دو خاک مشترک برای تجارت

هما کبیری: بزرگ‌ترین شریک و رقیب گازی ایران در منطقه خواهان ایجاد منطقه آزاد بین دو کشور است تا در جام جهانی ۲۰۲۲ به میزبانی قطر، از ظرفیت‌های ایران به عنوان همسایه دریایی‌اش استفاده کند. همین موضوع سفر محمدبن عبدالله الرمیحی، معاون وزیر امور خارجه و رئیس مناطق آزاد قطر و هیات همراهش به ایران را در پی داشت تا با بازدید از بوشهر و قشم، منطقه نگین و صدف بوشهر را به عنوان منطقه مورد نظرشان برای همکاری‌های دوجانبه انتخاب کنند.

از سوی دیگر سفر هفته گذشته اکبر ترکان، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و هیات همراهش به قطر نیز بازدید از منطقه الرویس در شمالی‌ترین نقطه این کشور را در پی داشت و این منطقه به عنوان گزینه از سوی قطری‌ها به ایران پیشنهاد شد تا به این ترتیب مبادلات کالایی ایران و قطر از طریق ایجاد مناطق آزاد دو جانبه توسعه یابد. این در حالی است که بوشهر در حال حاضر منطقه ویژه است، اما ترکان از مراحل پایانی آماده‌سازی لایحه منطقه آزاد شدن این استان و ارائه آن به مجلس خبر می‌دهد.

دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در نشست خبری روز گذشته خود در جمع خبرنگاران درباره امکانات منطقه پیشنهادی قطری‌ها به ایران توضیح داد و گفت: در مذاکراتی که پس از بازدید از این منطقه داشتیم، قطری‌ها خواستار واردات مصالح ساختمانی و مواد غذایی از ایران بودند و با توجه به شرایط بندر در

دست ساخت الرویس و عمق هفت‌متری آن، می‌توان بارج‌های (نوعی شناور) ۲۰هزار تنی را برای صادرات مصالح ساختمانی از آن عبور داد.

ترکان درباره صادرات مواد غذایی به قطر گفت: برای صادرات مواد غذایی از اسکله دوحه نیز بازدید کردیم. در این اسکله، وضعیت لنج‌های ایرانی که حمل محصولات کشاورزی، صیفی‌جات و گوشت و مرغ را به این کشور برعهده دارند، در شرایط مناسبی قرار ندارد و از آنها به عنوان انبار برای نگه‌داری مواد استفاده می‌شود. پیشنهاد ما این بود که ویزای ۷۲ساعته برای ملوانان ایرانی و تجار صادر شود تا وضعیت آنها قدری بهبود یابد. همچنین قرار بر این شد که مواد غذایی هم از بندر دوحه و هم از الرویس به قطر وارد شود. به همین منظور قطری‌ها باید در این مناطق سردخانه و انبار بسازند تا با تسهیل تجارت، حجم آن نیز افزایش یابد.

وی درباره زمان اجرای این طرح نیز توضیح داد: هنوز در این باره وارد مذاکره و چانه‌زنی نشدیم، اما قرار بر این است که استاندار بوشهر مقدمات این کار را در این استان فراهم کند، با این شرایط می‌توان گفت اقدامات صورت گرفته از سوی دو دولت به پایان رسیده و از این پس باید بخش خصوصی وارد عمل شود که نمایندگان آنها نیز در این سفر حضور داشتند. ضمن اینکه بازار قطر برای ما بازار مشتری است و ما باید یاد بگیریم در تجارت مشتری اصل است.

ترکان با اشاره به اینکه ایجاد مناطق آزاد دوگانه تنها برای اولین بار بین ایران و قطر در دست اجرا است و هنوز ایران با کشورهای دیگر وارد مذاکره‌ای نشده، ادامه داد: هر کدام از مناطق آزاد ایران شریک اقتصادی و بازار هدف مشخصی دارند، اما ایجاد مناطق آزاد دو جانبه فعلا بین ایران و قطر در دست اجرا است و رونق و توسعه و ایجاد کسب‌وکار از این فرصت به بخش خصوصی بستگی دارد.

دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درباره صادرات قطر به ایران گفت: ما در این مذاکرات که منجر به امضای یک تفاهم‌نامه شد، کالای مشخصی را برای قطری‌ها معین نکردیم و آنها می‌توانند در فضای رقابتی، نیازهای ما را تامین کنند. ضمن اینکه درباره کیفیت کالاها نیز خریدار علاوه‌بر نظارت، سیستم بازرسی را نیز مشخص می‌کند. به گفته ترکان در یک تجارت دوجانبه باید شرایط برای دو طرف جذابیت داشته باشد. وی توضیح داد: یکی از نیازهای قطری‌ها مواد غذایی، گوشت و مرغ است، به همین دلیل باید برای رفع این مشکل یکی از طرفین برای ساخت سردخانه در بوشهر یا الرویس پیش‌قدم شود. همین موضوع موجب شده مذاکرات به دو روش C&F و FOB پیش برود. در روش FOB تحویل در بندر صورت می‌گیرد و حمل با قطری‌ها است و در C&F تجار ایرانی مصالح را به قطر می‌برند و در محوطه آنها تحویل می‌دهند. به این ترتیب حمل‌ونقل دریایی ایران نیز کار می‌کند و این برای ما مفیدتر خواهد بود.

ایجاد قطب خودروسازی در مناطق آزاد

دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد در این نشست همچنین از مذاکره با شرکت‌های اروپایی و آسیای‌ جنوب ‌شرقی برای ایجاد قطب سوم خودروسازی در منطقه آزاد چابهار خبر داد و گفت: سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند ۱۰۰درصد سرمایه مورد نیاز این کار را تامین کنند، درحالی‌که مشارکت با برندهای صاحب‌نام را نیز از دست نمی‌دهیم. ترکان افزود: نظر رئیس‌جمهور این است که خودروسازان در یک فضای کاملا رقابتی کار کنند تا کیفیت براساس رقابت اصلاح شود و همچنین قیمت نیز بر اساس رقابت، کاهش یابد.

وی تصریح کرد: غیر از دو گروه خودروساز فعلی، می‌خواهیم با گرایش صادراتی در مناطق آزاد، خودروساز نیرومندی ایجاد کنیم تا هم منافع مصرف‌کننده و هم منافع داخلی را تامین کند. زمانی که خودرو صادراتی تولید می‌شود، کیفیت آن باید به گونه‌ای باشد که استاندارد جهانی در بازارها داشته و در مقایسه با محصولات خارجی، قابل رقابت باشد.

ترکان در پاسخ به سوال دیگری درباره تایید راه‌اندازی بانک‌های خارجی در شورای پول و اعتبار خاطر نشان کرد: سال‌ها است قانون اعلام کرده که پول و بانک در مناطق آزاد از قوانین داخلی مستثنی است، اما بانک مرکزی از ورود بانک‌های خارجی نگران است و بر همین اساس، دستورالعملی که برای راه‌اندازی بانک‌های خارجی به دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد ارائه کرده، جذابیت لازم را ندارد.

ترکان تصریح کرد: بخشی از این دستورالعمل باید در شورای پول و اعتبار به تصویب برسد و البته درخواست ما این است که مناطق آزاد شورای پول و اعتبار ویژه خودش را داشته باشد.

دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد همچنین در پایان اعلام کرد: برای رسیدگی به تخلفات و فساد در مناطق آزاد، در دولت‌ گذشته ستادی زیر نظر معاون اول رئیس‌جمهور تشکیل شده تا این موضوع را به‌طورکامل مورد بررسی قرار دهد.