بر اساس گزارش کمیسیون مدیریت واردات اتاق ایران
روند کاهشی قیمت‌ها به ایران نرسید
گروه بازرگانی- آمار و ارقام گمرک، بانک مرکزی و بانک جهانی در پنج ماه منتهی به مرداد ماه سال جاری حاکی از آن است که روند قیمت کالاهای اساسی در ایران دقیقا بر خلاف روند کاهشی ۲۰ درصدی جهانی، با افزایش ۵ درصدی همراه بوده است. اعضای کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران بر این باورند که سوءمدیریت در دوسال گذشته در حوزه تجارت فرامرزی و صیانت از منابع ارزی به شدت محدود کشور، منجر به تصمیم‌گیری‌ها و صدور دستورالعمل‌هایی شده که نتایج زیانباری را برای اقتصاد کشور به همراه داشته است. در این میان، می‌توان به بخشنامه‌های مربوط به تخصیص ارز وارداتی و تعیین نرخ‌های متفاوت ارز به اولویت‌های مختلف کالایی و به ویژه تخصیص ارز ارزان برای برخی کالاها که موجب افزایش چشمگیر واردات و بیشتر شدن قاچاق شده‌اند، اشاره کرد.
گزارش‌ها حاکی از آن است که در حوزه صادرات، ۱۰ قلم اول صادراتی تقریبا ثابت بوده و در پنج ماه منتهی به مرداد ماه سال ۹۲ و در شرایطی که صادرات نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته از نظر وزنی حدود ۱۲درصد رشد داشته، با افت ارزشی ۸ درصدی همراه بوده است. به عبارت دیگر، ارزش متوسط هر تن کالای صادراتی در پنج ماه ابتدایی سال ۹۱رقمی معادل ۵۲۳دلار بود که در سال ۹۲ به ۴۳۴دلار در هر تن کاهش پیدا کرده است. بر اساس اعلام منابع بین‌المللی، سال گذشته قیمت کالاهای اساسی در دنیا با کاهش ۲۰درصدی همراه بوده، در صورتی که در ایران واردات گران‌تر انجام شده و متوسط قیمت هر تن واردات که در پنج ماه نخست سال ۹۱ معادل ۱۳۸۷ دلار بوده، در مدت مشابه سال جاری به ۱۴۵۷ رسیده است. با بررسی دقیق‌تر کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران، مشاهده شده اختلاف قیمت در مورد کالاهایی که ارز مرجع دریافت کرده‌اند، به صورت چشمگیری بیشتر بود که این نکته می‌تواند ناشی از مابه‌التفاوت قیمت دلار ۱۲۲۶ تومانی و ۳۳۰۰ تومانی بازار آزاد باشد.
آمار صادرات و واردات گمرک
بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران در پنج ماه منتهی به مرداد ماه سال جاری، صادرات غیرنفتی ایران در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۹۹/۷ درصد و واردات در همین مدت ۳۶/۲۶ درصد کاهش یافته است. در آن مدت ۳۵ میلیون و ۱۰هزار تن انواع کالا با احتساب میعانات گازی و بدون احتساب نفت، گاز و تجارت چمدانی صادر و ۱۱ میلیون و ۱۹۰هزار تن انواع کالا وارد کشور شده است. در این مدت بیشترین کالاهای صادراتی به کشور چین به ارزش ۲میلیارد و ۵۴۰ میلیون دلار و پس از آن به عراق به ارزش ۲ میلیارد و ۳۶۵ میلیون دلار بوده است. امارات متحده عربی با رقم یک میلیارد و ۴۳۶میلیون دلار سومین کشوری است که در تجارت با ایران کالا وارد کرده و پس از آن نیز افغانستان و هند قرار دارند.
همچنین در پنج ماه منتهی به مرداد ماه سال جاری ۱۱ میلیون و ۱۹۰هزار تن کالا به ارزش ۱۶میلیارد و ۳۰۷ میلیون دلار وارد کشور شده که این میزان به لحاظ ارزش ۳۶/۲۶ درصد و از نظر وزنی با کاهش ۸۹/۲۷ درصدی همراه بوده است. بر این اساس، برنج نیمه‌سفیدشده، کنجاله، دانه ذرت دامی، دانه گندم و شمش آهن و فولاد غیرممزوج عمده کالاهای وارداتی بودند که به صورت عمده از کشورهای امارات متحده عربی، چین، هند، جمهوری کره و ترکیه وارد شده است.
بررسی قیمت کالاهای اساسی در ایران و جهان
ارزش قیمت جهانی کالاهای اساسی حاکی از آن است که قیمت هیچ یک از کالاهای اساسی در پنج ماه منتهی به مرداد ماه سال جاری به صورت قابل ملاحظه‌ای افزایش نداشته و حتی برخی اقلام از جمله جو، برنج، ذرت، گوشت گاو و شکر با کاهش نیز مواجه بوده است. آمار و ارقام انتشاریافته قیمت کالاهای اساسی از سوی بانک جهانی حاکی از آن است که در ماه‌های مارس تا جولای سال جاری (فروردین تا مرداد)، قیمت برنج تایلندی در بازارهای جهانی از ۵۶۴ دلار در هر تن به ۵۳۸دلار، قیمت ذرت از ۳۰۹ دلار در هر تن به ۲۷۸ دلار و قیمت گندم نیز از ۳۰۹ دلار در هر تن به ۳۰۴ دلار کاهش یافته است. تاثیر این کاهش قیمت‌های جهانی در کشوری مانند ایران نه تنها موجب کاهش قیمت‌ها نبوده، بلکه با افزایش قیمت برنج از ۱۱۵۹دلار در هر تن در فروردین ماه سال جاری به ۱۱۶۲دلار در مرداد ماه و نیز افزایش قیمت ذرت از ۳۹۱ دلار در هر تن به ۴۰۲دلار طی پنج ماهه سال ۹۲ همراه بوده است. قیمت گندم در سال گذشته، با کاهش ۱۲ درصدی در بازارهای جهانی همراه بوده، در حالی که در ایران رشد ۲۲ درصدی داشته است.
قیمت جهانی کالاهای پرمصرف
در فروردین سال جاری قیمت هر تن گندم مرغوب ۳۰۹ دلار بود که پس از نوسان جزئی به تدریج در مرداد ماه به ۳۰۵ دلار کاهش یافت. اوج قیمت در اردیبهشت ماه بود که به ۳۱۹ دلار افزایش یافت.
در فروردین ماه قیمت هر تن جو مرغوب ۲۴۰ دلار بود که به تدریج کاهش یافت و در مرداد ماه به ۲۲۲ دلار رسید.
در ابتدای سال جاری، قیمت برنج در هر تن ۵۶۴ دلار در هر تن بود که به تدریج کاهش و در مردادماه به ۵۳۸ دلار رسید. این در حالی است که قیمت برنج وارداتی ایران ۱۱۶۲دلار در هر تن است و این در حالی است که قیمت این کالا در سال گذشته ۹۳۸ دلار در هر تن بوده است. این افزایش ۲۳ درصدی در مقابل کاهش ۵ درصدی قیمت برنج تایلندی، تامل‌برانگیز است و جای بحث و بررسی بیشتری دارد.
از سوی دیگر، تحمیل تحریم‌ها موجب شده شرایطی ایجاد شود تا تمامی اطلاعات بازار برنج ایران به راحتی متمرکز شده و تجار هندی با دسترسی به آمار و اطلاعات و میزان تقاضای ایران، سوءاستفاده حداکثری کنند. افزایش نرخ ارز و باقی ماندن برنج در فهرست کالاهای اساسی و تخصیص ارز مرجع به واردات آن، جذابیت کاذبی در بازار ایجاد کرد که نتیجه آن هجوم افراد غیرمتخصص برای واردات این کالای اساسی بود. این اتفاق در نهایت منجر به ایجاد تقاضای کاذب و ثبت سفارش بیش از نیاز کشور شد که باز هم امتیاز تازه‌ای برای هند ایجاد شد و نرخ این کالای اساسی با افزایش غیرمنطقی و کاذب همراه بود.
قیمت هر تن ذرت نیز در فروردین ماه ۳۰۹ دلار بود که با نوساناتی در مرداد ماه به ۲۷۸دلار در هر تن کاهش یافت که به این ترتیب، این کالا به تنهایی در ۵ ماه گذشته ۳۰ دلار کاهش یافت. در یک سال گذشته، قیمت جهانی این کالا با کاهش حدود ۱۶ درصدی همراه بود، در حالی که قیمت هر تن ذرت در ۵ ماه منتهی به مرداد سال جاری در ایران نه تنها کاهش نیافته، بلکه حدود ۷ درصد نیز افزایش یافته است.
در سال گذشته طبق اعلام رسمی گمرک، ۶میلیون و ۶۹۹هزار تن گندم با ارزش ۲ میلیارد و ۵۸۰ میلیون دلار وارد کشور شده، به این معنا که هر کیلو گندم ۳۸/۰ دلار خریداری شده، در حالی که در آگوست (مرداد) ۲۰۱۲میلادی قیمت هر تن گندم در بازارهای جهانی ۳۴۹ دلار بوده است. این کالا روند نزولی را دنبال کرده و در فروردین سال جاری به ۳۰۹ دلار در هر تن رسیده که پس از نوسانات جزئی در مرداد ماه به ۳۰۵ دلار کاهش یافت.
با توجه به آمار گمرک، در ۵ ماه منتهی به مرداد سال جاری، یک میلیون و ۳هزار تن گندم به ارزش ۴۱۵ میلیون دلار وارد کشور شده که با محاسبات ساده می‌توان پی برد که هر کیلوگرم گندم ۴۲/۰ دلار خریداری شده که حاکی از افزایش ۱۹ درصدی قیمت این کالای اساسی است که نیاز روزانه سفره مردم است.
شکر وارداتی اروپا نیز در ۵ ماه منتهی به مرداد سال جاری افزایش قیمت نداشت، اما شکر وارداتی آمریکا با کاهش ۱۰ درصدی همراه بود و از ۲۱ سنت در هر پوند، به ۱۹ سنت رسید. با توجه به آمار گمرک ایران، در ۵ ماه منتهی به مرداد ماه سال جاری، قیمت شکر از ۵۷۹دلار برای هر تن در فروردین ماه، به ۶۱۰ دلار برای هر تن در مردادماه رسیده که رشد ۷ درصدی قیمت این کالا را در داخل کشور نشان می‌دهد.
گوشت گاو نیز از ۱۹۱ سنت در هر پوند، به ۱۷۶ سنت در بازار جهانی رسید که این کالا نیز با کاهش قابل توجهی همراه بود. اما در مقابل گوشت گوسفندی ۱۰ درصد افزایش داشت و در این ۵ ماه از ۹۸ سنت به ۱۰۷ سنت در هر پوند رسید.
شاخص تورم مصرف‌کننده
شاخص تورم مصرف‌کننده (CIP) که تغییرات قیمت را از نگاه مصرف‌کننده می‌سنجد، به عنوان یکی از موثرترین شاخص‌ها برای نشان دادن وضعیت فعلی تورم در اقتصاد است. این شاخص یک تجزیه و تحلیل از سطح مخارج مصرف‌کننده برای خرید یک مجموعه از سبد کالاها و خدمات است و بر اساس مقدار شاخص شروع از ۱۰۰ ارزیابی می‌شود. بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی، شاخص قیمت مصرف‌کننده با یک فاصله تقریبا برابر با شاخص جهانی تا سال ۲۰۱۰میلادی به روند خود ادامه داده و پس از آن تا سال ۲۰۱۲ میلادی این شکاف به صورت فزاینده‌ای زیاد شده که نشان‌دهنده کم شدن قدرت خرید مردم ایران در سال‌های اخیر بوده است.
در پایان باید به این نکته توجه داشت که به اعتقاد کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران، روند قیمت برخی کالاهای اساسی وارداتی مانند برنج بر خلاف روند کاهشی جهانی آن، در حال افزایش است و این نشات گرفته از اختلاف قیمت‌های ثبت شده این کالا در گمرکات کشور با قیمت‌های جهانی آن است. این تفاوت قیمتی می‌تواند نشات گرفته از عوامل مختلفی از جمله رقابتی نبودن فضای واردات برای آن محصولات یا عدم شفافیت در ارائه قیمت‌ها در گمرکات کشور و مسائلی از این دست باشد.
ارسال نظر