲ تبدیل به رتبه نخست واردات در سال‌جاری شود.

برنج نیز که در نیمه نخست سال گذشته در رتبه نخست واردات قرار داشت، در آمار نیمه اول سال‌جاری در رتبه سوم قرار گرفته است. به این ترتیب در ۶ماه نخست سال‌جاری ۶۵۷هزار تن برنج به ارزش ۸۲۷ میلیون دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش ۴۵/۴۰ درصدی در وزن و کاهش ۹۴/۳۵ درصدی در ارزش دلاری همراه بوده است. دلیل این کاهش نیز دستور مستقیم وزیر صنعت، معدن و تجارت برای جلوگیری از واردات برنج البته در فصل برداشت برنج تولید داخل بوده است.

حذف روغن پالم از اقلام عمده واردات

هرچند که براساس آمارهای ۶ ماهه گمرک واردات دانه ذرت دامی با افزایش ۱۱/۶۹ درصدی در وزن و افزایش ۲۳/۳۷ درصدی در ارزش دلاری همراه بوده، اما میزان واردات کنجاله سویا در این مدت به عنوان چهارمین کالای عمده وارداتی با کاهش ۰۳/۱۱درصدی از نظر وزنی و کاهش ۰۳/۱۷درصدی از نظر ارزش دلاری همراه بوده است. به این ترتیب در نیمه نخست سال‌جاری دانه ذرت دامی با واردات ۲ میلیون و ۱۷۱هزار تن به ارزش ۷۱۰میلیون دلار در رتبه چهارم و کنجاله سویا با واردات یک میلیون و ۲هزار تن به ارزش ۶۳۱میلیون دلار در رتبه پنجم واردات قرار گرفته‌اند. شکر تصفیه نشده نیز با واردات ۶۷۷هزار تن به ارزش ۳۱۷ میلیون دلار در جایگاه هشتم جدول ۱۰ قلم کالای عمده واردات در ۶ ماه نخست سال‌جاری قرار دارد که از نظر وزنی رشد ۸۶/۲۸ درصدی و از نظر ارزش دلاری نیز رشد ۴۲/۷ درصدی را تجربه کرده است. همچنین قطعات گوشت بی‌استخوان یخ‌زده از نوع گاوی نیز در رتبه دهم این جدول قرار دارد که واردات به وزن ۴۷هزار تن و ارزش ۲۴۳میلیون دلاری این کالا، رشد ۸۱/۹۹درصدی را در وزن و رشد ۳۲/۱۱۵درصدی را در ارزش دلاری تجربه کرده است.

براساس این جدول، تنها «روغن خام سویا» و «پالم اولئین» که براساس آمار گمرک در نیمه نخست سال گذشته در جدول ۱۰قلم کالای عمده وارداتی قرار داشتند، در جدول سال‌جاری قرار ندارند، اما هنوز هم کالاهای کشاورزی پرمصرف که در گروه کالاهای اساسی مورد نیاز مردم نیز قرار دارند، بیشترین حجم و ارزش کالاهای وارداتی را به خود اختصاص داده‌اند.

کشاورزی در صدر واردات