گروه بازرگانی: پیش‌بینی «قیمت» همواره یکی از عوامل تاثیرگذار در تصمیم‌گیری برای تولید، واردات و حتی صادرات کالاهای استراتژیک است. کالاهای کشاورزی به ویژه آن دسته از محصولاتی که در تامین کالاهای اساسی نقش دارند، به دلیل استراتژیک بودنشان، همواره از سوی کانون‌ها و نهادهای پیش‌بینی‌کننده مورد بررسی قرار می‌گیرند تا راه را برای تصمیم‌گیران این حوزه تا حدودی هموار کنند. براساس گزارش‌های پیش‌بینی‌ بیزینس مانیتور که با همکاری کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران و «دنیای اقتصاد» ترجمه و منتشر شده، قیمت مواد غذایی در مجموع در حال افزایش است اما پیش‌بینی‌های مربوط به قیمت غلات در حال تجدیدنظر است و انتظار می‌رود در ۶ ماه آینده، قیمت‌ها از سطوح کنونی کمتر شود. قیمت گندم و ذرت به دلیل تنش‌های سیاسی موجود در دریای سیاه با بیشترین خطر مواجه است، ضمن اینکه کاهش بیشتر قیمت‌ها موجب افزایش مشکلات خواهد شد. قیمت برنج نیز طی ۶ تا ۹ ماه آتی فشارهای رو به رشد را متحمل خواهد شد. با توجه به اینکه تحقق الگوی آب و هوایی ال‌نینو (نوسانات سیستم اتمسفری در شرق بخش استوایی اقیانوس آرام که معمولا بر آب و هوای سراسر جهان اثرات قابل توجهی دارد) محتمل است، با ورود آب و هوای خشک به آسیا، بازده‌های بخش برنج در معرض تهدید قرار می‌گیرد.

صعود محدود ذرت

در تجدیدنظر پیش‌بینی‌های مربوط به میانگین قیمت ذرت در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ میلادی، به دلیل تنش‌های نظامی اوکراین، این ارقام افزایشی خواهند بود، اما حتی چنانچه سهم نسبتا کلانی از صادرات جهانی ذرت در مقایسه با گندم، به این کشور(اوکراین) اختصاص داشته باشد (۱۶درصد صادرات ذرت در مقایسه با صادرات ۶درصدی گندم)، سطح بالای عرضه به بازار جهانی موجب محدود ماندن قیمت‌ها طی ماه‌های آتی خواهد شد. به‌رغم دیدگاه بلندمدت در رابطه با سقوط سطح تولید آمریکای لاتین به‌ویژه آرژانتین و برزیل، به علت سطح کشت پایین‌‌تر در مقایسه با سال قبل، پیش‌بینی می‌شود مازاد جهانی ذرت در فصل زراعی ۲۰۱۴-۲۰۱۳ میلادی بالغ بر ۶۰میلیون تن باشد. این در حالی است که پیش‌بینی افزایش نسبتا جزئی سطح مصرف ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۴ میلادی از دلایل اصلی دیدگاه مازاد قابل ملاحظه ذرت در بازار است. با توجه به پیش‌بینی کاهش نرخ رشد تولید بخش دامداری و کاهش تولید اتانول، پیش‌بینی می‌شود سطح مصرف آمریکا تنها با ۶درصد افزایش به ۲۷۸میلیون تن برسد. در مقابل، در پیش‌بینی‌های رسمی سطح رشد تقاضای ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۴ میلادی نزدیک به ۱۳درصد اعلام شد. اعتقاد بر این است که کاهش احتمالی پیش‌بینی‌های رسمی باعث سقوط بازار می‌شود و در نهایت انتظار می‌رود قیمت‌ها به کمتر از میانگین سال ۲۰۱۴ برسد.

ریسک‌های تولید برنج

پیش‌بینی می‌شود میانگین قیمت برنج در سال ۲۰۱۴ میلادی کمتر از ۱۴ دلار بر صد پوند باشد. بازار برنج در سال زراعی ۲۰۱۴-۲۰۱۳ همچنان با مازاد عرضه مواجه خواهد بود، اما به دلیل آب و هوای خشک در این منطقه و تهدید ورود بیشتر این نوع آب و هوایی ال‌نینو، ریسک‌های نامطلوبی برای تولید پیش‌بینی شده است. وقایع ال‌نینو تاثیر نامطلوبی بر نرخ‌های رشد بازده‌های جهانی برنج دارد. اگر چه وجود این رابطه قطعی نیست، اما احتمالا وقایع ال‌نینو باعث کاهش نرخ رشد بازده می‌شود که میزان آن نسبت به هنگامِ نبودن پدیده ال‌نینو یا در زمان شروع این پدیده بیشتر است. به طور کلی پدیده ال‌نینو، آب و هوای خشک را به آسیا آورده که تاثیر زیادی بر سطح تولید برنج نسبت به سایر محصولات داشته است. حتی در نبود تهدید ورود آب و هوای خشک، سطح بالای تقاضا از سوی چین و فیلیپین می‌تواند به حفظ قیمت‌ها کمک کند.

پیش‌بینی می‌شود میانگین قیمت برنج در سال ۲۰۱۴ به‌رغم ریسک‌های مطلوب، کمتر از ۱۴دلار باشد. در حقیقت بازار جهانی برنج در سال زراعی ۲۰۱۴-۲۰۱۳ و ۲۰۱۵-۲۰۱۴ همچنان با مازاد عرضه مواجه خواهد بود و انتظار می‌رود در این دوره رقابت صادراتی بین تایلند و ویتنام افزایش یابد. قیمت صادرات در آسیا از آغاز سال تا اواخر آوریل به طور کلی سقوط کرده است، زیرا قیمت برنج تایلندی به دلیل اقدامات دولت این کشور در راستای تخلیه ذخایر انبوه انبار به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است. پیش‌بینی می‌شود میانگین قیمت برنج در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به ترتیب معادل ۱۴ و ۷۰/۱۳دلار بر صد پوند باشد.

پایین‌ بودن ذخایر سویای آمریکا

پیش‌بینی‌های مربوط به قیمت سویا در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ مورد تجدیدنظر قرار خواهد گرفت، زیرا سویا در بازار ایالات متحده آمریکا همچنان نزدیک به استانداردهای متداول باقیمانده است. پیش‌بینی می‌شود قیمت سویا در هفته‌های آینده همچنان بالا باقی بماند، چرا که زیربنای ضعیف صادرات در برزیل منجر به تاخیرهای قابل ملاحظه‌ در بارگیری سویا خواهد شد، در حالی که وجود شواهد گسترده در آرژانتین نشان می‌دهد کشاورزان با توجه به کاهش مداوم ارزش پزو(واحد پول برخی کشورهای مستعمره اسپانیا) و افزایش تورم داخلی اقدام به احتکار سویا کرده‌اند. روند نزولی ذخایر آمریکا و صادرات بالای این کشور در پیش‌بینی‌های تجدیدنظر شده موجب عدم تغییر قیمت‌ها در آینده خواهد شد. انتظار می‌رود قیمت نقد هر بوشل(واحد اندازه‌گیری وزن معادل ۲۵/۱ فوت مکعب) سویا طی ۶ماه آینده، ۱۴۷۰سنت آمریکا باشد. به‌رغم اینکه این روند در کوتاه مدت متوقف خواهد شد، هنوز هم پیش‌بینی می‌شود میزان سویا در آمریکای جنوبی به بالاترین سطح برسد، ضمن اینکه انتظار می‌رود عملیات کاشت محصولات ایالات متحده آمریکا در سراسر فصل زراعی ۲۰۱۵-۲۰۱۴ افزایش یابد. در حقیقت پیش‌بینی می‌شود محصولات ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۵-۲۰۱۴ به ۹۴میلیون تن برسد. از سویی ریسک‌های نامطلوبی در رابطه با سطح تقاضا برای واردات سویای چین پیش‌بینی شده است؛ چرا که شیوع آنفلوآنزای پرندگان می‌تواند باعث افت تقاضا برای سویای مورد استفاده به عنوان خوراک دام شود. متعاقبا انتظار می‌رود مازاد بازار جهانی در سال ۲۰۱۴-۲۰۱۳ و ۲۰۱۵-۲۰۱۴ به ترتیب معادل ۱۴ و ۱۰ میلیون تن باشد.

تنش‌های سیاسی گندم

توقف داد و ستد منطقه دریای سیاه هنوز هم ریسک مطلوبی برای قیمت گندم طی ۶ تا ۹ ماه آینده به شمار می‌رود، اما انتظار می‌رود در نهایت متوسط قیمت‌ها در سال ۲۰۱۴ پایین‌‌تر از سال گذشته باشد. اگرچه قیمت در اوکراین و روسیه به میزان ۱۵درصد کمتر از بازار جهانی صادرات گندم با تنوع بالا تعیین شد، اما در شرایط توقف تولید و صادرات در آینده نزدیک، قیمت‌ها از روندی شدیدا صعودی برخوردار می‌شود. بر اساس گزارش ماهانه غلات در ماه مارس، انتظار می‌رود قیمت هر بوشل گندم طی ماه‌های آتی از نرخ کنونی ۷۰۰ سنت آمریکا کاهش یابد. نخست اینکه پیش‌بینی می‌شود صادرات منطقه دریای سیاه نسبتا بدون توقف ادامه یابد؛ این دیدگاه مبتنی بر تازه‌ترین داده‌های فروش صادراتی از خرده‌فروشان خصوصی و دولت اوکراین است. دوم آنکه انتظار می‌رود در خارج از منطقه دریای سیاه، سه تولیدکننده از میان چهار تولیدکننده بزرگ گندم در جهان (به استثنای اتحادیه اروپا با ۲۸عضو) از نرخ رشد تولید بالاتری برخوردار باشند و انتظار می‌رود در این فصل ۲۰۱۵-۲۰۱۴ برای دومین بار متوالی با مازاد محصول مواجه شود.

بنابراین اگرچه پیش‌بینی‌ها پس از تجدیدنظر به احتمال زیاد از روند صعودی برخوردار می‌شوند، اما هنوز هم انتظار می‌رود متوسط قیمت‌ها در سال ۲۰۱۴ در مقایسه با سال قبل پایین‌‌تر آمده و در سال ۲۰۱۵ به دلیل کسری گندم این بازار در فصل زراعی ۲۰۱۶-۲۰۱۵ بالاتر رود.

افزایش قیمت شکر

پیش‌بینی می‌شود مازاد شکر در بازار جهانی طی سال‌های آتی کاهش یابد که نشان‌دهنده بالاتر بودن میانگین قیمت در این دوره است. قیمت شکر در ماه‌های اخیر به دلیل آب و هوای خشک برزیل تغییری نکرده و محصول شکر این کشور بسیار کمتر از محصول قهوه تحت تاثیر قرار گرفته است. در حقیقت پس از افزایش ۲۵درصدی قیمت‌ها در حد فاصل ۲۹ ژانویه تا ۶ مارس امسال، قیمت‌ها در ۲۳ آوریل به میزان ۷درصد سقوط کرد که این مساله بیانگر کاهش نگرانی‌ها در رابطه با محصول شکر برزیل است. پیش‌بینی می‌شود رشد تولید برزیل در بلندمدت متوقف شود که باعث کاهش سطح مازاد بازار می‌شود. میانگین رشد تولید شکر در برزیل در فاصله سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۳ معادل ۶/۶ درصد در هر سال بود. با این وجود پیش‌بینی می‌شود میانگین رشد شکر در برزیل در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ صرفا ۵/۱ درصد در هر سال باشد، چرا که نیشکرها به تولید اتانول اختصاص می‌یابند. پیش‌بینی می‌شود سطح رشد تولید در سایر نقاط جهان همچون هند و اتحادیه اروپا به عنوان دو تولیدکننده بزرگ شکر در جهان، محدود باشد. علاوه بر افزایش رشد مصرف جهانی به‌ویژه در آسیا در سال‌های آینده، انتظار می‌رود مازاد بازار جهانی تا سال ۲۰۱۸-۲۰۱۷ کاهش یابد که باعث افزایش میانگین قیمت‌ طی این دوره خواهد شد.

تهدید قیمتی در انتظار بازار گندم و برنج